Joachim Gauck uhonorowany Nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego

„Potrzebujemy osób doświadczonych w budowaniu współpracy...”

Nagrodę w imieniu Kapituły (w składzie: Jacek Sutryk – prezydent Wrocławia, Rafał Dutkiewicz – były prezydent Wrocławia, Jan Andrzej Dąbrowski – dyrektor Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Adolf Juzwenko – dyrektor Ossolineum, Jacek Taylor, Jan Malicki i prof. Jerzy Zdrada) wręczyli Joachimowi Gauckowi – prezydent Jacek Sutryk i dyr. Adolf Juzwenko.

Temu aktowi towarzyszyło przemówienie prezydenta Sutryka:

„Szanowny Panie Prezydencie, Szanowni Państwo,

nasze dzisiejsze spotkanie i cała Nagroda imienia Jana Nowaka Jeziorańskiego bardzo silnie wpisują się w potrójne jubileusze, który obchodzimy w Polsce w tym roku. Wiem, że Państwo tu zebrani o nich pamiętają, niech mi jednak raz jeszcze będzie wolno przywołać: 30-lecie czerwcowych wyborów, 20-lecie przystąpienia do struktur NATO i 15-lecie wejścia do Unii Europejskiej.

Moje pokolenie 40-latków i młodsi jeszcze ode mnie, mamy ogromny przywilej. Żyjemy w wolnej Polsce. W Europie, w której nie widzimy granic. W świecie, który pokazuje nam perspektywy i pozwala skutecznie walczyć z zagrożeniami. Żyjemy,proszę Państwa, w czasach wyjątkowych.

Te wyjątkowe czasy nakładają na nas jednak wyjątkową odpowiedzialność. Odpowiedzialność za utrzymanie dziedzictwa, wypracowanego przez poprzednie pokolenia. Odpowiedzialność za poszerzanie na cały świat przestrzeni wolności. Odpowiedzialność za słabszych, potrzebujących, za tych, którzy są na początku drogi, którą Polska szczęśliwie przeszła od roku 1989.

To nie tylko hasło ekonomii finansowej, musi to być także hasło ekonomii społecznej, dobre rozwiązania, dobre praktyki, wszystko to, co poprawia jakość życia drugiego człowieka – to wszystko trzeba pomnażać. Nie wolno się w tym procesie zatrzymać.We Wrocławiu chcemy z radością pamiętać o dobrych jubileuszach i tych wszystkich, którym je zawdzięczamy. Ale pamięć tę chcemy wyrażać w bardzo praktyczny sposób – właśnie poprzez odpowiedzialność.

Chcemy silnie budować partnerstwa z miastami z krajów także na wschód od granic Polski. Chcemy, aby Wrocław stał się miastem-pomostem nie tylko geograficznym, ale przede wszystkim w przestrzeni dzielenia się dobrymi praktykami i wspólnego realizowania projektów z partnerami ze Wschodu i Zachodu. We Wrocławiu wiemy, że na dobrze budowanej współpracy korzystają wszyscy.

Cieszę się, Panie Prezydencie, że zgodził się Pan przyjąć nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Do tego wszystkiego, o czym mówiłem wcześniej, potrzebujemy świadków, a zarazem praktyków, osób doświadczonych w budowaniu współpracy. Potrzebujemy ich szczególnie dzisiaj, gdy myślimy o przyszłości Europy, która jest naszą wspólną odpowiedzialnością.

Jest mi bardzo miło, że Pan Prezydent dołączył do grona wyróżnionych wrocławską nagrodą i w ten sposób dodał blasku także jej samej. Zrobimy wszystko, aby mógł Pan mówić o Wrocławiu dobrze i aby mógł Pan stawiać go za dobry przykład do naśladowania.Bardzo dziękuję za to, co Pan zrobił dla Niemiec, dla Polski, dla Europy”.

Nagroda za „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”.

Jan Nowak-Jeziorański* ustanowił nagrodę wespół z Kolegium Europy Wschodniej, miastem Wrocławiem, Uniwersytetem Wrocławskim i Zakładem Narodowym im. Ossolińskich w 2004 r. Od tamtego czasu jest ona wręczana co roku w rocznicę częściowo wolnych wyborów 1989 – osobie lub instytucji przedstawiającej „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”. 

Pierwszym laureatem Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego był Tadeusz Mazowiecki – ostatni premier PRL-u i pierwszy III Rzeczypospolitej. 15. z rzędu nagrodę odebrał w roku 2018 Szewach Weiss – były ambasador Izraela w Polsce.

Poznaj pozostałych laureatów Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego.  

„Nieugięty adwokat wolności...”

Joachim Gauck – duchowny luterański, później publicysta, autor książek, bezpartyjny działacz polityczny, a w końcu prezes Federalnego Urzędu ds. Akt Stasi i prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 2012-2017 – jest 16. osobą, uhonorowaną nagrodą, uważaną w Polsce za jedną z najbardziej prestiżowych.

Urodził się w Roztocku w 1940 r. Kilkanaście lat później studiował tam teologię. Jego poglądy ukształtowały doświadczenia rodzinne, związane z totalitaryzmem. Ojciec Joachima Gaucka, oskarżony o szpiegostwo, trafił do radzieckiego gułagu.

Gdy w 2012 r. Joachim Gauck został wybrany na prezydenta Republiki Federalnej Niemiec, w swoją pierwszą podróż zagraniczną przyjechał do Polski. Potem przyjeżdżał tu wielokrotnie.

Odwiedzał Przystanek Woodstock, Kraków, Westerplatte z okazji 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej, był również obecny na pogrzebie prof. Władysława Bartoszewskiego w 2015 r.

Joachim Gauck zawsze doceniał wagę relacji polsko-niemieckich. W 50. rocznicę  Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich („Wybaczamy i prosimy o wybaczenie”) mówił o doniosłości tego aktu dla obu narodów.

Obecna kanclerz Niemiec Angela Merkel mówiła o prezydencie Gaucku jako o „prawdziwym nauczycielu demokracji” i „nieugiętym adwokacie wolności, demokracji i sprawiedliwości”. „The Wall Street Journal” opisał go jako jednego z ostatnich przywódców protestów za żelazną kurtyną, który przewodził własnemu krajowi po przemianach w 1989.

Jako o „wypróbowanym przyjacielu Polski” mówi o Joachimie Gaucku były polski prezydent – Bronisław Komorowski: – Dbał o przetrwanie tradycyjnych wartości także w Kościele ewangelickim niemieckim, jest człowiekiem wiarygodnym dla pokolenia Polaków solidarnościowego, jako współuczestnik tej samej walki o wolność, o demokrację, a w przypadku Niemców także o zjednoczenie Niemiec, a w przypadku Polaków o zjednoczenie Europy.

Janusz Reiter – ambasador RP w Niemczech i USA – dodaje:

– Dla Joachima Gaucka najważniejszym przeżyciem pokolenia i pokoleń trochę młodszych było doświadczenie wolności w 1989 roku. Ta wolność nie spadła z nieba, tylko została wywalczona. Przy czym Gauck wie i pamięta, że ten impuls przyszedł z Polski i że to Polacy mają udział w przebudzeniu tej wolności w ówczesnej NRD, o tym, że związki między wolnością w Polsce a wolnością, którą wywalczyli Niemcy w ówczesnej NRD nie jest czasowy. To są doświadczenia mocno ze sobą związane. Jest człowiekiem, który bardzo chętnie słucha, nie tylko mówi. Gauck bardzo ceni sobie otwarcie wyrażane zdanie, może nawet takie, które może być niezgodne z jego zdaniem – podkreśla Janusz Reiter.

Joachim Gauck został odznaczony m.in. Wielkim Krzyżem Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi RFN. Otrzymał odznaczenia w Estonii, Monako, Czechach. Jest także honorowym doktorem honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. Siebie określa jako jako lewicowego liberalnego konserwatystę i mówi: „Nie jestem czerwony ani zielony, jestem Joachimem Gauckiem”.

Przemówienie Joachima Gaucka po odebraniu nagrody w poniższej retransmisji uroczystości we Wrocławiu.

------------------------------------------- 

*Słynny kurier z Warszawy, właśc. Zdzisław Jeziorański, stał się autorytetem dla wielu pokoleń Polaków. Zawsze podkreślał, że największą miłością jego życia była Polska. Podczas II wojny światowej z narażeniem życia przekazywał tajne raporty i meldunki między dowództwem Armii Krajowej w Warszawie a rządem polskim w Londynie. Walczył w powstaniu warszawskim, a po jego kapitulacji wywiózł do Wielkiej Brytanii bezcenne archiwa dokumentujące przebieg walk.Po wojnie pracował w Sekcji Polskiej Radia BBC, a w 1952 r. został dyrektorem rozgłośni Radia Wolna Europa i był nim przez 24 lata. W roku 1976 wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Działał w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Był konsultantem Narodowej Rady Bezpieczeństwa USA. Organizował pomoc międzynarodową dla Solidarności. Wspierał starania Polski o wstąpienie do NATO i Unii Europejskiej.Został odznaczony Orderem Orła Białego, orderem Virtuti Militarii, a także najwyższym amerykańskim odznaczeniem cywilnym – Medalem Wolności. Kilka uczelni uhonorowało go doktoratem honoris causa. Zmarł 20 stycznia 2005 r.

Jan Nowak-Jeziorański w Radiu Wolna Europa, 3 maja 1952, fot. wikipedia, domena publiczna