Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
We Wrocławiu wystartowała dziś (29 lipca) kampania informacyjno-edukacyjna „Zróbmy miejsce dla wszystkich”, zwracająca uwagę na żyjące w mieście ptaki i nietoperze.
Miasto wprowadziło także „Standardy ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej” – zarządzenie Prezydenta Wrocławia, które porządkuje zasady postępowania przy inwestycjach, remontach i termomodernizacjach wykonywanych przez miasto i jego jednostki.
Celem kampanii jest zwrócenie uwagi mieszkańców, właścicieli i zarządców budynków, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych itd. na to, jak ważna jest ochrona skrzydlatych mieszkańców naszego miasta podczas wszelkich procesów inwestycyjnych. W ciągu ostatniego półwiecza zniknęło z powierzchni ziemi blisko 70 proc. gatunków zwierząt i trzeba ocalić te, które pozostały, w tym ptaki i nietoperze. Pamiętajmy o nich, budując i remontując nasze domy. Możemy to robić w taki sposób, by one także miały gdzie żyć.Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektor Departamentu Strategii i Zrównoważonego Rozwoju, Urzędu Miejskiego Wrocławia
Pamiętajmy o skrzydlatych sąsiadach. Są naszymi sprzymierzeńcami
We Wrocławiu żyje ponad 200 gatunków ptaków i 17 lub 18 gatunków nietoperzy (spory w tej sprawie trwają). Niektóre z nich mieszkają bardzo blisko nas – w szparach elewacji i innych zakamarkach naszych domów.
Ptaki i nietoperze są bardzo pożyteczne. Jeden mały, ruchliwy jerzyk jest w stanie zjeść w ciągu doby 20 tys. komarów i meszek, a to oznacza, że w ciągu wiosny i lata zje ich 2,5 miliona! Owady zjadają także nietoperze. Z kolei niektóre ptaki, np. pustułki, polują na drobne gryzonie. Niektórzy nazywają je wręcz podniebnymi kotami.
Skrzydlaci mieszkańcy Wrocławia są więc naszymi sojusznikami, ale też ważną częścią świata przyrody.
Prawo je chroni, ale w praktyce bywa różnie
Zgodnie z polskim prawem – ustawą o ochronie przyrody i rozporządzeniem Ministra Środowiska – wszystkie nietoperze oraz większość krajowych ptaków podlega ochronie ścisłej. Zakazane jest ich płoszenie, niszczenie siedlisk, gniazd czy innych schronień – również poza okresem lęgowym.
W praktyce bywa z tym różnie. Każdego roku w wyniku źle prowadzonych prac budowlanych, remontowych i termomodernizacyjnych niszczone są dziesiątki siedlisk. Ptaki i nietoperze tracą dach nad głową, często na zawsze.
Kampania „Zróbmy miejsce dla wszystkich” ma zapobiegać takim zjawiskom, edukować mieszkańców i inwestorów, a przede wszystkim zwracać uwagę na to, że obecność tych małych, często niewidocznych stworzeń, jest dla nas bardzo ważna.
Nowe standardy i jasne wytyczne dla jednostek miejskich
28 maja 2025 r. prezydent Wrocławia podpisał zarządzenie wprowadzające „Standardy ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej”. Oznacza to, że:
- wszystkie jednostki miejskie, spółki komunalne i podmioty realizujące inwestycje z udziałem środków miejskich muszą przestrzegać jasnych zasad zawartych w zarządzeniu,
- modernizacja budynku, remont elewacji lub prace wysokościowe wymagają wcześniejszej ekspertyzy przyrodniczej,
- w razie likwidacji siedlisk trzeba zapewnić ptakom i nietoperzom „mieszkania zastępcze” w postaci budek lęgowych lub skrzynek,
- szczegółowe procedury regulują również sprawy dotyczące monitoringu i nadzoru przyrodniczego na etapie realizacji inwestycji.
– „Standardy ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej” porządkują praktyki i realnie chroni zwierzęta, które same nie mają głosu, ale mają konstytucyjne prawo do ochrony. Dzięki temu dokumentowi jednostki miejskie działają według jasnych wytycznych, a miasto daje przykład i zachęca mieszkańców oraz inwestorów, by również brali pod uwagę potrzeby ptaków i nietoperzy – podkreśla Martyna Stachowiak, radna Rady Miejskiej Wrocławia.
– Ta akcja to wynik rozmów z mieszkańcami Wrocławia – dodaje Izabela Duchnowska, radna Rady Miejskiej Wrocławia. – W ubiegłym roku na Kleczkowie mieszkańcy zgłosili podczas konsultacji, że na ich podwórku są ptaki i podczas rewitalizacji trzeba posadzić tam takie rośliny, by one nadal mogły w tym miejscu żyć. Właśnie od tego zaczęła się ta inicjatywa, która później została przeprocedowana w imieniu grupy radnych przez Martynę Stachowiak. Nie mieszkamy we Wrocławiu sami. Są tu także ptaki i nietoperze. O nie również trzeba zadbać.
Wielu problemów można łatwo uniknąć
Nie mając wiedzy na temat ptaków i nietoperzy łatwo nieświadomie zniszczyć coś, czego już nie da się odbudować.
– Wielu problemów da się uniknąć, jeśli już na etapie planowania remontu zadamy sobie pytanie: kto tu mieszka i jak można zabezpieczyć jego schronienie? – mówi Anna Adamczyk, ornitolog. – Czasem wystarczy niewiele, np. zmiana terminu prac albo zamontowanie kilku skrzynek, by pogodzić potrzeby ludzi i zwierząt.
W wielu miejscach Wrocławia już wcześniej podejmowano działania mające na celu ochronę miejskiej fauny. Np. na Popowicach zamontowano budki lęgowe dla pustułek, w Liceum Ogólnokształcącym nr V zabezpieczono szyby przy pomocy naklejek antykolizyjnych, a na Księżu i Brochowie zainstalowano skrzynki dla borowców wielkich.
– Takie działania przynoszą rezultaty. Np. dzięki budkom i skrzynkom ptaki wracają do miejsc, z których zniknęły po dociepleniu elewacji – dodaje Małgorzata Demianowicz, dyrektorka Wydziału Środowiska Urzędu Miejskiego Wrocławia. – To pokazuje, że działania mają sens, a miasto i przyroda mogą współistnieć.
Co może zrobić każdy z nas?
Wrocław zachęca wszystkich mieszkańców miasta do wspólnej troski o dzikich sąsiadów – ptaki i nietoperze, które współdzielą z nami przestrzeń miasta. Nawet proste działania mogą mieć realny wpływ na ich bezpieczeństwo i dobrostan. Co możemy zrobić?
- Skonsultujmy się z ornitologiem lub przyrodnikiem przed remontem lub przebudową. Specjalista pomoże ocenić, czy na budynku znajdują się siedliska chronionych gatunków, i doradzi, jak przeprowadzić prace z poszanowaniem przyrody.
- Zwracajmy uwagę na remonty prowadzone w okresie lęgowym, np. prace przy ociepleniach, rozbiórkach czy wymianach dachów, które mogą zagrażać siedliskom.
- Zaplanujmy remont z głową. W sierpniu większość ptaków gnieżdżących się w budynkach kończy lęgi, dlatego po konsultacji z ornitologiem może być możliwe rozpoczęcie prac jeszcze przed formalnym zakończeniem sezonu lęgowego, który w świetle prawa trwa od marca do połowy października.
- Nie likwidujmy miejsc gniazdowania ptaków w budynkach. Nawet jeśli gniazda są opuszczone (albo tak wyglądają), ptaki mogą wracać do tych samych miejsc lęgowych w kolejnych latach.
- Zadbajmy o „mieszkania zastępcze” dla skrzydlatych wrocławian. Montaż budek lęgowych i skrzynek dla nietoperzy na budynkach prywatnych – to prosta i skuteczna forma kompensacji utraconych siedlisk;
- Nie dokarmiajmy ptaków chlebem, który szkodzi ich zdrowiu. Zamiast tego możemy podawać im ziarna lub specjalistyczne karmy.
Gdzie szukać informacji?
Oprócz regulacji dla podmiotów miejskich, Wrocław od kilku lat prowadzi również działania informacyjne dla mieszkańców i inwestorów.
Pomocne są także ulotki i instrukcje, które zawierają czytelne zasady dotyczące ochrony ptaków i nietoperzy, terminów, jakie trzeba brać pod uwagę, planując remont, a także informacje o sposobach rekompensowania zwierzętom utraconych siedlisk. Ulotki są dołączane do pozwoleń na budowę i remont, a także dostępne bezpłatnie online na stronie www.wroclaw.pl.
