Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Chrześcijaństwo zaczęło się na krzyżu, a bez zmartwychwstania nie byłoby wiary w Jezusa Chrystusa. Niedawno jego mękę, śmierć i powstanie z martwych świętowali katolicy tradycji rzymskiej. Teraz u progu Wielkiej Nocy stoją chrześcijanie Kościołów wschodnich, w tym prawosławni i grekokatolicy.
W cerkwi prawosławnej od Wielkiego Poniedziałku do Wielkiej Środy codziennie sprawowana była liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, a w Wielki Wtorek dodatkowo dokonywany był czyn namaszczenia świętymi olejami.
W Wielki Czwartek o poranku wierni wspominali mistyczną wieczerzę w liturgii św. Bazylego Wielkiego. — Na pamiątkę ustanowienia sakramentu eucharystii — mówi ksiądz mitrat Eugeniusz Bójko z parafii prawosławnej św. Cyryla i Metodego na wyspie Piasek. — Wieczorem sprawujemy jutrznię z czytaniem fragmentów dwunastu ewangelii mówiących o mękach pańskich — dodaje.
Wynoszenie płaszczannicy i święcenie pokarmów przed Wielkanocą
W Wielki Piątek nie było liturgii świętej, tak jak w kościołach rzymskokatolickich nie ma mszy. W cerkwi sprawowane były nieszpory z wyniesieniem płaszczannicy (zwanej także świętym całunem). Płaszczannica to materiał z wizerunkiem Chrystusa złożonego do grobu. Była składana na środku świątyni. Wierni kłaniali się i całowali ją w akcie adoracji. Płótno przebywało w centrum cerkwi do Wielkiej Soboty, kiedy przeniesiono je na ołtarz. Pozostanie tu przez około 40 dni – do święta Wniebowstąpienia.
W Wielką Sobotę o poranku celebrowana była liturgia św. Jana Złotoustego. To nabożeństwo poprzedza święcenie pokarmów. Wierni gromadzą się wokół jednego stołu, na którym stawiają koszyki. Podpalają świece, modlą się i przyjmują błogosławieństwo. W koszyczkach przynoszą paschę wielkanocną (wypiekane ciasto), kiełbasę, sól, pieczywo, pisanki i inne jajka. — Jako symbol życia i zmartwychwstałego Chrystusa — przybliża ksiądz Eugeniusz Bójko. — W niektórych cerkwiach pokarmy święci się także w niedzielę. To zależy od tradycji danej parafii — dodaje. - Niektórzy do koszyków wkładają butelki z alkoholem. Ukrainka z Zaporoża, którą spotkałem rok temu pod świątynią ortodoksyjną, miała whisky, a ktoś inny poświęcił wino.
Ogień z Jerozolimy i Nabożeństwo Paschalne
Późnym wieczorem w Wielką Sobotę do wielu parafii prawosławnych w całym kraju dociera święty ogień, rozsyłany z katedry w Warszawie. Ogień ten pochodzi z bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Do naszego kraju przywożą go stamtąd delegaci polskiego Kościoła wschodniego.
Jutrznia zmartwychwstania celebrowana jest w cerkwi Wielkiej Nocy, czyli w czasie, gdy Wielka Sobota przechodzi w Wielką Niedzielę. Słowo przejście nie staneło tu przypadkowo. Wielkanoc jest bowiem Paschą Chrystusową. Hebrajskie słowo „pesach” oznacza „przejście” i odnosi się do historii opisanej w Starym Testamencie. Pismo głosi, że Pan (za pośrednictwem Mojżesza i Aarona) nakazał całemu zgromadzeniu Izraela w ziemi egipskiej pilnowanie, zabicie i spożycie baranka (jagnięcia lub koźlęcia) – bez skazy i jednorocznego – we wskazaną noc. Mięso miało być pieczone w ogniu, a zjedzone z niekwaszonym chlebem i gorzkimi ziołami. Pan pouczył także, co zrobić z krwią ofiary.
Przejście Pana, pesach, czyli pascha. Baranka paschalnego, którego owej nocy spożywał zniewolony naród przed wyjściem z Egiptu, symbolizuje chleb zwany artos. — Święcimy ten chleb podczas liturgii z soboty na niedzielę, przechowujemy w świątyni przez kilka dni, po czym rozdajemy wiernym w sobotę — opowiada ks. Eugeniusz Bójko.
Nabożeństwo Paschalne jest podobne do każdej niedzielnej liturgii świętej, ale bardziej uroczyste. — Dużo śpiewamy. Pozdrawiamy się zwrotem: Chrystus zmartwychwstał. Odpowiadamy: zaprawdę zmartwychwstał. Przed rozpoczęciem liturgii obchodzimy świątynię wokół — mówi ksiądz.
Prawosławna Wielkanoc i Tydzień Paschalny po Wielkim Tygodniu
Niedziela wielkanocna rozpoczyna w cerkwi Tydzień Paschalny. — Spotykamy się w niej każdego dnia, ale nabożeństwa mają inny charakter niż te w Wielkim Tygodniu — informuje ks. Eugeniusz Bójko.
Tydzień zamyka wieczernia i spowiedź w Sobotę Paschalną.
Tak wygląda Wielkanoc i dni ją otaczające w cerkwi Kościoła prawosławnego – tu przedstawione na przykładzie parafii z wyspy Piasek. W domach wierni prawosławni świętują tak samo lub bardzo podobnie jak katolicy. Niektóre rodziny obchodzą Wielkanoc dwa razy.
— Jesteśmy pochodzenia polskiego, więc świętowaliśmy także tydzień temu — powiedział mi w ubiegłym roku Białorusin spotkany w Wielką Sobotę pod prawosławną katedrą przy ul. św. Mikołaja we Wrocławiu. — Jutro rano znów usiądziemy do śniadania. Pobijemy się jajkami i urządzimy rodzinną imprezkę — zapowiedział wtedy.
Alleluja!
