Nowy ma ponad 120 lat
Najstarszym cmentarzem żydowskim, którego nieliczne ślady zachowały się do dzisiaj, jest ten przy ul. Gwarnej, założony w 1761 r. i działający do 1856 r.
W tym roku został otwarty kolejny cmentarz, przy dzisiejszej ul. Ślężnej. Stanowi dziś Muzeum Sztuki Cmentarnej, które zwiedzać można przez cały rok.
Z kolei Nowy Cmentarz Żydowski przy ul. Lotniczej (dawna wieś Cosel poza granicami miasta) powstał na początku XX w. ponieważ poprzedni (przy Ślężnej) zapełnił się.
Wszystkich Świętych - okazja do odwiedzin na grobach
Wszystkich Świętych w kulturze żydowskiej jest zwyczajem świeckim. Ustawowo dzień wolny od pracy w Polsce Żydzi wykorzystują na odwiedzenie grobu bliskich, ale w ich religii, dzień ten świętem nie jest. Na groby przynoszą jednak znicze i - według swojego zwyczaju – kamienie.
Galeria zdjęć
Strzeżony - zwiedzać można z przewodnikiem
Cmentarz przy ul. Lotniczej, czyli Nowy Cmentarz Żydowski, choć jest najmłodszym cmentarzem tego wyznania, nie miał tyle szczęścia co Stary Cmentarz Żydowski.
– Pamiętam, jak w latach 70. XX wieku coś budowano przy granicy z cmentarzem i zlikwidowano płot. Był zupełnie otwarty. Mamy tu pochowaną rodzinę i widzieliśmy, jak wtedy znikały różne kamienne elementy. Rozkradli ogromny obszar tego cmentarza – opowiada spotkany przy sprzątaniu nagrobków mężczyzna, który ma tam pochowanego teścia.
Obecnie cmentarz przy Lotniczej jest pod zarządem Gminy Żydowskiej we Wrocławiu, która od kilku lat stara się zabezpieczać nekropolię. Są plany, aby wyremontować zabytkową kaplicę pogrzebową, ale brakuje na to środków.
Ważnym punktem na terenie cmentarza jest też mauzoleum, poświęcone Żydom poległym w czasie I wojny światowej.
Wiele prac przy pielęgnacji cmentarza wykonują wolontariusze. Pieniądze na doraźne zabezpieczenie i prace przy zieleni gęsto porastającej wszystko wokół pochodzą m.in z dotacji oraz tzw. cegiełek, jakie odwiedzający wpłacają podczas oprowadzania.
Przy Lotniczej zmarli są nadal chowani, ale cmentarz nie jest ogólnie dostępny. Zwiedzanie jednak możliwe jest z przewodnikiem, w niedziele o godz. 13. Poza tym cmentarz otwarty jest w wybrane dni i wyłącznie dla odwiedzających groby.
Macewy 3D
Ciekawostką przybliżającą historię cmentarzy żydowskich i ich nieznany charakter jest projekt ,,Macewy 3D’’ przygotowany przez Fundację Urban Memory. Polega na cyfrowej, trójwymiarowej dokumentacji najciekawszych nagrobków z trzech cmentarzy żydowskich we Wrocławiu. Modele uzupełnione są o mikrohistorie związane z konkretną osobą i symboliką wykorzystaną na macewach.
Jako pierwszy powstał model nietypowego nagrobka Gertrud Oyres (1876 – 1923), w rzadko spotykanym kształcie arki przymierza. Macewa była przewrócona i ukryta pod bluszczem porastającym cmentarz przy ul. Lotniczej. Prowadzone są obecnie również prace nad modelem wspomnianego mauzoleum. O projekcie ,,Macewy 3D'' przeczytasz na stronie fundacji.
