Wrocław uczcił opozycjonistów ze Studenckiego Komitetu Solidarności. Wyróżnienia dla znanych wrocławian [ZDJĘCIA]

13.12.2022 10:40 |

Na zdjęciu prezydent Wrocławia Jacek Sutryk, Mirosław Jasiński oraz prof. Bohdan Aniszczyk

40 opozycjonistów – działaczy podziemnego Studenckiego Komitetu Solidarności, odebrało odznaki „Wrocław z wdzięcznością – Wratislawia Grato Animo”. Wyróżnienia wręczył prezydent Wrocławia Jacek Sutryk, wspólnie z prof. Bohdanem Aniszczykiem.

Reklama

Studencki Komitet Solidarności założono we Wrocławiu 14 grudnia 1977 roku.

Powstanie Studenckich Komitetów Solidarności, współpracujących z KOR, było elementem protestu wobec represji wprowadzonych przez władze komunistyczne. Był to niezależny ruch studencki, powołany po tragicznej śmierci krakowskiego studenta Uniwersytetu Jagiellońskiego - Stanisława Pyjasa. We Wrocławiu deklaracje o powstaniu SKS sygnowano 13 grudnia 1977 roku. Pod dokumentem podpisali się: Marek Adamkiewicz, Jerzy Filak, Jarosław Klimek, Marek Rospond, Stanisław Siekanowicz, Juliusz Szymczak i Marek Zybura.
dr Łukasz Kamiński, dyrektor wrocławskiego Ossolineum

Filolodzy w opozycyjnej awangardzie

Najsilniejszym punktem studenckiego oporu okazała się uniwersytecka filologia. To stąd wywodzili się czołowi studenci, którzy uczestniczyli w pracy wrocławskiego SKS-u.

– Ja byłam rzecznikiem i bibliotekarzem SKS-u. Rzecznik odpowiadał za przygotowywanie rzetelnych informacji o tym, co dzieje się i w strukturach opozycyjnych i na świecie, a bibliotekarz wypożyczał książki z drugiego obiegu, zakazane przez cenzurę. To był pełen euforii zryw młodych ludzi, przyznam, że nie myśleliśmy, czy nas „wsadzą”. To było poza nami. Było w nas poczucie robienia... nawet nie czegoś ważnego, ale czegoś uczciwego. Czystego w swej formie – opowiadała uhonorowana złotą odznaką Renata Otolińska, później jedna z czołowych wrocławskich polonistek.

Galeria zdjęć

Uroczystość nadania odznak "Wrocław z wdzięcznością ? Wratislawia Grato Animo" działaczom Studenckiego Komitetu Solidarności we Wrocławiu

Wśród postulatów wrocławskiego SKS było między innymi ograniczanie uniwersyteckiej cenzury w dostępie do książek oraz pełna swoboda badań naukowych. W ramach swojej działalności członkowie SKS prowadzili bibliotekę i kolportaż pierwszych niezależnych wydawnictw, a także wydawali poza cenzurą biuletyny („Podaj Dalej”, „Akademickie Pismo Informacyjne”).

Jasne, że była w nas euforia, ale też nikt z nas nie sądził, że ten system się skończy za naszego życia. To dziś są wśród nas ludzie, mówiący, że czuli i wiedzieli, iż koniec jest bliski. Bzdura. Tak wtedy nie było - ale była w nas potrzeba wolności. Motywy mieliśmy bardzo różne, tak jak Wrocław był zawsze bardzo różnorodny i pluralistyczny. Byli wśród nas zwolennicy wolności rozumianej po hippisowsku - nazwijmy ich miłośnikami ziół ze zboczy Hindukuszu. Byli patrioci, dla których słowem-kluczem była Polska, rozumiana nawet nacjonalistycznie. Fanów wolnego rynku, kapitalizmu w polskim wydaniu - takich utopistów prawie nie było. A proszę zobaczyć, gdzie udało nam się dotrzeć.
Aleksander Gleichgewicht, działacz opozycji, w latach 80. student fizyki

Niezłomni profesorowie

Działacze SKS byli poddawani represjom (aresztowania, relegowanie ze studiów, pozbawianie stypendiów i miejsc w akademikach) oraz inwigilacji przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa. Wśród naukowców, którzy stawali w ich obronie byli wybitni profesorowie: Mirosława Chamcówna, Roman Duda, Bolesław Gleichgewicht, Stanisław Hartman, Czesław Hernas, Tadeusz Zipser czy Mieczysław Zlat. Bezpośrednim przyczynkiem do utworzenia SKSu było zabójstwo studenta krakowskiego Stanisława Pyjasa.

Zobacz galerię zdjęć tego artykułu

– Ta historia była znana. Słynna msza we wrocławskiej katedrze w intencji Pyjasa pokazała nam wszystkim, jak jest nas wielu, że stanowimy siłę, że się nie znamy, ale mamy te same wartości, poglądy i tę samą wściekłość na system – opisywał Gleichgewicht.

Zobacz również

Studencki Komitet Solidarności formalnie zakończył swoją działalność po 16 miesiącach legalnej działalności związkowej w momencie powstania „Solidarności", choć jak wskazywał prezydent Wrocławia Jacek Sutryk dla wielu z ówczesnych młodych opozycjonistów to był początek ich wieloletniej pracy dla Wrocławia.

– Właściwie wszyscy, dziś uhonorowani bohaterowie, wtedy wzięli sprawy Wrocławia a może szerzej Polski w swoje ręce. I potem w kolejnych latach i dekadach los naszego miasta nie był im obojętny. Procowali dla Wrocławia, służyli Wrocławiowi, spierali się o niego i kochali go. Jako wrocławianin i urzędujący prezydent - chciałem serdecznie za to podziękować – mówił przejęty Jacek Sutryk.

Galeria zdjęć

W gronie nagrodzonych znaleźli się między innymi:

Jan Sobczyk - późniejszy rektor Uniwersytetu Wrocławskiego,
Waldemar Fydrych - twórca Pomarańczowej Alternatywy,
Krzysztof Grzelczyk, w latach 2005-07 wojewoda dolnośląski, potem ambasador RP m.in. w Londynie;
dziennikarze Mirosław Spychalski, Krzysztof Turkowski, Jolanta Piątek.

Zobacz również