Drewniana ambona pochodzi z 1677 r., lecz to późniejsze o 50 lat dekoracje i zdobienia świdnickiego mistrza snycerskiego Tobiasa Stahlmayera nadały konstrukcji ostateczny, barokowy charakter.
Specjaliści z biura Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków precyzyjnie opisali najciekawsze elementy ambony:
- na parapecie balustrady widoczne są trzy płaskorzeźby z alegorycznymi przedstawieniami trzech cnót boskich: Wiary, Nadziei i Miłości w romboidalnych kwaterach;
- czteroboczny kosz zdobią natomiast przedstawienia Ewangelistów;
- na zaplecku widnieje płaskorzeźba przedstawiająca Chrystusa – Dobrego Pasterza;
- na czterech narożnikach ustawione są figurki Ojców Kościoła: Ambrożego, Augustyna Aureliusza, Leona Wielkiego i Hieronima.
- na belkowaniu umieszczony jest cokół dla rzeźby św. Pawła Apostoła wieńczący ambonę.
Zaszkodziły czas, drewnojady i nieudolni konserwatorzy
Renowację barokowej konstrukcji przeprowadził zespół konserwatorów zabytków pod kierunkiem Jolanty Strzałkowskiej.
Cała konstrukcja była już w bardzo złym stanie. Była niekompletna, wiele jej elementów zaginęło, część ledwo się trzymała, zdemontowano drzwi. Spore szkody poczyniły drewnojady. Nieudolna konserwacja części ambony w latach 70. i 80. również bardziej zaszkodziła. Po nieumiejętnych naprawach zostały warstwy szelaku, którym pokryto polichromie, oraz gipsowe uzupełnienia ubytków snycerskich.Jolanta Strzałkowska, Konserwacja Dzieł Sztuki Jolanta Strzałkowska
Wyjątkowa ambona w małym kościele
Prace wymagały kompletnego rozmontowania zachowanych elementów ambony. Usunięto przemalowania, zabezpieczono drewno przed działaniem szkodników.
Konserwatorzy uzupełnili elementy snycerki oraz warstwy malarskiej. Wyzwaniem było dopasowanie drzwi, bowiem po wcześniejszej wymianie posadzki poziom się podniósł. Specjalistom szczególnie zależało na tym elemencie, ponieważ w niewielu ambonach kościelnych takie drzwi ocalały.
Jolanta Strzałkowska: - Ze względu na dekoracje, mistrzowskie płaskorzeźby oraz rzeźby na baldachimie ambona w kościele Andrzeja Apostoła jest wysokiej klasy zabytkiem. To kolejny element wystroju wnętrza kościoła w Środzie Śląskiej, który został poddany renowacji. Na pewno jest znowu jego ozdobą i podnosi atrakcyjność tego wyjątkowego zabytku.
