Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Wrocław wystartował z kampanią informacyjno-edukacyjną „Zróbmy miejsce dla wszystkich”, zwracającą uwagę na skrzydlatych mieszkańców naszego miasta. Co warto o nich wiedzieć?
Ptaki i nietoperze są naszymi sprzymierzeńcami
Wiecie, że licząca 500 osobników kolonia nocków dużych, która zadomowiła się w jakimś budynku, pochłania w ciągu lata 2 tony (!) owadów? Bardzo skutecznymi łowcami są także jerzyki. Jeden mały ptaszek zjada około 20 tys. owadów dziennie!*
Można więc powiedzieć, że ptaki i nietoperze „pracują” na naszą rzecz, w dodatku robią to za darmo i bez użycia „chemii”, która mogłaby nam zaszkodzić. Chrońmy je. Są naszymi sprzymierzeńcami.
Naszych skrzydlatych sąsiadów chroni prawo
Żyjące w Polsce ptaki (większość) i nietoperze (wszystkie) są chronione na podstawie obowiązujących przepisów. Oznacza to m.in. że:
- nie wolno niszczyć ich siedlisk, ostoi i gniazd, a więc wszelkich miejsc, w których żyją, rozmnażają się, wychowują młode, odpoczywają i żerują,
- nie wolno umyślnie ich płoszyć i niepokoić.
Dotyczy to także sytuacji, w których mamy do przeprowadzenia remont, modernizację, rozbiórkę lub jakiekolwiek inne prace, które mogłyby zakłócić ich spokój. Czy to znaczy, że mamy zrezygnować z takich prac? Absolutnie nie! Wystarczy przeprowadzać je w takich terminach i w taki sposób, żeby minimalizować ich wypływ na zwierzęta i ich domy, np. ptasie gniazda w stropodachu lub szczelinie w elewacji. Te zasady obowiązują wszystkich, a więc i zarządców budynków, i każdego z nas.
Najważniejsze obowiązki zarządców
Remonty i wszelkie inne prace związane z utrzymaniem budynków powinny być przeprowadzane zgodnie ze wskazaniami wykonanej wcześniej ekspertyzy przyrodniczej. Szczegółowe informacje na ten temat zawarto w „Standardach ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej Wrocławia”, o których piszemy niżej.
Przestrzegania zasad wymagają także prace związane z pielęgnacją i usuwaniem drzew i krzewów. Tu także konieczne są wcześniejsze oględziny przeprowadzone przez ekspertów. Chodzi tu nie tylko o dobro ptaków i nietoperzy, ale także wiewiórek, a nawet niektórych bezkręgowców, takich jak np. kozioróg dębosz.
Najważniejsze obowiązki osób fizycznych
Nasze prywatne ogrody (działkowe także!) również są miejscami żerowania, rozrodu i schronieniem ptaków i nietoperzy. Pamiętajmy o nich podczas cięcia żywopłotów, pielęgnacji drzew i innych prac ogrodniczych.
Przed przystąpieniem do nich trzeba ustalić, kto je zasiedla. W razie potrzeby warto skorzystać z pomocy przyrodnika, bo nie zawsze łatwo to stwierdzić na pierwszy rzut oka. Siedliskiem nietoperzy może być np. stare drzewo z odwarstwioną korą, bo te latające ssaki potrafią wykorzystywać na schronienie nawet niewielkie szczeliny.
Ważna jest także bioróżnorodność
Zarówno w przypadku zarządców, jak i osób fizycznych ważne są także wszelkie działania mające na celu zwiększenie różnorodności biologicznej, co oznacza m. in. rezygnację z nasadzeń roślin inwazyjnych, unikanie stosowania chemii ogrodowej, pozostawianie zwierzętom nieużytkowanych zakątków ogrodu – w takich miejscach mogą znaleźć schronienie np. jeże, a ptaki znajdują tu materiały do budowy gniazd.
Standardy ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej Wrocławia
Wszelkie sprawy, związane dbaniem o ptaki i nietoperze podczas remontów, rozbiórek i przebudów przeprowadzanych w naszym mieście, precyzuje skierowane do jednostek miejskich zarządzenie prezydenta Wrocławia z dn. 28 maja 2025 roku, wprowadzające „Standardy ochrony ptaków i nietoperzy w przestrzeni miejskiej Wrocławia”. Zamieszczamy je także w wersji do druku w załączniku pod tekstem.
Jest w nim mowa m.in. o tym, że:
- Przed przystąpieniem do rozbiórki lub wszelkich prac remontowych, takich jak np. termomodernizacja, remont przewodów kominowych, wymiana stolarki okiennej, mycie i malowanie elewacji itd., należy zlecić wykonanie ekspertyzy przyrodniczej, żeby sprawdzić, czy i jakie ptaki i nietoperze mieszkają w budynku, a także ustalić, jaki wybrać termin i co jeszcze zrobić, by prace im nie szkodziły.
- Ekspertyza powinna być wykonana przez specjalistów: ornitologów i/lub chiropterologów w odpowiednich terminach (szczegóły w „Standardach”).
- W razie konieczności likwidacji siedlisk trzeba zapewnić ptakom i nietoperzom „mieszkania zastępcze” w postaci budek lęgowych lub skrzynek.
To naprawdę da się zrobić. Na przykład podczas remontu budynków na osiedlu Księże Małe dzięki współpracy mieszkańców, naukowców i administracji udało się ocalić borowce wielkie, a na Popowicach pustułki. Jedne i drugie przeprowadziły się do przygotowanych dla nich skrzynek. Budki dla ptaków zamontowano ostatnio np. na kamienicach przy ul. Wyszyńskiego i na ul. Prądzyńskiego (na zdjęciu głównym).
*Źródło: Dawid Zyskowski, Dorota Zielińska, „Przewodnik do inwentaryzacji oraz ochrony ptaków i nietoperzy związanych z budynkami”, edycja II, Federacja Zielonych Gaja
