Czym jest METREX, czyli Sieć Europejskich Regionów i Obszarów Metropolitalnych, na której czele pan stoi?
METREX to organizacja obszarów metropolitalnych, czyli miast i regionów, której członkowie – od Lizbony, przez Paryż, Londyn i po Helsinki na północy, a na południu od Sewilli i Barcelony przez Mediolan i Lombardię po Ateny, reprezentują ponad 125 mln Europejczyków. To pokazuje skalę, siłę i ambicje tej organizacji oraz daje mandat i instrumenty do tworzenia wspólnie planów, realizacji wizji dla członków społeczności europejskiej.
Poprzez udział w METREX możemy rozmawiać na najwyższych poziomach europejskich. Z całym szacunkiem dla każdego z poszczególnych członków, lecz nawet Paryż nie ma takiej siły przebicia, jeśli nie jest wspierany przez urząd prezydenta Francji, jak wspólnota METREX.
W Polsce – obok Wrocławia i Dolnego Śląska – do METREX należą Warszawa, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, województwo zachodniopomorskie, a od niedawna także Pomorze. Oczywiście, obszary polskie czy nawet środkowo-europejskie mają swoje przestrzenie oraz oczekiwania inne niż francuskie czy niemieckie. To wynika z doświadczeń historycznych czy prawodawstwa.
Szukamy jednak dla wszystkich punktów wspólnych, które prezentujemy w czasie rozmów z przedstawicielami Komisji Europejskiej czy Parlamentu Europejskiego, bo to te instytucje mają moc przyjmowania uchwał dotyczących nowej polityki i rozwiązań.
Zatem, jakie narzędzia i formy działań wykorzystywane są przez członków METREX?
Jak to robimy? Choćby przez ogłoszenie Metro Vision 2050, które zaplanowano podczas wrocławskiego kongresu METREX. To manifest, który pokazuje znaczenie obszarów metropolitalnych czy metropolii europejskich w budowaniu odporności na kryzysy społeczne, polityczne, finansowe. Ostatnie międzynarodowe wyzwania: pandemia koronawirusa, migracja milionów Ukraińców i inne problemy związane z wojną w Ukrainie, w największym stopniu dotknęły metropolie. Zarazem to tutaj znajdowano skuteczne reakcje na te doświadczenia.
Oczywiście, siłą rzeczy również wiele z nich, np. gospodarka odpadami, wykluczenia, jest generowanych w tych ośrodkach, lecz zarazem w większym stopniu to metropolie budują europejską odporność na zagrożenia i kryzysy, zmiany demograficzne i ekonomiczne. Biorą na siebie również budowanie pozycji jako kontynentu. To skupiska uczelni, społeczeństw, biznesu.
Na jakich płaszczyznach te działania są realizowane? Jak możemy skorzystać z nich we Wrocławiu?
Prowadzimy działania w różnych sferach i tematach – dotyczą energetyki, gospodarki odpadami, mieszkalnictwa, zielonej transformacji, urbanistyki. Biorąc pod uwagę tylko tę ostatnią dziedzinę, wykorzystujemy siłę ekspertów na poziomie międzynarodowym.
Na przykład, Erik Pasveer, zasiadający w zarządzie METREX, jest dyrektorem działu analiz przestrzennych w Amsterdamie. Christina Suomi – doświadczona szefowa działu planowania przestrzennego z Helsinek przynosi nam rozwiązania, o których zaczęlibyśmy myśleć może za 10 lat. Członkinią zarządu METREX jest również Adriana May z Mediolanu, który wraz z Lombardią, ma kilkaset lat tradycji budowania metropolii.
A my co możemy zaproponować?
My, wraz z innymi obszarami środkowoeuropejskimi, mamy trochę inną historię i jako kraje postkomunistyczne jesteśmy na innym etapie transformacji. Budujemy swoje demokracje od nieco ponad 30 lat. Dlatego obszary: gospodarczy, mieszkaniowy, polityki blue-green trochę inaczej u nas wyglądają. Z jednej strony przeskoczyliśmy pewną część etapów w rozwoju metropolii, z innej perspektywy mamy ciągle możliwości kształtowania pewnych obszarów na nowo.
Trzymając się urbanistyki: takim obszarem jest pl. Społeczny, któremu podczas kongresu poświęcono sporo uwagi i czasu.
Od piątku rozmawiamy o przyszłości pl. Społecznego. Dzięki temu, że do Wrocławia przyjechało wielu ekspertów z całego świata, mamy dostęp do wiedzy, która – jeśli mielibyśmy zapłacić za konsultacje – warta jest miliony euro. My to mamy we Wrocławiu za darmo.
Rozmawiając o wrocławskim placu i pokazując otwarcie na przyszłość, chcemy się zastanowić, jak powinno wyglądać miasto 2030-2050. Mówimy o nowej dzielnicy w sercu metropolii, jaka w miastach w zachodniej Europie raczej nie powstanie. Owszem, pewne obszary w Wiedniu czy Paryżu można modernizować, zmieniać ich funkcje, lecz zachodnie miasta nie mają już miejsc, w których można zaprojektować nowe centrum.
U nas specjaliści z Zachodu dostają możliwość otwarcia wyobraźni, wykorzystania wiedzy na wizualizację miejsca, które we Wrocławiu jest w planach. W marzeniu o pl. Społecznym przeskakujemy wiele epok tradycyjnego myślenia. Zależy nam, aby w tym miejscu powstało coś przyszłościowego. Nie chcemy realizować projektu bez jakości, tradycyjnego, który nie będzie budował charakteru naszego miasta. To korzyść nie tylko dla Wrocławia, lecz również dla zachodnich miast, bo one na naszym doświadczeniu także skorzystają.
Jednocześnie pracujemy nad studium wykonalności, czyli zastanawiamy się, jak ten produkt opakować, aby na następnych targach w Cannes prowadzić już konkretne rozmowy z potencjalnymi inwestorami o projekcie przynajmniej dziesięcioletnim.
Co jeszcze znalazło się w programie kongresu we Wrocławiu?
Staramy się jak najwięcej ugrać dla Wrocławia. Po pierwsze, dostęp do ekspertów. Po drugie, promocja miasta. Po trzecie, wspólnie z koleżankami i kolegami z innych obszarów metropolitalnych, rozmawialiśmy jak pozyskać finansowanie dla budowy przełomowych rozwiązań, które są nam przydatne i potrzebne.
Interesowało nas także, jak zbudować synergię pomiędzy uczelniami, biznesem i samorządem, co z powodzeniem jest realizowane w obszarze bawarskim czy norymberskim. Jak te platformy urządzić w sposób nowoczesny, a zarazem skorzystać z ich doświadczeń i znowu dokonać skoku, bo my chcemy to zrobić tu i teraz.
Rozmawiamy z ludźmi, którzy popełnili setki błędów i chętnie dzielą się tym doświadczeniem. Wiedzą, czego nie robić, w jaki sposób kształtować tkankę miejską na poziomie architektury, na poziomie społeczeństwa obywatelskiego, w jaki sposób kształtować wyróżniki i przewagi ekonomiczne oraz gospodarcze, które są przecież obecne we Wrocławiu. Oraz w jaki sposób tworzyć miasto w oparciu o ONZ-owskie cele zrównoważonego rozwoju.
