Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Karliki, jerzyki i pustułki – podobnie jak wiele innych gatunków nietoperzy (mamy ich we Wrocławiu 17) i ptaków (ponad 200 gatunków), które spotykamy w naszym mieście – są pełnoprawnymi mieszkańcami Wrocławia i ważną częścią naszego świata, nawet jeśli nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak blisko nas mają swoje schronienia.
A są naprawdę tuż obok: w szczelinach elewacji naszych domów, w na strychach, we wnękach balkonowych, pod drewnianymi okiennicami i we wszelkich innych zakamarkach.
Dokonując rozbiórek lub przeprowadzając prace budowlane – np. ocieplając elewację, uzupełniając ubytki, które się w niej pojawiły, remontując sztukaterię, przewody kominowe, balkony, a nawet malując elewację – warto zadbać o to, by i one miały gdzie mieszkać.
Standardy ochrony ptaków i nietoperzy
Dbanie o ptaki i nietoperze bytujące w budynkach to nie jest jedynie kwestia naszej dobrej lub złej woli. Naszych skrzydlatych sąsiadów chroni ustawa o ochronie przyrody, rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, ustawa o ochronie zwierząt, ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, prawo budowlane, a także kodeks karny.
Sprawy związane z ich ochroną m.in. podczas remontów reguluje również zarządzenie prezydenta Wrocławia z dnia 28 maja 2025 roku wprowadzające „Standardy ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej we Wrocławiu” – prezydent zobowiązuje w nim jednostki miejskie do dbania o skrzydlatych mieszkańców miasta podczas remontów, przebudowy itd.
Oczywiście nie chodzi o to, by rezygnować z prac, lecz by przeprowadzić je tak, żeby nie narażać zwierząt na utratę siedlisk, a nawet śmierć, a w razie potrzeby zapewnić im nowe miejsce do życia. Zawiera też jasne wskazówki, jak postępować, by ich nie krzywdzić.
My także chcemy je chronić, stąd pomysł na kampanię „Zróbmy miejsce dla wszystkich”. Ptaki i nietoperze są naszymi sąsiadami, warto poznać je lepiej.
Jak zrobić remont przyjazny ptakom i nietoperzom?
Remont lub termomodernizacja nie musi krzywdzić ptaków i nietoperzy, trzeba jednak pamiętać o kilku ważnych sprawach:
Ekspertyza przyrodnicza
Przed przystąpieniem do prac zarządca nieruchomości powinien zlecić wykonanie ekspertyzy przyrodniczej specjaliście – ornitologowi lub chiropterologowi. Przeprowadza się ją w okresach, kiedy zwierzęta są najbardziej aktywne (w przypadku ptaków chodzi o okres lęgowy, w przypadku nietoperzy sprawa jest nieco bardziej skomplikowana, bo trzeba uważać na nie przez cały rok). Specjalista zidentyfikuje żyjące w budynku gatunki, określi ich liczebność, zlokalizuje schronienia i opisze działania, jakie trzeba podjąć, by im nie szkodzić.
Optymalny termin remontu
Prace trzeba wykonać wówczas, gdy nie ucierpią na tym zwierzęta, np. poza okresem lęgowym ptaków lub po okresie zimowania nietoperzy. Jeśli zwierzęta już są w budynku, podlegają prawnej ochronie i trzeba poczekać, aż opuszczą budynek.
Przygotowania
Jeśli np. w budynku, który ma zostać wyremontowany, są miejsca, które mogłyby zostać zajęte przez ptaki lub nietoperze (np. szczeliny w elewacji), trzeba je zabezpieczyć zgodnie z zaleceniami przyrodnika i zrobić to w odpowiednim terminie (czyli po okresie lęgowym ptaków czy po okresie zimowania nietoperzy). Dzięki temu zwierzęta nie wprowadzą się tam w następnym sezonie, a my zrobimy remont bez przeszkód.
„Mieszkania zastępcze”
Jeśli na skutek remontu siedliska ptaków i nietoperzy znikną (bo np. zostaną zlikwidowane szczeliny, z których korzystały), trzeba zapewnić im siedliska zastępcze – skrzynki lęgowe. Ich rodzaj, ilość i miejsca zawieszenia wskazuje przyrodnik wykonujący ekspertyzę.
Nadzór przyrodniczy
Na czas prowadzenia prac warto zatrudnić nadzór przyrodniczy (ornitologa lub chiropterologa).
Wskazówki znajdziesz także na ulotce (poniżej jest także w wersji do druku):
Uwaga!
Jeśli uważasz, że prowadzone prace zagrażają ptakom, nietoperzom lub ich siedliskom, poinformuj o tym (także na piśmie) zarządcę budynku, Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego. `
Można? Można! Przykłady dobrych praktyk
Wrocław jest przyjazny ptakom i nietoperzom. Oto kilka przykładów:
- Dla borowców wielkich (to największy żyjący we Wrocławiu gatunek nietoperza), które mieszkały kiedyś w szczelinach wieżowców na wrocławskim Manhattanie, przygotowano zamontowane na dachach budki, w których zamieszkały, gdy po remoncie zniknęły ich dawne siedliska.
- Borowce wielkie przeprowadziły się do skrzynek lęgowych także na Księżu Małym. Dzięki mieszkańcom, zaalarmowanych przez nich naukowcom oraz administracji udało się tam uratować wiele kolonii. Warto podkreślić, że akcja ratunkowa odbyła się właśnie z inicjatywy mieszkańców, którzy zadbali o skrzydlate ssaki, choć zdarzało się, że składały im niezapowiedziane wizyty.
- Pustułki, które uznały bloki na Popowicach za skały, zamieszkały przed laty w „mieszkaniach zastępczych”, które tam dla nich przygotowano.
- Liceum Ogólnokształcące nr 5 rozpoczęło oklejanie swoich ogromnych szyb specjalnymi naklejkami w kształcie kółek, po to by nie rozbijały się na nich ptaki.
