Mową nienawiści (ang. hate speech) możemy określić wszelkie formy wypowiedzi, które są wyrazem nietolerancji, agresji, dyskryminacji, braku szacunku dla drugiego człowieka. Każde sformułowanie, które kogoś obraża i jest przejawem nienawiści na tle rasowym, religijnym, narodowościowym, seksualnym czy jakimkolwiek innym, jest mową nienawiści.
Jest to zjawisko bardzo niebezpieczne, dlatego że zazwyczaj za słowami kryją się złe intencje, ksenofobia, dyskryminacja, rasizm. Te postawy mogą prowadzić (i nierzadko prowadzą) do przestępstw z nienawiści (ang. hate crimes) lub do nich nawołują albo też je zapowiadają – zwłaszcza jeśli mają charakter publiczny. Mową nienawiści mogą być słowa wypowiadane w rozmowie, a także teksty pisane, np. w internecie, mediach społecznościowych czy na murach.
W 2015 roku Fundacja Batorego rozpoczęła kampanię społeczną pod hasłem „STOP mowie nienawiści”, do której Wrocław aktywnie się przyłączył, zwłaszcza że z hejtem miasto to walczy już od dawna. W 2014 roku Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego stworzyło projekt pod tytułem: „Stop Mowie Nienawiści”, którego celem jest zwalczanie przejawów nienawiści w najbliższym otoczeniu. Akcja została zainicjowana w szkołach, a potem skierowana do wszystkich mieszkańców. Chodzi o to, aby każdy reagował na wszelkie przejawy mowy nienawiści w przestrzeni publicznej. Jak to zrobić? Najprościej mówiąc – nie być obojętnym.
Widzisz hejterski napis, plakat, rysunek? Poinformuj!
Jeżeli ktoś z nas widzi w swojej okolicy przejawy nienawiści w postaci np. napisów, rysunków, naklejek na murach, może zgłosić je, wysyłając anonimowo mejl na specjalnie w tym celu uruchomiony adres: smn[at]wcrs.wroclaw.pl. Można dołączyć zdjęcie, trzeba wskazać, gdzie taki napis się znajduje. WCRS jest w kontakcie z Wrocławskim Centrum Sprawiedliwości Naprawczej, w ramach którego osoby skazane podejmują prace publiczne, ale także z zarządcami nieruchomości, radami osiedli, właścicielami budynków, społecznościami lokalnymi czy spółdzielniami mieszkaniowymi. Po ustaleniu, kto zarządza obiektem, napis jest usuwany.
Treści niegodne z dobrymi obyczajami albo naruszające godność ludzką można też zgłaszać, wypełniając formularz na stronie Wrocławskiego Centrum Sprawiedliwości Naprawczej:
- Formularz dla mieszkańców znajduje się tutaj: https://www.wcsn.pl/centrum-zgloszen-dla-mieszkanca/
- Formularz dla instytucji można wypełnić tutaj: https://www.wcsn.pl/centrum-zgloszen-dla-instytucji/
Projekt „STOP mowie nienawiści” wspierają również straż miejska i policja. Posługiwanie się mową nienawiści jest bowiem niezgodne z prawem, tę kwestię regulują przepisy kodeksu karnego i kodeksu cywilnego. Za takie przestępstwo stosowanie może grozić grzywna lub kara pozbawienia wolności.
Słyszysz, reaguj, dbaj o innych i o… siebie
Najważniejsze, żeby przestać tolerować mowę nienawiści w przestrzeni publicznej. Każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuraturę lub policję. Na mowę nienawiści nie należy się zgadzać także w prywatnych sytuacjach. Zawsze należy dbać o szacunek dla drugiego człowieka, tym samym dbamy o szacunek dla samych siebie. Ilekroć słyszymy w gronie znajomych obraźliwe, nietolerancyjne, ksenofobiczne, hejterskie uwagi pod czyimś adresem i milczymy, zastanówmy się, czy chcielibyśmy, by inni milczeli, gdyby to spotkało nas.
Maciej Sas
