13 października na Osobowicach znaleziono przypadkiem na terenie budowy półtonową bombę lotniczą z czasów drugiej wojny światowej. Jak często zdarzają się takie znaleziska we Wrocławiu?
Przemysław Parol: – Tak duże bomby zdarzają się dość rzadko, ponieważ zalegają w ziemi na bardzo dużych głębokościach. Częściej znajdowane są bomby o wadze 250 kg, nie mniej groźne, albo o jeszcze innej wadze.
Czy można oszacować, ile w mieście może być takich bomb?
Niestety nie. Przez 80 dni oblężenia użyto tu niezliczoną ilość amunicji. Wcześniejsze inwestycje budowlane ograniczały się do wykopu pod fundament na jedną kondygnację, a bomby z reguły znajdowane są na głębokości od 3 do nawet 8 metrów. Wykopy pod budynki wykonywane są punktowo, dlatego nie jesteśmy w stanie ocenić, ile jeszcze może tego być na większych głębokościach lub poza obrębem wykopu.
Jakie inne niewybuchy oprócz bomb lotniczych neutralizują saperzy na terenie naszego miasta?
Na terenie Wrocławia możemy znaleźć cały przekrój amunicji używanej podczas drugiej wojny światowej: strzelecką i przeciwlotniczą, granaty ręczne, granatniki przeciwpancerne, pociski artyleryjskie i moździerzowe, bomby lotnicze, pociski rakietowe, miny przeciwpiechotne i przeciwpancerne, a także inne materiały wybuchowe stosowane w technice wojskowej. Najwięcej jest amunicji używanej do walki w terenie zurbanizowanym.
To tylko pozostałości po drugiej wojnie światowej, czy znajdujecie też z innych okresów?
Sporadycznie możemy się natknąć na kule armatnie z okresu siedemnastego wieku, ale to pojedyncze przypadki. Czasem poza Wrocławiem znajdujemy pociski z okresu pierwszej wojny światowej. We Wrocławiu, na terenach zajmowanych przez jednostki armii radzieckiej, zdarzały się przypadki amunicji z lat powojennych.
W których rejonach miasta jest najwięcej niewybuchów?
Adekwatnie do intensywności natarcia Armii Czerwonej, oraz miejsca gdzie trwała produkcja zapewniająca codzienny byt obrońców Wrocławia, wymienić należy: Tarnogaj, Krzyki, Stare Miasto, Śródmieście oraz najbardziej zniszczoną i bombardowaną dzielnicę, czyli Fabryczną. To praktycznie teren całego Wrocławia z okresu drugiej wojny światowej.
Na Osobowicach była ewakuacja kilku tysięcy osób. Jak często znajdujecie niewybuchy, które tego wymagają?
Praktycznie za każdym razem przy znalezieniu niewybuchu przeprowadzana jest ewakuacja, z tym że bardzo często jest to działanie lokalne, ograniczające się do zamknięcia terenu budowy lub czasowej blokady drogi. Wszystko zależy od miejsca, okoliczności, stanu znalezionego przedmiotu oraz jego rodzaju.
Proszę opowiedzieć o największym lub najgroźniejszym niewybuchu ostatnich czasów.
W naszej służbie rozmiar nie ma znaczenia w skali niebezpieczeństwa. Czasem granat ręczny będzie dla nas o wiele bardziej niebezpieczny niż wielki pocisk lub bomba. Wpływ na to ma tak wiele czynników, że nie jestem w stanie tego opisać. Dlatego kierujemy się zasadą: z każdym Przedmiotem Wybuchowym i Niebezpiecznym, z każdą zardzewiałą śmiercią, postępować zgodnie z przepisami bezpieczeństwa, tak aby nam oraz osobom postronnym nie zaszkodzić. Jak często mówimy: aby druga wojna światowa nie zwiększała swoich ofiar. Należy pamiętać, że materiały wybuchowe stosowane w technice wojskowej są bardzo trwałe. Zachowują swoją sprawność przez długie lata, szczególnie gdy znajdują się w zamkniętych pojemnikach, jakimi są obudowy pocisków, bomb czy granatów. Obudowy im starsze są tym gorsze, ponieważ korodują, natomiast to co w środku może być całkiem sprawne.
Jak wygląda zabezpieczanie i likwidowanie takich znalezisk. Gdzie to się dzieje?
Bardzo często czytamy taką frazę: „przyjechali saperzy i rozbroili niewybuch”. Karygodny błąd.
W słowniku patroli saperskich nie istnieje takie słowo jak rozbroili. W zardzewiałej śmierci absolutnie nie można bezkarnie grzebać, manipulować, rzucać, próbować rozbierać itp. Może się to skończyć bardzo głośno. Przedmiot Wybuchowy i Niebezpieczny najlepiej jest zniszczyć, zdetonować w miejscu znalezienia. Jeśli jest to niemożliwe – jak w większości przypadków na terenie Wrocławia – niewybuchy podejmujemy i transportujemy do wyznaczonego miejsca niszczenia pojazdami uprzywilejowanymi, wyposażonymi w pojemniki przeciwodłamkowe. W miejscu niszczenia wykonuje się komory minerskie – doły – układa się Przedmiot Wybuchowy i Niebezpieczny, zakłada ładunki materiału wybuchowego oraz zapalniki, następnie zasypujemy dół. Zabezpieczamy teren i wysadzamy. Uszczelnienie w dołach pozwala na ograniczenie rozrzutu odłamków oraz rozchodzenia fali dźwiękowej. Miejsca niszczenia są wyznaczone najczęściej w oparciu o poligony wojskowe, jeden znajduje się w bliskiej odległości Wrocławia, natomiast z przedmiotami o bardzo dużej zawartości materiału wybuchowego jedziemy na poligon Świętoszowski.
Rozmawiał Błażej Organisty.
