Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) ogłosiła właśnie zmianę klasyfikacji oryksa szablorogiego. Z rubryki „Wymarły w dzikiej przyrodzie” (EW – extinct in the wild) został przesunięty do rubryki „Zagrożony” (EN – endangered), przeskakując po drodze kategorię „krytycznie zagrożony” (CR – critically endangered). To także nasza zasługa!
Choć sytuacja oryksów nadal nie jest wesoła, znacznie się poprawiła: po dziewięciu latach najbardziej ambitnego na świecie programu reintrodukcji, oryksy szablorogie obecnie swobodnie żyją w naturze.
To wielki sukces organizacji prowadzących program reintrodukcji oryksów w Afryce, ale także i ogrodów zoologicznych, w tym naszego.
Co to jest reintrodukcja i czemu służy hodowla zachowawcza?
Reintrodukcja oznacza przywracanie naturze gatunków, które kiedyś występowały na jakimś obszarze, ale z różnych przyczyn zniknęły. Gatunek zostaje ponownie wprowadzony na tereny dawnego bytowania i uczy się radzić tam sobie samodzielnie.
By mogło tak się stać, trzeba wcześniej odbudować jego pulę genetyczną (osobniki w przywracanym naturze stadzie nie mogą być zbyt blisko spokrewnione) i to właśnie rola ogrodów zoologicznych.
Oryksy z Wrocławia...
Wrocławskie zoo prowadzi hodowlę oryksów szablorogich od 1984 roku. W ciągu tego czasu mieliśmy równo sto osobników, z czego aż 86 urodziło się u nas. W Europie oryksy można podziwiać w 65 ogrodach zoologicznych. Wrocławskie stado jest całkiem liczne: teraz składa się z 13 osobników: 3 samców i 10 samic.
...i z Afryki
Poza odbudowywaniem puli genetycznej oryksów, ZOO Wrocław pomaga także tym, dzięki którym gatunek może wrócić do natury. Wraz z Fundacją DODO wspiera organizacje Sahara Conservation i Marwell Wildlife, które zajmują się tym w Afryce.
– Ta misja została zakończona sukcesem, a dumni z tego mogą być wszyscy ci, którzy wspierali nasze zoo i Fundację DODO – informuje ZOO Wrocław.
Z żubrem też się udało!
To nie pierwszy przypadek gatunku uratowanego od zagłady dzięki ogrodom zoologicznym. Gdyby nie zoo, na świecie nie byłoby żubrów.
Jak przypomina ZOO Wrocław, jeszcze sto lat temu nie mieliśmy w naturze ani jednego osobnika. Początek populacji żubra europejskiego (nizinnego i kaukaskiego) dało 12 osobników, które były w ogrodach zoologicznych i hodowlach.
Dziś według Księgi Rodowodowej Żubrów populacja żubrów jest zabezpieczona: pod koniec 2022 roku było ponad 10,5 tys. osobników na świecie i ponad 2,6 tys. w Polsce.
39 gatunków do uratowania
Kategoria „wymarły w naturalnym środowisku” (EW) przypisana jest przez IUCN 39 gatunkom zwierząt, w tym m.in. ślimakom i rybom. W puli tych gatunków kilka dni temu były dwa ssaki – oryks szablorogi i milu chiński, który także mieszka w naszym ogrodzie.
– W tym sezonie doczekaliśmy się już łącznie czterech młodych tych rzadkich gatunków: dwóch samic milu i dwóch samic oryksa. Mamy nadzieję, że milu także podzielą los żubrów i oryksów – informuje zoo.
Oryksy zabijano dla rogów
Oryks szablorogi występował kiedyś na obszarach północnej Afryki bardzo licznie. Przystosował się do skrajnych warunków pustynnych, gdzie temperatury przekraczają 40 stopni Celsjusza, potrafił długo radzić sobie bez wody, czerpiąc wilgoć z roślin, którymi się żywi.
Jego spektakularne zakrzywione rogi (mogą mieć ponad 1,2 metra długości!) sprawiły, niestety, że gatunek znalazł się na skraju wymarcia. Na oryksy polowali kłusownicy, którzy chcieli zdobyć to imponujące trofeum. Lokalne afrykańskie ludy zabijały te zwierzęta także dla mięsa. Ekspansja człowieka sprawiła też, że ubyło miejsc, w których mogły żyć.
Powodem wymierania zwierząt jest najczęściej człowiek – przypomina ZOO Wrocław.
– Odwrócenie tych procesów jest niemożliwe, podobnie jak wstrzymanie procesu wymierania wszystkich gatunków. Możemy jednak uratować niektóre z nich, tak jak stało się z oryksem.
