Projekt NEEST (NetZero Emission and Environmentally Sustainable Territories) realizowany jest w ramach inicjatywy Komisji Europejskiej "Misja 100 neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast do 2030 r.". W proces zaangażowane jest 5 miast: Kraków, Łódź, Rzeszów, Warszawa, Wrocław oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) – partner merytoryczny. Efektem prac konsorcjum będzie m.in. zestaw innowacyjnych rozwiązań dotyczących modernizacji budynków, wykorzystania niskoemisyjnych źródeł energii i ciepła, działań na rzecz likwidacji wysp ciepła oraz zastosowania błękitno-zielonej infrastruktury (BZI). Powstaną również uniwersalne modele, z których jednostki samorządu terytorialnego (JST) będą mogły korzystać, aby powielać dobre praktyki. Opracowane modele umożliwią analizę finansową, monitoring, ewaluację działań oraz uspołecznienie procesu.
Kompleksowe podejście do zmiany powinno uwzględniać działania komunikacyjne. Nie chodzi tu tylko o tworzenie treści informacyjnych, ale także o programy edukacyjne i szkoleniowe, które wzmacniają sieci współpracy, umożliwiają wymianę doświadczeń i poszerzanie wiedzy – na przykład pomiędzy różnymi JST.
Budowanie kompetencji i współpracy pomiędzy interesariuszami było jednym z kamieni milowych projektu NEEST. W opracowanie modelu zaangażowały się dwie organizacje: Stowarzyszenie Centrum Rozwiązań Systemowych (CRS) i Fundacja Think Tank Miasto, które posiadają doświadczenie we współpracy międzysektorowej. Eksperci od lat wspierają JST w budowaniu współpracy z interesariuszami u podstaw strategii działania, stosując myślenie systemowe (ang. system thinking).
Trzyetapowy proces zakończył się serią warsztatów w miastach. Najbardziej złożona, modelowa wersja podejścia została zrealizowana we Wrocławiu i obejmowała cztery dni intensywnej pracy. Dwa pierwsze dni warsztatów koncentrowały się na transformacji klimatycznej w sektorze budowlanym. Trzeci dzień dotyczył transformacji klimatycznej w odniesieniu do sektora biznesu. Na wydarzenia zaproszeni zostali eksperci i przedstawiciele wybranych jednostek oraz organizacji, w zależności od poruszanej tematyki. Czwarty dzień był spotkaniem podsumowującym podejście transformacji klimatycznej Wrocławia jako całości. Ostatnią część warsztatów wspomogli partnerzy technologiczni projektu NEEST – NCBR, a w roli facylitatorów, obok przedstawicieli Wrocławia, wystąpili przedstawiciele miast partnerskich – Rzeszowa i Krakowa. Interaktywna formuła zajęć umożliwiła zarówno ćwiczenia indywidualne, pozwalające przedstawić własną perspektywę interesariusza, jak i ćwiczenia w małych grupach, umożliwiające dyskusję z innymi uczestnikami. Wszystko to odbywało się pod czujnym okiem ekspertów, gotowych odpowiadać na pytania techniczne.
W kolejnych miastach wybrano tematy oraz przetestowane już metody, które najlepiej pasowały do specyfiki i potrzeb miast partnerów. Przy wsparciu ekspertów z konsorcjum CRS i Think Tank Miasto, Warszawa i Rzeszów zaangażowały się w budowanie kompetencji wewnętrznych i zorganizowały warsztaty własnymi siłami administracyjnymi.
W Warszawie na warsztaty zaproszeni zostali radni miejscy, dzielnicowi oraz osiedlowi. Dodatkowo, dzięki dogodnej lokalizacji spotkań, w trakcie warsztatów dołączali również mieszkańcy. Warsztaty podzielono na dwa spotkania. Celem pierwszego spotkania było zebranie uwag do zaproponowanej przez ekspertów z NCBR koncepcji przekształcenia wybranego kwartału w ramach projektu NEEST. Praca toczyła się w grupach wokół czterech głównych obszarów tematycznych: środowisko, finanse i ekonomia, komunikacja i budowanie relacji, perspektywa mieszkańca. Drugie spotkanie poświęcone było wypracowaniu rekomendacji – propozycji zmian w koncepcji, aby lepiej dostosować ją do lokalnych potrzeb. Omawiane zagadnienia objęły dwa główne obszary tematyczne: przestrzeń i zabudowa (BZI, odpady, efektywność energetyczna, budynki, mobilność) oraz społeczność (partycypacja, gentryfikacja, komunikacja i informacja, edukacja, nawyki transportowe).
W Rzeszowie tematem warsztatów była rola spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych jako kluczowych partnerów w procesie zielonej transformacji miasta. Z tego względu zaproszone zostały Spółdzielnie i Wspólnoty Mieszkaniowe, SIM KZN Ziemi Podkarpackiej oraz MZBM Rzeszów. Wśród gości znaleźli się również przedstawiciele wydziałów Architektury, Inwestycji i Biura Rozwoju Miasta Rzeszowa. Warsztaty obejmowały prelekcje eksperckie oraz dyskusje i pracę w grupach, zaprojektowane tak, aby objąć szeroki zakres tematyczny i wielostronne podejście. Dzięki temu umożliwiły efektywne wykorzystanie zdobytej wiedzy. Zajęcia opierały się na zasadach dialogu z interesariuszami, co pozwoliło na produktywne dyskusje dotyczące złożonych wyzwań społeczno-środowiskowych.
W Łodzi testowanie rozwiązań miało miejsce w ramach dwuetapowego programu szkoleniowego, podczas którego spotkali się reprezentanci łódzkich instytucji miejskich. Pierwszy etap obejmował cykl eksperckich webinarów. Drugi etap – warsztaty stacjonarne – miał wymiar praktyczny, ponieważ uczestnicy pracowali nad rzeczywistym wyzwaniem: termomodernizacją budynków pełniących funkcje oświatowe. Warsztaty obejmowały wizję lokalną dwóch placówek: Szkoły Podstawowej Specjalnej i Przedszkola Miejskiego. Po zebraniu danych o stanie technicznym budynków i wykonaniu dokumentacji fotograficznej, uczestnicy rozpoczęli prace nad rozwiązaniami zwiększającymi efektywność energetyczną budynków, zmniejszającymi koszty eksploatacji i poprawiającymi komfort użytkowania. Podsumowaniem warsztatów były dyskusje i rekomendacje dotyczące wyzwań w tych budynkach.
Warsztaty realizowane w ramach projektu NEEST pokazały, jak złożony jest proces transformacji klimatycznej miast i jak szerokie spektrum dziedzin on obejmuje. Wszystkie doświadczenia – zarówno te pozytywne, jak i napotkane trudności – wypracowane podczas nauki oraz budowania kompetencji, a także w trakcie warsztatów, wzbogacą model, który stanie się częścią poradnika. Poradnik ten zawierać będzie ścieżki dojścia oraz studia przypadków gotowych do zastosowania rozwiązań dla miast w Europie.
Zbudowanie kompetentnej kadry eksperckiej w jednostkach miejskich oraz dialog i współpraca z instytucjami krajowymi, regionalnymi i pozostałymi interesariuszami, a w szczególności z mieszkańcami, to kluczowy element w drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Materiał z warsztatów Transformacja klimatyczna Wrocławia” na platformie NetZeroCities
Uczestnicy wszystkich czterech warsztatów pt. “Transformacja klimatyczna Wrocławia” zostali zaproszeni do dołączenia do grupy “Wrocław Transition Team” na portalu NetZeroCities. Dołączenie uczestników do portalu zapewni kontynuację współpracy oraz umożliwi dalszy kontakt Urzędu Miejskiego z interesariuszami obecnymi na warsztatach. Portal przypomina media społecznościowe – daje możliwość publikowania treści, rozpoczynania dyskusji oraz załączania materiałów. W całości dedykowany jest celom “Misji Neutralnych Klimatycznie i Inteligentnych Miast do 2030 roku”, która skupia się na mitygacji zmian klimatycznych – redukcji emisji gazów cieplarnianych i szeroko pojętej transformacji klimatycznej miast. Portal identyfikuje potrzeby miast i ich użytkowników oraz wspiera w pokonaniu obecnych barier na drodze do neutralności klimatycznej. Działania te mają na celu prowadzenie miast i obywateli ku kooperacji na rzecz odporniejszej na zmianę klimatu i zrównoważonej przyszłości. Portal jest elementem Europejskiej Misji “Miasta inteligentne i neutralne dla klimatu: 100 miast neutralnych dla klimatu do 2030 roku”, którego ambicją jest wsparcie miast w pokonaniu barier strukturalnych, instytucjonalnych i kulturowych, w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 roku. Na portalu NetZeroCities uczestnicy warsztatów mają możliwość:
- Kontynuacji współpracy w gronie instytucji, które wzięły udział w warsztatach NEEST, istnieje także możliwość tworzenia prywatnych kanałów komunikacji z wybranymi instytucjami/osobami.
- Zapoznania się z podsumowaniem warsztatów NEEST oraz dostępu do materiałów wykorzystanych podczas warsztatów.
- Dołączenia do grona kilku tysięcy instytucji z całej Europy (reprezentanci miast, administracji różnego szczebla, firm branżowych, spółdzielni mieszkaniowych, ekspertów, ośrodków badawczych, organizacji).
- Dostępu do informacji o nadchodzących wydarzeniach oraz szkoleniach związanych z neutralnością klimatyczną miast (np. poradniki i materiały edukacyjne nt. strategii redukcji emisji, wykorzystania energii odnawialnej, zarządzania odpadami i inne praktyki, czy przykłady najlepszych praktyk)
- Skorzystania z materiałów i wiedzy zamieszczonej na ponad 150 grupach tematycznych w trzech głównych kategoriach: Społeczeństwo i gospodarka, Zrównoważone środowisko, Nauka i technologia. Poruszane tematy to np. budynki i materiały budowlane, energetyka, zrównoważone paliwa, transport i mobilność, gospodarka o obiegu zamkniętym, innowacje społeczne i systemowe, jakość powietrza, odporność klimatyczna, tereny zielone, rozwiązania oparte na naturze (ang. Nature Based Solutions, NBS).
Link do platformy: The NetZeroCities Portal - NetZeroCities
