Wrocław ma 48 osiedli. Granicę każdego z nich, jego organizację, a także zakres działania określa statut osiedla nadany przez Radę Miejską Wrocławia. Mieszkańcy osiedla podejmują decyzje poprzez głosowanie powszechne (w drodze referendum) lub za pośrednictwem organów osiedla. Organem uchwałodawczym każdego z nich jest jego rada. Tworzą ją radni osiedlowi wybierani w czasie wyborów powszechnych odbywających się co 4 lata. Ostatnie odbyły się jesienią 2021 roku. W sumie wybrano prawie 790 przedstawicieli.
Każde z osiedli ma swoją radę, która jest samorządową jednostką pomocniczą Gminy Wrocław. Rada osiedla (licząca zwykle około 16 radnych) to organ uchwałodawczy. Organem wykonawczym jest natomiast zarząd osiedla, na czele którego stoi przewodniczący. Rada osiedla reprezentuje jego mieszkańców wobec organów i jednostek organizacyjnych Urzędu Miejskiego Wrocławia. Realizuje swoje zadania, współpracując z organami samorządu oraz instytucjami i organizacjami działającymi na terenie osiedla. Osiedla prowadzą gospodarkę finansową w ramach budżetu miasta. Nadzór nad ich działalnością sprawują Rada Miejska Wrocławia oraz Prezydent Wrocławia.
Tyle jeśli chodzi o zasady funkcjonowania rad osiedli. A co one tak naprawdę mogą zrobić? Wbrew temu, co się często mówi, mają wpływ na wiele spraw. Mogą więc na przykład występować do władz miasta z wnioskami o powstanie na ich osiedlu nowej szkoły, przedszkola czy domu kultury albo ośrodka sportu. To oni również starają się o niezbędne zmiany w organizacji ruchu na ulicach ich małej ojczyzny, w rozkładach jazdy komunikacji miejskiej, o powołanie do życia nowych parków, placów zabaw czy skwerów.
To również radni osiedlowi opiniują to, jak duża ma być liczba punktów sprzedaży alkoholu na osiedlu oraz ich lokalizacja. Mogą też starać się o pieniądze z miejskiej kasy na utworzenie dodatkowych przejść dla pieszych lub zainstalowanie specjalnych progów spowalniających w miejscach, które są uznawane za niebezpieczne.
Za swoją działalność radni osiedlowi mogą liczyć na diety, których wysokość ustalają rady osiedli posiłkując się odpowiednią uchwałą rady Miejskiej Wrocławia. Są to kwoty wysokości od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. Kto może zostać takim radnym? W tym przypadku jest kilka wymogów, które kandydat musi spełniać:
- ma posiadać obywatelstwo polskie obywatelstwo albo innego kraju Unii Europejskiej; mieć ukończone 18 lat (najpóźniej w dniu wyborów);
- musi na stałe mieszkać na terenie osiedla, do rady którego kandyduje i być ujętym w stałym rejestrze wyborców;
- powinien też posiadać tzw. bierne prawo wyborcze (czyli prawo wybieralności).
Co ważne, można startować tylko w jednym okręgu wyborczym – tym, na terenie którego się mieszka. I jeszcze jedna sprawa – żeby zgłosić swoją kandydaturę, trzeba mieć pisemne poparcie przynajmniej 15 mieszkańców osiedla.
Maciej Sas
