Założenie firmy przez cudzoziemca – poradnik

Czy każdy cudzoziemiec może prowadzić firmę w Polsce?

Nieposiadanie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca nie stanowi dla obcokrajowca przeszkody w prowadzeniu własnej firmy. Jednak nie każdy cudzoziemiec może być w Polsce przedsiębiorcą.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004r. art. 13 definiuje i rozróżnia cudzoziemców, którzy mogą prowadzić działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach, jak obywatele Polski, oraz takich, którzy podlegają pewnym ograniczeniom. Do pierwszej takiej grupy zaliczamy:

• obywateli Unii Europejskiej,
• członków Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA),
• członków Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG),
• obywateli innych państw niż wyżej wymienionych, po spełnieniu określonych wymagań.

Do drugiej zaś grupy, czyli tej, która podlega wyjątkom, należą obcokrajowcy, którzy mają:

• zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• zezwolenie na pobyt czasowy udzielony w związku z okolicznością: kształcenia na studiach w trybie stacjonarnym (art. 144 ustawy o cudzoziemcach), w celu połączenia się z rodziną (art. 159 ustawy o cudzoziemcach) poza wyjątkami,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE (art. 186 ust. 3 – zezwolenie na pobyt czasowy),
• jest członkiem rodziny w myśl art. 186 ust. 4, ma zezwolenie na pobyt czasowy,
• zezwolenie na pobyt czasowy udzielone przebywającemu na terytorium RP członkowi rodziny w celu połączenia z rodziną w myśl art. 159 ust. 3 i 4;
• status uchodźcy,
• ochronę uzupełniającą,
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany,
• zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium RP,
• zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do CEIDG,
• a także cudzoziemcy, którzy: korzystają w RP z ochrony czasowej, mają ważną Kartę Polaka, są członkami rodzin (w myśl art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), dołączającymi do obywateli państw, o których mowa w ust. 1 lub przebywającymi z nimi.

W odniesieniu do wyżej wymienionych osób, które mają prawo prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczpospolitej, jako osoby fizyczne istotny jest moment, w którym mają oni prawo rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej.

– Uprawnienie to przysługuje już z chwilą złożenia odpowiedniego wniosku – mówi Tomasz Czapczyński, radca prawny z Kancelarii Radców Prawnych Tomasz Czapczyński.

Gdzie i jak obcokrajowiec może zarejestrować działalność gospodarczą

Żeby założyć działalność gospodarczą, należy wypełnić wniosek CEIDG-1 do Centralnej Ewidencji Informacji Działalności Gospodarczej. Wpisu można dokonać poprzez elektroniczny formularz, który można znaleźć tutaj bądź bezpośrednio poprzez wydrukowany formularz, dostępny w Urzędzie Miasta.

Na co należy zwrócić uwagę przed i po wypełnieniu wniosku:

1) Proces rejestracji jest taki sam dla obcokrajowców, jak i dla obywateli Polski, warunkiem jest podanie numeru karty pobytu czasowego bądź stałego.

2) Przed wypełnieniem wniosku należy też zapoznać się z listą kodów działalności gospodarczej oraz wybrać te, które będą związane z prowadzoną działalnością. Listę kodów (tzw. listę kodów PKD) oraz inne korzystne informacje można znaleźć na stronie CEIDG – zobacz tutaj.

3) Wniosek CEIDG-1 dla osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą jest jednocześnie:

• wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),
• zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym do naczelnika urzędu skarbowego (NIP),
• oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
• zgłoszeniem albo zmianą zgłoszenia płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• oświadczeniem o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników.

4) Przed wypełnieniem wniosku do CEIDG przyszły przedsiębiorca musi podjąć decyzję, jaki sposób prowadzenia księgowości wybrać: samodzielne prowadzenie księgowości, skorzystać z usług biura rachunkowego czy zatrudnić księgową.

5) Po wypełnieniu wniosku elektronicznego należy się udać do najbliższego urzędu miasta/urzędu Gminy. Jeśli obcokrajowiec ma podpis elektroniczny lub zaufany profil ePUAP, można wypełnić wniosek bez konieczności odwiedzenia urzędu na stronie CEIDG.

6) Dokonanie wpisu, o którym mowa powyżej, jest bezpłatne. Należy o tym pamiętać, ponieważ zdarzają się próby wyłudzenia pieniędzy przez oszustów podających się za przedstawicieli CEIDG (najczęściej za pośrednictwem korespondencji elektronicznej).

7) Rejestracja działalności gospodarczej nie wymaga fizycznej obecności cudzoziemca w Polsce – można wszystkiego dokonać przez internet.

Co zrobić, jeśli cudzoziemiec nie może założyć działalności gospodarczej

Wielu cudzoziemców, nawet wśród tych, którzy już od kilku lat mieszkają w Polsce, mają problem z założeniem działalności. Przykładem może być Oksana Kartavtseva, która obecnie prowadzi własną firmę zajmującą się relokacją cudzoziemców: – Najpierw przez pięć lat studiowałam w Polsce, a potem przez kolejnych kilka lat pracowałam. Gdy zdecydowałam się na uruchomienie własnej działalności, przy złożeniu wniosku CEIDG-1 w Urzędzie Miasta dostałam odpowiedź, że nie mogę tego zrobić. Karta tymczasowego pobytu, jak się okazało, po tylu latach pobytu w Polsce, umożliwiała mi tylko legalne zatrudnienie i możliwość kontynuacji studiów. Nie uprawniała mnie natomiast do założenia działalności. Musiałam więc szukać innego sposobu, żeby zacząć prowadzić firmę – zaznacza Oksana Kartavtseva.

Podobna sytuacja może spotkać i innych obcokrajowców, którzy nie zostali wymienieni powyżej (w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004r. art. 13). Z myślą o nich, prawo polskie umożliwia prowadzenie firmy w następującej formie:

• spółki komandytowej
• spółki komandytowo-akcyjnej
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• spółki akcyjnej.

Istotne jest to, że cudzoziemiec, aby założyć jedną z wyżej wymienionych spółek, nie musi mieć prawa do pobytu w Polsce. W tym wypadku równie dobrze można zarejestrować spółkę przez internet, z wykorzystaniem wzorca umownego, dostępnego w systemie teleinformatycznym S-24. Rejestracja spółki w trybie S-24 wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej za rejestrację w kwocie 350zł + koszt płatności online (10-20 zł).

– W przypadku osób niemających prawa prowadzenia działalności na terytorium RP, wprawdzie przyznane im zostało prawo działania w formie spółek: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, jednakże co do zasady dotyczy to wyłącznie bycia wspólnikiem takich spółek, a więc korzystania z praw udziałowych (a nie reprezentacji spółki i prowadzenia jej spraw). Prawo to oznacza przede wszystkim udział w zyskach spółki, ale już nie zawsze wykonywanie na jej rzecz czynności, np. na podstawie kontraktu managerskiego – mówi Tomasz Czapczyński.

Rejestracja spółki u notariusza

Można też wybrać sposób tradycyjny: założyć spółkę poprzez sporządzenie umowy spółki przed polskim notariuszem. Należy pamiętać, że rejestracja spółki za pośrednictwem notariusza wiąże się z dodatkowymi kosztami:

• kosztami kancelarii prawnej w wysokości od 300 zł (w zależności od długości umowy spółki i wysokości kapitału zakładowego),
• ewentualnymi kosztami tłumaczeń, jeśli cudzoziemiec nie mówi po polsku,
• kosztami opłat skarbowych: opłatą sądową w wysokości 500zł i opłatą w wysokości 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Rejestracja spółki za pośrednictwem S24 pomija te wszystkie procedury, a oba sposoby są akceptowane przez prawo. Niezależnie od tego, który sposób założenia spółki wybierze cudzoziemiec, można ubiegać się o wizę do Polski na podstawie prowadzenia firmy dla siebie oraz członków swojej rodziny, a następnie starać się o pobyt czasowy w Polsce.

Prowadzenia działalności za pomocą oddziału zagranicznego

Jeśli przedsiębiorca już prowadzi działalność gospodarczą w swoim państwie ojczystym, to może rozszerzyć tę działalność na terytorium RP w formie oddziału.

– Warunkiem jest tu okoliczność, że państwo cudzoziemca, na zasadzie wzajemności, gwarantuje taką samą możliwość obywatelom polskim. Jest to dość łatwy sposób wejścia na polski rynek, jednak wymaga, aby przedmiot działalności oddziału na terytorium RP nie był szerszy niż działalność prowadzona już przez cudzoziemca w państwie ojczystym. Nadto ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wymaga wpisania oddziału do Krajowego Rejestru Sądowego (w tym dopełnienia formalności rejestrowych) i ustanowienia osoby upoważnionej do reprezentowania oddziału – dodaje Tomasz Czapczyński

Przedsiębiorca zagraniczny, działający w formie oddziału, ma także obowiązek posługiwania się swoją oryginalną nazwą, jednakże z dodaniem przetłumaczonej formy prowadzenia działalności, dostosowanej do polskiego systemu prawnego (przykładowo, ukraińskie tawaristwo z obmieżenaju widpowidalnistju powinno działać z oznaczeniem „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oddział w Polsce”). Oddział ma także obowiązek prowadzenia odrębnej rachunkowości. Warto jednak rozważyć, czy nie prościej w danym przypadku jest dokonać rejestracji w swoim Państwie ojczystym i skorzystać właśnie z możliwości ustanowienia oddziału w Polsce.

– Oczywiście niezbędnym jest zawsze zbadanie kwestii podatkowych, w szczególności z zakresu unikania podwójnego opodatkowania tych samych dochodów (na terytorium RP i w Państwie ojczystym cudzoziemca), jednakże zawsze wymaga to analizy konkretnego przypadku; także ze względu na ograniczony zakres niniejszego komentarza nie jest możliwa do kompleksowego przedstawienia – zaznacza Tomasz Czapczyński.

Wersja angielska – How to set up company: guide for foreign residents

Wersja niemiecka – Gründung einer Firma durch einen Ausländer – Ratgeber

Jarek Ratajczak

Artykuł przygotowany we współpracy z firmą RelocateYou oraz Agencją Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej