Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego, przyznawana od 2004 roku, została ustanowiona przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, miasto Wrocław, Kolegium Europy Wschodniej, Uniwersytet Wrocławski oraz Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wyróżnienie zostanie wręczone 22 czerwca (sobota, godz. 12.00) podczas tradycyjnej gali w ogrodach Ossolineum, a elementem wydarzenia będzie też dyskusja z udziałem m.in. Aleksandra Kwaśniewskiego.
Patrząc na obecną sytuację międzynarodową, szczególnie na brutalną wojnę w Ukrainie i imperialne ambicje Rosji, możemy jeszcze bardziej docenić znaczenie naszej obecności w NATO. Javier Solana, jako sekretarz generalny NATO, odegrał kluczową rolę w procesie wprowadzenia Polski do tej organizacji. Jego nieustanne zaangażowanie i wizjonerskie podejście zapewniły Polsce nie tylko bezpieczeństwo, ale także silne wsparcie sojuszników w obliczu współczesnych zagrożeń.Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia
Javier Solana – fizyk, który stał się architektem zmian
Javier Solana Madariaga urodził się 14 lipca 1942 roku w Madrycie. Jest hiszpańskim fizykiem, politykiem i dyplomatą. Jego kariera obejmuje wiele kluczowych ról, zarówno w hiszpańskiej polityce, jak i na arenie międzynarodowej.
Przed rozpoczęciem kariery politycznej, Solana był profesorem fizyki na Universidad Complutense de Madrid, a następnie na University of Virginia w Stanach Zjednoczonych, gdzie zdobył tytuł doktora.
Następnie został członkiem Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSOE). W latach 1982-1995 pełnił różne funkcje ministerialne w rządach Felipe Gonzáleza, w tym ministra kultury, ministra edukacji i nauki oraz ministra spraw zagranicznych.
W 1995 roku został mianowany sekretarzem generalnym NATO, stanowisko to piastował do 1999 roku. Jego kadencja przypadła na okres ważnych zmian w strukturze NATO, w tym rozszerzenie Sojuszu o nowe państwa członkowskie.
12 marca 1999 roku w amerykańskiej miejscowości Independence, w obecności polskiego Ministra Spraw Zagranicznych Bronisława Geremka oraz Sekretarz Stanu USA Madeleine Albright, przyjmował akt przystąpienia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Po zakończeniu kadencji w NATO, Solana został wysokim przedstawicielem Unii Europejskiej ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, pełniąc tę funkcję do 2009 roku. Był także sekretarzem generalnym Rady Unii Europejskiej oraz sekretarzem generalnym Zachodnioeuropejskiej Unii.
Dzięki takim liderom jak Javier Solana dziś możemy czuć się bezpieczniej i bardziej zjednoczeni w obronie naszych wartości. Dlatego cieszę się, że możemy wręczyć mu tę nagrodę, bo głównym jej przesłaniem jest honorowanie tych, którzy myślą i działają w kategoriach dobra wspólnego.Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia
Solana: "Polska jest kluczowym elementem w zrozumieniu historii współczesnej Europy"
Solana jest ceniony za swoje umiejętności dyplomatyczne oraz wkład w rozwój polityki bezpieczeństwa i współpracy międzynarodowej. Jego bogata kariera obejmuje zarówno sukcesy w polityce krajowej, jak i międzynarodowej, co czyni go jednym z najbardziej wpływowych polityków hiszpańskich w ostatnich dekadach.
Z wielkim zaszczytem przyjmuję wiadomość o przyznaniu mi Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Polska jest kluczowym elementem w zrozumieniu historii współczesnej Europy. Od czasu przystąpienia do NATO udowodniła, że jest niezawodnym sojusznikiem, wnosząc ogromny wkład we wspólne bezpieczeństwo i rozwój Europy.Javier Solana, laureat Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego 2024
Dr Łukasz Kamiński, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i członek kapituły Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego, zauważa, że Javier Solana zostaje wyróżniony w wyjątkowym momencie, w 25. rocznicę przystąpienia Polski do NATO i 20. wstąpienia do Unii Europejskiej.
– Wojna w Ukrainie uświadamia nam, jak fundamentalnego dokonaliśmy wówczas wyboru. Dzięki decyzjom takich ludzi jak Javier Solana możemy dziś wraz z wieloma innymi państwami naszego regionu cieszyć się bezpieczeństwem i rozwojem – podkreśla dyrektor Ossolineum.
Laurynas Vaiciunas, prezes Kolegium Europy Wschodniej zwraca uwagę na to, że Javier Solana z naukową precyzją zrozumiał historyczny moment w Europie i nieustannie wspierał ambicje Polski oraz innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej pragnących na powrót dołączyć do wspólnoty transatlantyckiej.
– Jak mało kto na Zachodzie zdawał sobie sprawę z uśpionych zagrożeń ze strony Rosji. Był twarzą atlantyckiego przymierza – podstawy polskiej racji stanu. W czasie, gdy sprawował funkcję pierwszego wysokiego przedstawiciela do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, inicjował zmiany, których wagę w pełni dostrzegamy dopiero teraz, w podzielonym świecie, gdzie zagrożenia pojawiają się na wielu kierunkach. Był pionierem myślenia o Europie silnej militarnie – zaznacza Laurynas Vaiciunas.
W tym roku patronem medialnym wydarzenia ponownie będą telewizja TVN oraz dziennik "Rzeczpospolita".
Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego
Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego przyznawana jest we Wrocławiu od 2004 roku, a wręczana zawsze w czerwcu.
Trafia w ręce postaci, które uosabiają „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”, a także do instytucji, które miały znaczący wkład w obalenie komunizmu, w odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz w kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
W skład kapituły nagrody wchodzą: Jacek Sutryk (prezydent Wrocławia), dr Łukasz Kamiński (dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich), dr Rafał Dutkiewicz (b. prezydent Wrocławia), Laurynas Vaiciunas (prezes Kolegium Europy Wschodniej), prof. Robert Olkiewicz (rektor Uniwersytetu Wrocławskiego), prof. Jerzy Zdrada (historyk) i Jan Malicki (historyk). Aż do śmierci członkiem kapituły był też Władysław Bartoszewski.
Laureaci Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego
- 2004 – Tadeusz Mazowiecki – pierwszy premier III RP (1989–1991)
- 2005 – George H. W. Bush – 41. prezydent Stanów Zjednoczonych (1989–1993)
- 2006 – Stanisław Szuszkiewicz – pierwszy przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi
- 2007 – Jean-Marie Lustiger – kardynał, metropolita Paryża w latach 1981–2005
- 2008 – Siergiej Kowaliow – działacz na rzecz obrony praw człowieka
- 2009 – Václav Havel – ostatni prezydent Czechosłowacji (1989–1992) oraz pierwszy prezydent Czech (1993–2003)
- 2010 – Leszek Balcerowicz – twórca polskiej reformy gospodarczej, minister finansów w latach 1989–1991 i 1997–2000, prezes Narodowego Banku Polskiego w latach 2001–2007
- 2011 – Jerzy Koźmiński – prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności
- 2012 – Valdas Adamkus – prezydent Litwy w latach 1998–2003 i 2004–2009
- 2013 – Instytut Literacki „Kultura” – powołany w 1946 roku w Paryżu przez Jerzego Giedroycia
- 2014 – Zbigniew Brzeziński – w latach 1977–1981 doradca prezydenta Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego USA
- 2015 – Tomas Venclova – tłumacz polskiej poezji na język litewski
- 2016 – Borys Gudziak – biskup, twórca Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie
- 2017 – kardynał Henryk Gulbinowicz – były metropolita archidiecezji wrocławskiej
- 2018 – Szewach Weiss – były ambasador Izraela w Warszawie, promotor współpracy Polaków i Żydów
- 2019 – Joachim Gauck – prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 2012–2017
- 2020 – Hanna Suchocka – w latach 1992–1993 Prezes Rady Ministrów, w latach 1997–2000 minister sprawiedliwości i prokurator generalny, w latach 2001–2013 ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej oraz Zakonie Maltańskim
- 2021 – Swietłana Cichanouska, Maryja Kalesnikawa i Wołha Kawalkowa – walczące o demokratyczne standardy na Białorusi
- 2022 – Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka „Memoriał”
- 2023 – Andrij Deszczyca – Ambasador Ukrainy w Polsce w latach 2014–2022.
