Fredrusia w stanie agonii zobaczyłem po raz pierwszy 5 lipca 2015. Pamiętam, że właśnie wtedy trafił pod dach zajezdni Dąbie. Wokół autobusu uwijali się członkowie Klubu Sympatyków Transportu Miejskiego (KSTM). W jego wnętrzu zalegała gruba warstwa śmieci i błota, farba w szoferce odchodziła płatami.
Do zajezdni zaprosił mnie Tomasz Sielicki, wówczas pełnomocnik prezydenta Wrocławia ds. zabezpieczenia zabytkowych pojazdów. Po krótkich oględzinach autobusu, zaprowadził mnie w jakiś kąt hali. Leżało tam na podłodze przerdzewiałe żelastwo. Nie kryjąc zafascynowania, Tomasz opowiadał co to za elementy i do czego służyły. Niewiele z tego wtedy rozumiałem. To był wózek tramwaju Maximum z 1901 roku. Unikatowego pojazdu, którego remont właśnie się rozpoczynał.
Dwa lata wcześniej, Marek Karabon z Towarzystwa Upiększania Miasta Wrocławia (TUMW), zgłosił taki projekt do Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego (WBO).
– Projekt polegał na remoncie stuletniego wagonu tramwajowego, a także – co chyba jeszcze ważniejsze – na zabezpieczeniu kolekcji niszczejących zabytkowych tramwajów, które stały za zajezdnią przy ulicy Legnickiej. Dzięki środkom z WBO przeprowadzono wtedy pierwszy etap renowacji Maximum, a zabytkowe pojazdy trafiły pod dach. Potem w kolejnych latach, następne etapy tego remontu finansowane były już z innych źródeł. Ale idąc po nitce do kłębka, to że stuletni tramwaj Maximum dziś już jeździ po torach, po części zawdzięczamy również wynikom tamtego głosowania w WBO – opowiadał potem po latach Karabon.
Na zabezpieczenie pod dachem załapał się wtedy także Fredruś. Od tamtej pory turystyczny autobus-kabriolet kilkakrotnie zgłaszany był w WBO. Niestety, bezskutecznie.
Lepsze czasy – zarówno dla niego, jak i dla zabytkowych tramwajów, zaczęły się po 2018 roku.
– Do tej pory m.in. zinwentaryzowano kolekcję tramwajów, składającą się z 40 pojazdów, i wpisano ją do rejestru zabytków. (…) Pozyskano również dwie hale na terenie zajezdni Popowice, jako miejsce garażowania zabytkowych tramwajów (…). Kolekcję również wyceniono, ubezpieczono oraz wykonano ekspertyzę jej stanu technicznego – informował w lutym 2019 roku Wydział Partycypacji Społecznej, który zaopiekował się pojazdami.
A we wrześniu 2020 ruszył remont Fredrusia.
Zobaczcie w galeriach zdjęć, jak to wyglądało.
Remont Fredrusia
– Pamiętam Fredrusia z dnia socjologa. Jeździło się nim, były to szalenie barwne imprezy. Potem przepadł na lata. Kiedy zobaczyłem go wyremontowanego na dniach otwartych w zajezdni, łezka zakręciła się w oku – wspomina pan Bartosz z Wrocławia.
Remont tramwaju typu Maximum z 1901 roku
WRO-TA Wrocławia. W sezonie wożą wrocławian i turystów
Historyczny tabor nie kurzy się bezproduktywnie w zajezdni. 27 maja 2022 oficjalnie zainaugurowano WRO-TA Wrocławskie Linie Turystyczne. Zabytkowe tramwaje i autobusy, teraz pod wspólną marką, wożą po mieście wrocławian i turystów. Największe perełki wrocławskiej kolekcji – Maximum i Fredruś, towarzyszą też różnego rodzaju wydarzeniom.
Pasjonatom komunikacji marzyłoby się jeszcze zorganizowanie dla starego taboru muzeum. Miejsce jest. Stuletnie hale dawnej zajezdni przy ul. Legnickiej nadają się do tego doskonale. Na razie nie ma na to pieniędzy. Ale może kiedyś..?
(WRO-TA Wrocławskie Linie Turystyczne to nowy produkt turystyczny opracowany w ramach działań projektowych FindYourGreatness Europe's first strategic brand building program for smart cities w Sieci współpracy URBACT III, współfinansowanej przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.)
Masz pomysł co zmienić we Wrocławiu? Nie przegap tej daty
Do 19 lutego można zgłaszać projekty do WBO 2024. Liderem, czyli osobą zgłaszającą i prowadzącą projekt WBO, może zostać każdy mieszkaniec Wrocławia, niezależnie od wieku i obywatelstwa. Aby to zrobić, nie trzeba być zameldowanym. Głosowanie w tegorocznej edycji WBO odbędzie się w dniach 27.09-14.10. Swój projekt możesz zgłosić nie wychodząc z domu, przez formularz dostępny na tej stronie.
Czasami to właśnie dobry projekt z WBO, jest w stanie zapoczątkować coś znacznie, znacznie większego.
