Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Arbeitslager (AL) Breslau-Lissa
AL Breslau-Lissa była pierwszą z czterech wrocławskich filii KL Gross-Rosen, a jednocześnie pierwszym z sieci około stu podobozów utworzonych w czasie II wojny światowej i podległych KL Gross-Rosen. Granitowy obelisk upamiętnia ponadto robotników przymusowych wielu narodowości, w tym Polaków, oraz jeńców wojennych osadzonych w różnych miejscach na terenie obecnego osiedla Leśnica.
Obóz utworzony został latem 1942 roku. Nadal nie wiadomo dokładnie, ilu przebywało w nim więźniów. Ewakuowany został 23 stycznia 1945 roku. Blisko 600 więźniów skierowano wówczas pieszo do obozu Gross Rosen. Musieli ciągnąć wozy i sanie przez 70 km. Marsz trwał 3 dni. Wedle nielicznych relacji – co zakrawa na cud - wszyscy więźniowie podobno ten marsz przeżyli.
Dzięki badaniom historyków, znamy już część nazwisk więźniów obozu
A były wśród nich postacie naprawdę nietuzinkowe.
Robotnikiem przymusowym w Leśnicy był m.in. płk. inż. Michał Gnoiński (1886-1965) – oficer Legionów Polskich, przedwojenny wojewoda krakowski i senator, kawaler orderu Virtuti Militari. Z Leśnicy trafił do Gross-Rosen, a stamtąd do obozu w Buchenwaldzie. Po wojnie zamieszkał we Francji.
Identyczną obozową tułaczkę przeszedł Tadeusz Wąsowicz (1906-1952) – podporucznik Wojska Polskiego, członek Szarych Szeregów. Po wojnie pracował w Polskim Czerwonym Krzyżu. Był także organizatorem i pierwszym dyrektorem muzeum utworzonego na terenie obozu zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Więźniem w Leśnicy był także Krystyn Olszewski (1921-2004). Urbanista, architekt, poeta, członek Szarych Szeregów. Uważany za wynalazcę jednej z odmian kostki Rubika. Przed wojną był współautorem projektów rozwoju polskich miast i portów, m.in. w Gdańsku i w Gdyni. Naprawdę głośno zrobiło się o nim jednak dopiero po wojnie. Projektował odbudowę zniszczonego trzęsieniem ziemi Skopje, rozbudowę Bagdadu i Singapuru. Singapurowi poświęcił kilkanaście lat życia (od 1968 do lat 80.). Do jego dorobku z tego okresu należą m.in. miasto-park Marina City, projekt Singapurskiego Centrum Nauki, koncepcja portu lotniczego Changi zbudowanego na terenach wydartych morzu, czy budowa siedmiu nadziemnych stacji metra.
Więźniem w Leśnicy był również Marian Zgórniak (1924-2007) – późniejszy profesor historii, przez wiele lat związany z Uniwersytetem Jagiellońskim. Żołnierz AK, po wojnie m.in. wieloletni członek redakcji kwartalnika „Wojskowy Przegląd Historyczny”.
Podziel się historią
Ilu jeszcze takich historii nie znamy? Jeśli znacie losy kogoś, kto przeszedł przez obóz pracy w Leśnicy, podzielcie się tą historią. Relacje świadków i ich rodzin, dokumenty i wspomnienia zbiera Centrum Historii Zajezdnia. Specjalny mobilny punkt CHZ będzie stał we wtorek 24 października w Ośrodku Postaw Twórczych ZAMEK do godz. 18.00. Możecie także pisać do nas: redakcja[at]araw.pl.
Pomnik dzięki współpracy wielu środowisk
Wzniesienie pomnika w Leśnicy to wspólna inicjatywa m.in. 10. Brygady Łączności, Rady Osiedla Leśnica, oddziału Instytutu Pamięci Narodowej (Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu) we Wrocławiu oraz Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia). W przedsięwzięcie zaangażowały się także: Ośrodek Postaw Twórczych Zamek, Muzeum Gross-Rosen, Towarzystwo Miłośników Wrocławia, Stowarzyszenie Polaków Represjonowanych przez III Rzeszę oraz Burmistrz Strzegomia.
