Pomnik – wznoszony we Wrocławiu z okazji przypadającej w 2024 roku 80. rocznicy powstania warszawskiego – ma stanowić upamiętnienie cywilnej ludności powstańczej Warszawy obecnej już od sierpnia 1944 roku w niemieckich obozach pracy w Breslau i okolicy (m.in. przejściowym obozie Burgweide).
Według niektórych historyków liczba cywilnych mieszkańców Warszawy deportowanych do Breslau mogła wynosić 30–60 tys. osób. Wielu z nich początkowo trafiło do niemieckiego obozu przejściowego Burgweide, mieszczącego się w podmiejskiej wsi Burgweide (obecnie Sołtysowice, od 1951 roku osiedle Wrocławia).
Tam niektórych osadzono na dłużej, niejako na stałe, i stamtąd dojeżdżali (lub dochodzili) do miejsca pracy w Breslau lub okolicy. Inni po kilku dniach trafiali do któregoś z niemieckich obozów pracy, których na terenie Breslau w ostatnich miesiącach wojny funkcjonowało kilkadziesiąt.
Tu byli więzieni warszawiacy
Za lokalizacją pomnika na osiedlu Rakowiec (do 1945 roku Morgenau) przemawia fakt, że to właśnie tam znajdowały się dwa z trzech najbardziej symbolicznych miejsc kwaterunku cywilnej ludności powstańczej Warszawy w Breslau.
Instytut Pamięci Narodowej, komunikat prasowy: – Oba niemieckie obozy pracy zostały utworzone jesienią 1944 roku w zabudowaniach nieistniejących obecnie obiektów restauracyjno-rozrywkowych: Établissement Wappenhof u zbiegu dzisiejszych ulic Rakowieckiej i Na Grobli (obecnie w tym miejscu znajduje się Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN im. Włodzimierza Trzebiatowskiego) oraz Établissement Bürgersäle (Lunapark, Schlesier Säle) przy obecnej ulicy Rakowieckiej (po wojnie siedziba m.in. Cefarmu).
Ponieważ żaden z tych obiektów obecnie nie istnieje, pomnik stanął przy głównym skrzyżowaniu na dawnym osiedlu Rakowiec, niejako w połowie drogi między miejscami, gdzie znajdowały się obozy pracy, niemalże w miejscu dawnej pętli tramwajowej.
Pomnik, który ma formę skromnego, ale bardzo symbolicznego monumentu, powstał na wniosek Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu (inicjatorką jego budowy jest Kamila Jasińska z IPN Wrocław), i ufundowany przez IPN Wrocław.
Przykładając duże znaczenie do symboliki i znaczenia poszczególnych elementów pomnika, całe założenie przyjęło bardzo symboliczną formę. Pomnik składa się z kilku elementów, a jeden z nich pochodzi z Warszawy.
Wykonawcą dwóch elementów wykonanych z brązu jest wrocławski artysta – Stanisław Wysocki.
Źródło: materiały prasowe
