Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym w tym kraju, czyli tzw. specustawa pomocowa, została przyjęta w marcu 2022 roku. Jej zapisy umożliwiły ukraińskim uchodźcom m.in. legalizację pobytu na terytorium Polski, dostęp do rynku pracy i świadczeń socjalnych. 13 stycznia br. Sejm uchwalił jej nowelizację, która zmienia dotychczasowe warunki wsparcia uchodźców.
Od marca konieczne dopłaty do mieszkania i wyżywienia
Zapisy znowelizowanej specustawy wprowadzają konieczność partycypacji obywateli Ukrainy w kosztach ich zamieszkania i wyżywienia od marca tego roku. Osoby, których pobyt w Polsce przekroczy 120 dni, będą pokrywać połowę kosztów pomocy związanej z zakwaterowaniem i wyżywieniem, ale nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie. Z kolei osoby mieszkające tu powyżej 180 dni, od maja 2023 r. będą pokrywać 75 proc. tych kosztów, jednak nie więcej niż 60 zł za osobę dziennie.
Z obowiązku dopłacania do kosztów wyżywienia i pobytu będą zwolnione osoby, które nie są w stanie podjąć pracy np. ze względu na niepełnosprawność, wiek emerytalny, trudną sytuację życiową, ciążę czy konieczność sprawowania opieki nad dziećmi.
Zmienione przepisy wprowadzą także uzależnienie możliwości korzystania ze zbiorowego zakwaterowania od posiadania numeru PESEL w okresie dłuższym niż 120 dni od przybycia do Polski.
Wstrzymanie świadczeń socjalnych po opuszczeniu Polski
Do istotnych zmian przewidzianych w obecnej formie ustawy należy także m.in. uszczelnienie systemu wypłaty świadczeń socjalnych dla uchodźców, takich jak np. 500+, 300+ czy Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. Ich wypłaty będą wstrzymywane, jeżeli uchodźca wyjedzie z Polski.
Dane dotyczące daty każdorazowego wjazdu i wyjazdu obywatela Ukrainy będą trafiały do ZUS-u bezpośrednio z rejestru Straży Granicznej. Jeśli taki wyjazd przekroczy 30 dni, Ukrainiec straci specjalny status wynikający z tzw. specustawy pomocowej, a tym samym przestaną przysługiwać mu dotychczasowe świadczenia.
Nowe przepisy nie polepszą sytuacji uchodźców
– Trzeba jednak podkreślić, że jest tu też lista wyjątków dotyczących m.in. osób niepełnosprawnych czy kobiet w ciąży. Z pewnością istotne jest również ujednolicenie dat ważności tytułów pobytowych obywateli Ukrainy do 24 sierpnia 2023 roku. Dodatkowo zmieniła się możliwość składania wniosków o pobyt czasowy osób o statusie UKR, czyli statusie potwierdzającym legalny pobyt obywatela Ukrainy w Polsce na mocy specustawy. Są tu dość duże ograniczenia, które nie wiadomo, jak będą funkcjonować w praktyce – dodaje Nazimek-Rakoczy.
Przyjęta nowelizacja ustawy ma jednak także dobre strony dla uchodźców z Ukrainy.
W ubiegłym tygodniu nowelizacja została podpisana przez Prezydenta RP.
