Zgodnie z prawem, samorządy na poziomie gmin, powiatów i województw muszą każdego roku przedstawiać własne oceny zasobów pomocy społecznej, analizując przy tej okazji lokalną sytuację społeczno-demograficzną.
Nie zagłębiając się w zbyt formalne powyższego szczegóły, chodzi o to, by sprawdzić, jaką infrastrukturą się dysponuje i jak liczną kadrą, jak kształtują się współpraca z Sektorem 3. i nakłady finansowe na pomoc społeczną i kto z niej rzeczywiście korzysta.
Takiej oceny dokonuje oczywiście także Wrocław. W maju została udostępniona opinii publicznej za sprawą przygotowanego przez MOPS sprawozdania, które zaprezentowała na sesji Rady Miejskiej Wrocławia dyrektor Ośrodka – Anna Józefiak-Materna.
Trochę danych o demografii i wrocławskiej społeczności
Co do liczby ludności Wrocławia, najczęściej obracamy się wokół liczb dość mocno zaokrąglonych, oceniając ją najczęściej na „ponad 600 tys.”. To w zasadzie prawda – wg stanu na 30 czerwca 2018 r. było nas, wrocławian, 639 258. W rozpisaniu na płeć wygląda to tak, że 53,33% to kobiety, a 46,67% mężczyźni.
Tym samym wrocławianie stanowią 22,02% ludności Dolnego Śląska i 1,66% ogólnopolskiej populacji. Czy liczba mieszkańców Wrocławia rośnie? Tak – w ciągu trzech lat (2015-2018) wzrosła o 0,76%.
Również wg stanu na 30 czerwca 2018 r. – mamy w mieście 2% bezrobocie. Na koniec grudnia 2018 zarejestrowano 7247 bezrobotnych (50,93% kobiety, 49,07 mężczyźni).
Karta Dużej Rodziny i karta Rodzina Plus wrocławskiego Programu Pomocy dla Rodzin Wielodzietnych „dwa plus trzy i jeszcze więcej” są odrębnymi kartami i nie można używać ich zamiennie. Każdy z tych programów ma inną ofertę, przed skorzystaniem ze zniżek trzeba się upewnić, czy jesteśmy w posiadaniu właściwej karty
Infrastruktura społeczna miasta
Jest zespołem urządzeń społecznych, które mają zaspokajać potrzeby socjalne, oświatowe czy kulturalne. Są to więc przykładowo szpitale, szkoły i przedszkola, biblioteki, kina czy teatry.
Z uwagi na przedmiot, wokół którego się tu obracamy – czyli pomoc społeczną, warto szczególnie skupić się na takiej wrocławskiej infrastrukturze, która się do tego bezpośrednio odnosi.
Otóż dane na koniec 2018 r. pokazują, że we Wrocławiu mieliśmy:
- 34 805 mieszkań komunalnych w zasobie gminy, w tym 1600 lokali socjalnych
- 2247 oczekujących na mieszkanie socjalne
- 853 wyroki eksmisyjne bez wskazania lokalu socjalnego
- 143 kluby i inne miejsca spotkań dla seniorów
- 3 hospicja
Ile osób korzysta ze wsparcia w MOPS
W 2018 r. z zasiłków od pomocy społecznej skorzystało we Wrocławiu 20 630 osób (tj. 3,23% ogółu mieszkańców). Ta liczba jest mniejsza w stosunku do wielkości z 2017 r. o 1472 osoby.
– To prawda, maleje liczba osób, które pobierają zasiłki pieniężne z pomocy społecznej – potwierdza dyr. Anna Józefiak-Materna. – To z jednej strony jest efekt sytuacji gospodarczej na rynku i sytuacji na rynku pracy. W części jednak jest rezultatem działań służb i pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej, którzy potrafią motywować, wyszukiwać i warunkować przyznanie pomocy – podkreśla szefowa MOPS-u.
W 2014 r. wrocławski MOPS otrzymał specjalną nagrodę Ministra Pracy i Polityki Społecznej za nowatorskie projekty w zakresie pomocy społecznej. W Pałacu Prezydenckim odebrali ją Anna Józefiak-Materna i ówczesny dyrektor Departamentu Spraw Społecznych UM Wrocławia, a dziś prezydent miasta Jacek Sutryk
Zgodnie z powyższym, podjęcie zatrudnienia, zawieranie odpowiednich kontraktów – to m.in. powoduje stopniowe wyprowadzanie poszczególnych osób i rodzin z systemu pomocy społecznej.
– W ciągu ostatnich czterech lat mieliśmy ponad 6500 stałych odbiorców zasiłków celowych. W ostatnim roku udało nam się zejść do 3670 osób – mówi Anna Józefiak-Materna.
MOPS podaje, że główne powody ubiegania się w ub. roku o zasiłki to kolejno: długotrwała i ciężka choroba (5223), ubóstwo (3391), niepełnosprawność (2582), bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (2282) i bezrobocie (1770).
Inna pomoc i świadczenia
W ub. roku na świadczenia wychowawcze wydatkowano we Wrocławiu 247 578 317 zł, to jest więcej niż w roku poprzedzającym o ponad 2,5 ml zł (2 513 063 zł). Na wypłatę zasiłku rodzinnego wydano zaś 18 123 826,89 zł, czyli o 2 129 282,25 zł więcej niż w 2017 r.
Trzeba dodać, że wśród świadczeń, wypłacanych z pomocy społecznej, znajdują się nadto: dodatki do zasiłków rodzinnych, jednorazowe wypłaty z tytułu urodzenia się dziecka i jednorazowa zapomoga tego dotycząca, świadczenia i zasiłki pielęgnacyjne – także dla niepełnosprawnego dziecka i osoby powyżej 16. roku życia o różnych stopniach niepełnosprawności, zasiłki pielęgnacyjne dla seniorów powyżej 75 r.ż., specjalne zasiłki opiekuńcze, także zasiłki dla opiekuna i wreszcie świadczenia alimentacyjne (kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego wyniosła w ub.r. 15 548 465 zł).
Dzienny Dom Pomocy „Na Ciepłej” działa po gruntownej modernizacji od 2015 r.
Jak ww. milionowe kwoty rozłożyły się w 2018 r. na liczby poszczególnych beneficjentów, przykładowo pokazujemy poniżej:
- 35 297 – rodziny korzystające ze świadczenia wychowawczego (w tym 12 370 – rodziny pobierające 500+ na pierwsze dziecko)
- 7136 – średniomiesięczna liczba rodzin, korzystających z zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami i z jednorazowej zapomogi po urodzeniu dziecka
- 86 112 – zasiłki pielęgnacyjne ogółem
- 23 197 – zasiłki pielęgnacyjne dla niepełnosprawnego dziecka
- 30 734 – zasiłki pielęgnacyjne dla osób niepełnosprawnych powyżej 16 r.ż. (znaczny stopień niepełnosprawności)
- 3812 – zasiłki pielęgnacyjne dla osób powyżej 75. r.ż.
- 12 186 – świadczenia pielęgnacyjne
- 1266 – specjalne zasiłki opiekuńcze
- 2774 – liczba osób korzystających ze świadczenia alimentacyjnego
- 1961 – liczba rodzin korzystających ze świadczenia alimentacyjnego
- 3467 – dodatki mieszkaniowe (na kwotę 8 354 510 zł)
- 1233 – dodatki energetyczne (na kwotę 138 566 zł)
Jak MOPS jest przygotowany do udzielania pomocy społecznej
Kadra Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu, wziąwszy pod uwagę 2018 r., to – 767 osób (kierownictwo – 4, pracownicy socjalni – 317, pozostali 446).
496 osób ma wyższe wykształcenie, 251 – średnie, specjalizację w zawodzie pracownika socjalnego I stopnia ma 93, a II stopnia 16 osób.
Te liczby pokazują, że zasób kadrowy MOPS-u, wobec np. liczby prowadzonych przez Ośrodek postępowań administracyjnych, nie są w żaden sposób zawyżone.
– W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej prowadzonych jest minimum 135 tysięcy postępowań administracyjnych, co skutkuje oczywiście wydawaniem decyzji i skomplikowanymi procedurami, przewidywanymi zapisami kodeksu postępowania administracyjnego – komentuje dyr. Anna Józefiak-Materna. – To stwarza nam ogromną trudność i tylko jedno świadczenie – na dobry start, czyli 300+ – w ramach którego obsłużyliśmy 40 tysięcy dzieci, jest wypłacane w uproszczonej formule, która nie wymaga wszczynania procedury administracyjnej – podkreśla dyrektor MOPS-u.
Realizacja różnorodnych programów, do czego zobowiązany jest wrocławski MOPS, których bardzo ważnym celem jest usamodzielnienie jak największej liczby beneficjentów pomocy socjalnej, praca w terenie czy czynności administracyjne – to wszystko na pewno wymaga powiększenia kadr Ośrodka, jak uważa jego szefowa. Ponieważ to da gwarancję, że zadania statutowe, powierzone MOPS-owi, da się w pełni zrealizować.
Budżet na pomoc społeczną we Wrocławiu
– Aż boję się tych liczb, bo są ogromne – mówi Anna Józefiak-Materna. – Nasz Ośrodek dysponuje obecnie ponad 0,5 mld zł. Z tego znakomita większość, czyli ponad 499 mln zł, to są środki budżetowe, a ok. 8 mln zł pozabudżetowe, głównie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Z tej ponad półmiliardowej kwoty, o której mówi dyrektor Józefiak-Materna, 365 mln zł jest przeznaczonych na zadania zlecone gminie, czyli wypłaty świadczeń wychowawczych czy rodzinnych. 98 mln zł jest kierowane na zadania własne gminy, w tym projekty – są to głównie zadania z zakresu pomocy społecznej, wypłata zasiłków stałych, okresowych i innych.
Latem 2018 r. MOPS we Wrocławiu rozpoczął projekt społeczny o nazwie „Koperta życia”, adresowany przede wszystkim do osób starszych, samotnych, przewlekle chorych oraz niepełnosprawnych, by uświadomić wrocławianom znaczenie posiadania w miejscu ogólnodostępnym szczegółowych informacji dotyczących ich stanu zdrowia, które mogą wykorzystać służby medyczne i tym samym skrócić czas reakcji w trakcie udzielania pomocy pacjentowi
26 mln zł jest również wykorzystywanych na zadania własne powiatu, czyli takie, które dotyczą zapewnienia opieki dzieciom pozbawionym pieczy rodziców biologicznych, także organizowania opieki ludziom starszym, wymagającym uwagi przez całą dobę, realizowanej w domach pomocy społecznej.
– Oprócz zadań własnych gminy i powiatu oraz tych zleconych przez administrację rządową, realizujemy również duże zadania publiczne w ramach resortowych programów Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej – wyjaśnia dyrektor MOPS-u.
Środki finansowe, wydatkowane we Wrocławiu na zadania z zakresu polityki społecznej w 2018 r.:
- 40 212 596 zł – na dział Rodzina
- 58 185 907 zł – na dział Pomoc społecznaw tym nawięcej środków przekazano na domy pomocy społecznej, działalność placówek opiekuńczo-wychowawczych i rodziny zastępcze.
Zgodnie z polityką społeczną miasta
– Pomoc społeczna przestała mieć wycinkowy charakter w działalności miasta, jak kiedyś. Teraz pomoc społeczna, a przynajmiej Ośrodek Pomocy Społecznej we Wrocławiu jest już instytucją polityki społecznej – uważa miejski radny Bohdan Aniszczyk. – Nie realizuje bowiem, jak dawniej bywało, jednej czy dwóch ustaw. Dziś widzimy – zwłaszcza na bazie sprawozdania MOPS-u – że tradycyjna pomoc społeczna, czyli udzielanie zasiłków, to w gruncie rzeczy tylko 10% działalności Ośrodka. Gdy porównamy liczby z kolejnych lat, widzimy, że zmniejszyła się liczba ubogich beneficjentów – główny adresat pomocy społecznej – a zaczynamy rozmawiać o rzeczach i zaczynamy oczekiwać realizacji potrzeb, które są niematerialne.
W lutym 2019 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej we Wrocławiu ogłosił otwarty konkurs „Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych zlecana ze środków PFRON”, w ramach ktorego przekaże dotację do wysokości 950 000 zł
– Teraz w odniesieniu do pomocy społecznej mówimy o osobach bezdomnych i tych z autyzmem. Mówimy o osobach doświadczających chorób wieku podeszłego, otępiennych, neurodegeneracyjnych... Kiedyś to wszystko było wkładane do jednego worka i jakoś sobie próbowaliśmy z tym poradzić. Dziś każda z tych grup ma szansę być zaopiekowana i nie „jakoś”, ale jak dzisiejsza wiedza nam na to pozwala – mówi Bohdan Aniszczyk.
