O tym, że w kraju powstanie fabryka maszyn elektrycznych, władze komunistycznej Polski postanowiły w styczniu 1946 r. Pod uwagę brano kilka lokalizacji. Ostatecznie wybór padł na Wrocław.
– Polecam zorganizować Fabrykę Wielkich Maszyn Elektrycznych w ramach Zjednoczenia Przemysłu Maszyn Elektrycznych w obiekcie po dawnej f-ce „Famo” we Wrocławiu. Program fabryki winien obejmować produkcję silników elektrycznych, aż do największej mocy dla potrzeb ciężkiego przemysłu, oraz winien przewidywać uruchomienie produkcji generatorów do turbozespołów. O postępach prac proszę mnie informować w odstępach kwartalnych – tym zarządzeniem z 14 maja 1947 r., wydanym przez Centralny Zarząd Przemysłu Elektrotechnicznego w Warszawie, rozpoczęła się siedemdziesiąt lat temu historia Dolmelu.
fot. archiwum Wrocławskiego Parku Przemysłowego
Na gruzach poniemieckiej fabryki Fahrzeug und Motoren Werke „FAMO” (w okresie wojny produkującej na potrzeby armii III Rzeszy, zatrudniającej ponad 4 tysiące ludzi, w tym jeńców wojennych) już z początkiem czerwca 1947 r. rozpoczęła pracę ok. 100-osobowa grupa, której zadaniem było odgruzowanie fabryki.
– Niemcy, opuszczając Festung Breslau, pozostawiają fabrykę w zrujnowanym stanie. Jeszcze przed kapitulacją wywożą cenniejsze maszyny i urządzenia, pozostałe niszczą. Stan zniszczenia hal produkcyjnych – 20-60%, instalacji elektrycznych – 80%, torów kolejowych – 50% – mówi Beata Kaniewska z Wrocławskiego Parku Przemysłowego.
Najpierw był M-10
Nieistniejący jeszcze zakład określa się w ówczesnej nomenklaturze mianem M-10.
– 27 stycznia 1948 r. powstaje protokół zdawczo-odbiorczy, w którym czytamy: „Decyzją CZ Przemysłu Maszyn Elektrycznych M-10 i M-21 we Wrocławiu oraz Biuro budowy M-10 w Katowicach zostały wydzielone ze Zjednoczenia jako odrębna jednostka gospodarcza pod nazwą Fabryka Wielkich Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu z ważnością od 1 stycznia 1948 roku”. Oficjalna decyzja o utworzeniu przedsiębiorstwa zostaje wydana przez Ministra Przemysłu i Handlu 9 grudnia 1948 r. – mówi Krzysztof Kaniewski z Wrocławskiego Parku Przemysłowego.
fot. archiwum Wrocławskiego Parku Przemysłowego
Z czasem fabryka zmienia nazwę na Dolnośląskie Zakłady Wytwórcze Maszyn Elektrycznych, a numerację na M-51. W 1950 r. wprowadza się znak patentowy M-5, a w roku 1961 Urząd Patentowy zatwierdza znak „Dolmel”.
Rusza produkcja
– Pierwsza uruchomiona produkcja to proste urządzenia elektrycznie (m.in. wózki akumulatorowe). Samodzielna produkcja silników asynchronicznych startuje od maszyn o mocy około 10 kW, w 1949 r. przekazany jest dla hutnictwa pierwszy turbosilnik o mocy 1500 kW. Pierwszy generator opuszcza Wrocław w lipcu 1953 roku – ma moc 2 MW. Maszyna o mocy 25 MW wychodzi z zakładu w 1955 r., 50 MW – w 1960, a 200 MW – w 1967 r. – dodaje Beata Kaniewska.
Czasy się zmieniły, nazwa „Dolmel” została
W 1990 r., podczas transformacji ustrojowej, Dolmel został sprywatyzowany jako jeden z pierwszych zakładów w kraju. Obecnie na tym terenie wciąż są produkowane maszyny elektryczne (w tym generatory, z którymi był identyfikowany Dolmel) i komponenty do nich. Nazwa „Dolmel” została zachowana jako historycznie wyodrębniony obszar Wrocławskiego Parku Przemysłowego.
Na obszarze byłego Dolmelu działa obecnie ponad 50 firm. Właścicielem terenu jest DOZAMEL Sp. z o.o. – jedna z firm wyłonionych z dawnego Dolmelu. Dolmelowskie korzenie mają też: DONAKO Sp. z o.o., (producent i dostawca najwyższej jakości komponentów oraz narzędzi specjalnych do produkcji maszyn elektrycznych), DFME Sp. z o.o. (konstruuje i produkuje maszyny elektryczne średniej i dużej mocy – generatory i silniki) oraz producent generatorów, obecnie należący do General Electric.
Teren dawnego Dolmelu to dziś miejsce prowadzenia działalności przez takich światowych potentatów, jak: Fortaco, DeLaval, Air Products. W tej przemysłowej infrastrukturze ulokował się nie tylko przemysł – ulica Fabryczna 10, to także adres m.in. ścianki wspinaczkowej Eiger czy szkoły językowej ERIC.
WPP– 250 przedsiębiorstw
Wrocławski Park Przemysłowy to 163 ha powierzchni i ponad 250 przedsiębiorstw z blisko 60 różnych branż. WPP obejmuje tereny dawnych zakładów produkcyjnych Archimedes, Dolmel i Pafawag – w dawnym Pafawagu powstaje Nowa Siódemka. WPP został utworzony na mocy umowy zawartej 14 marca 2005 r. pomiędzy Gminą Wrocław, DOZAMEL Sp. z o.o., Archimedes S.A. i Wrocławskim Parkiem Technologicznym S.A. 7 grudnia 2007 r. do grona sygnatariuszy dołączyły Bombardier Transportation Polska Sp. z o.o. i Wojdyła Inwestycje Sp. z o.o. Funkcje podmiotu zarządzającego na tym obszarze pełni DOZAMEL Sp. z o.o.
O Wrocławiu na starych zdjęciach czytaj więcej:
- Świąteczna gorączka w PRL-u
- Pafawag – przemysłowa wizytówka Wrocławia w czasach PRL-u
- Najważniejsze państwowe święto w PRL-u [ZDJĘCIA]
- Wszystkich Świętych w PRL-u
- Wrocławska ulica w PRL-u – czyli saturator, wozak i ostrzyciel noży
- Motoryzacja we Wrocławiu w PRL-u
- Moda na stare fotografie Wrocławia [ZDJĘCIA]
- Lato we Wrocławiu w PRL-u [ZDJĘCIA]
- Wrocław w PRL-u – ruiny do rozbiórki [ZDJĘCIA]
- Wrocławskie pijalnie piwa w PRL-u
- Wrocławska komunikacja miejska w PRL-u [ZDJĘCIA]
- Pamiętacie taki Rynek? [ZDJĘCIA]
- Pamiętacie czyny społeczne we Wrocławiu? [ZDJĘCIA]
- Ta inwestycja zmieniła Wrocław [ZDJĘCIA]
- Przejście Świdnickie wczoraj i dziś [ZDJĘCIA]
- Zobacz, jak powstał Wrocław z „wielkiej płyty” [ZDJĘCIA]
- Restauracyjne ogródki wczoraj i dziś [ZDJĘCIA]
- Mecze reprezentacji Polski we Wrocławiu – niezapomniane emocje
- Pamiętacie takie święta wielkanocne we Wrocławiu?
- Modny Wrocław w czasach PRL-u – zobacz, w czym się chodziło
- Lotnicza tradycja na Gądowie Małym –[ZDJĘCIA]
- Pierwszomajowe pochody we Wrocławiu w PRL-u [ZDJĘCIA]
- Majowe świętowanie we Wrocławiu w PRL-u [ZDJĘCIA]
- Matura we Wrocławiu… 41 lat temu [ZDJĘCIA]
- Boże Ciało we Wrocławiu w 1997 r. [ZDJĘCIA]
- Tak wrocławskie dzieci bawiły się w PRL-u [ZDJĘCIA]
