Nagrody przyznawane są rokrocznie przez Komisję Europejską w uznaniu wysiłków i zaangażowania władz na rzecz poprawy środowiska w przestrzeni miejskiej. Nijmegen to miasto we wschodniej Holandii w prowincji Geldria, leżące w pobliżu granicy z Niemcami nad rzeką Waal, 20 km na południe od Arnhem. Ma około 160 tys. mieszkańców. Jest najstarszym miastem w Holandii, Rzymianie nazwali je miastem Batawian (Oppidum Batavorum).
W finale zmagań o tytuł Zielonej Stolicy Europy 2018 r. Nijmegen pokonało rywalizujące z nim Hertogenbosch i szwedzką Umeę. Komisji zaimponowało przede wszystkim ogromne zaangażowanie mieszkańców miasta oraz przejrzysta i zintegrowana wizja jego rozwoju. Nijmegen posiada efektywny system gospodarki odpadami, który działa w tandemie w zakresie działań innowacyjnych, jak i zwiększaniu świadomości ekologicznej mieszkańców, w kwestiach zapobiegania i ponownego użycia odpadów. Osiągnięty poziom recyklingu sięga 68%, a do 2020 r. ma wynosić już 75%. Komisarze docenili również działania związane z adaptacją do zmian klimatu oraz rozwój ścieżek rowerowych.
W ramach weekendu otwarcia objęcia tytułu Zielonej Stolicy Europy 2018 przez Nijmegen, miasto przygotowało szereg imprez tematycznych ściśle nawiązujących do ekologii. Specjalnie na tę okoliczność powstało muzeum. Wrocławscy dziennikarze mieli możliwość rozmowy z przedstawicielami miasta Nijmegen, którzy przyczynili się do zwycięstwa Holendrów.
Wrocław po raz kolejny stanie do walki o tytuł
Wrocław w 2016 roku kandydował do tytułu Zielonej Stolicy Europy 2019 r. Niestety, nie awansował do finału, przegrywając z takimi miastami jak: Ghent, Lahti, Lizbona, Tallin czy Oslo – zwycięzcą konkursu. W ubiegłym roku Wrocław ponownie złożył aplikację. O tym czy stolica Dolnego Śląska zostanie zakwalifikowana do ścisłego finału dowiemy się w kwietniu, a ogłoszenie wyników nastąpi w maju tego roku.
Tym razem mocnym wsparciem był dla Wrocławia, profesor Zbigniew Kundzewicz, członek zespołu organizacji IPCC, wyróżnionej w 2007 roku nagrodą Nobla. W skład społecznych recenzentów weszli: Fundacja Ekorozwoju i Stowarzyszenie Miasto Drzew, Dotlenieni, dwie członkinie stowarzyszenia Akcja Miasto oraz przedstawiciele wrocławskiej młodzieży.
We Wrocławiu przez rok od złożenia poprzedniej aplikacji realizowano projekty, które mają za zadanie podnosić jakość przestrzeni publicznej. Powstały nowe przejścia dla pieszych, nowe odcinki dróg rowerowych, a także nowe przejazdy pod mostami, zapewniające ciągłość tras wzdłuż rzeki. Podchodząc kompleksowo do kwestii zarządzania miastem, utworzono koordynującą jednostkę organizacyjną: Departament Zrównoważonego Rozwoju, powołano Ogrodnika Miejskiego, zwiększono nacisk na projekty „zielone” w Budżecie Obywatelskim (około 80 %).
Oprócz innowacji w zarządzaniu w mieście wprowadzono ideę zrównoważonego rozwoju, jako główne założenie przyświecające jego rozwojowi. Uwidacznia się to w różnych obszarach aplikacji, dotyczących np. zagospodarowania gruntów, mobilności, wody w mieście i tych związanych ze zmianami klimatu.
Po co Wrocławiowi tytuł ZSE?
W liście zapraszającym Wrocław do złożenia aplikacji, dyrektor Sekretariatu Zielonej Stolicy Europy PJ Rudden pisał o korzyściach, jakie przynosi uzyskanie tytułu, takich jak: rozpoznawalność na arenie międzynarodowej, nowe kontakty i partnerstwa, nowe miejsca pracy, gdyż Zielona Stolica Europy jest bardziej atrakcyjna dla zagranicznych inwestorów czy przyciąganie wsparcia finansowego ze środków publicznych.
Dodaje także, że samo aplikowanie daje energię do kontynuacji „zielonych” przedsięwzięć: według wypowiedzi miast, które aplikowały już o tytuł, sam udział w procedurze konkursowej przynosi korzyści poprzez dokonanie oceny postępów oraz wytyczenie standardów w odniesieniu do innych miast. W przypadku Wrocławia to się właśnie dokonuje. Miasto od momentu rozpoczęcia starań stało się członkiem Porozumienia Burmistrzów, weszło do prestiżowego grona członków ICLEI oraz zostało współtwórcą Agendy Wodnej (podpisanie deklaracji w Porto 29.09.2017 roku).
Wiosną ubiegłego roku stolica Dolnego Śląska otrzymała od Komisji Europejskiej dofinansowanie na poziomie kilku milionów złotych na realizacje projektu badawczego w wyniku, którego na Ołbinie powstaną parki kieszonkowe. Aktualnie Wrocław rywalizuje w konkursie Life Projekt "Deszcz to nie problem – zagospodarowanie wód opadowych w mieście". Szykowane są także kolejne aplikacje do konkursów Komisji Europejskiej, głównie związane z adaptacją do zmian klimatu.
– Wrocław już drugi raz aplikuje o tytuł Zielonej Stolicy Europy. Otrzymanie tego miana będzie dla nas wielkim wyróżnieniem i docenieniem przez Komisję Europejską naszych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Dziś jednak cieszymy się z sukcesu naszych przyjaciół z Holandii, bo zasłużyli na ten wyjątkowy tytuł – mówi Magdalena Piasecka, wiceprezydent Wrocławia.
Jesteśmy z naszymi holenderskimi przyjaciółmi w tym wyjątkowym dla nich dniu. W uroczym i bardzo ekologicznym Nijmegen trwają uroczystości związane z otrzymaniem przez to miasto tytułu Zielonej Stolicy Europy 2018. #Wroclaw nie ustaje w staraniach aby zdobyć to zaszczytne miano. pic.twitter.com/MrLzu8SxUG
— Magdalena Piasecka (@MagdalenaPiase5) 20 stycznia 2018
– Udział w tego rodzaju uroczystościach jest dla nas bardzo ważny, ponieważ daje nam szansę na wymianę wiedzy i doświadczeń związanych z poprawą środowiska w przestrzeni miejskiej – dodaje Agnieszka Cybulska-Małycha, dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Urzędu Miejskiego we Wrocławiu.
Nagroda za ochronę środowiska
Zielona Stolica Europy to nagroda przyznawana w uznaniu za osiągnięcia w dziedzinie ochrony środowiska przez miasta liczące powyżej 100 tys. mieszkańców, które angażują się w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, a zwłaszcza w tworzenie terenów zielonych i nowych miejsc pracy. Kandydatury oceniane są na podstawie 12 wskaźników: lokalnego wkładu na rzecz zapobiegania globalnej zmiany klimatu, zarządzania transportem miejskim, terenów zieleni miejskiej, zwalczania hałasu, wytwarzania odpadów i zarządzania nimi, ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, jakości powietrza, zużycia wody, oczyszczania ścieków, eko-innowacji i trwałego zatrudnienia, zarządzania środowiskiem na poziomie władz lokalnych i sprawności energetycznej.
Tytuł przyznawany jest przez międzynarodowe jury, w którym zasiadają eksperci w poszczególnych dziedzinach środowiska. W skład jury wchodzą przedstawiciele Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Regionów, Europejskiej Agencji Środowiska, ICLE – Stowarzyszenia Samorządy Lokalne na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, Biura Porozumienia między Burmistrzami i Europejskiego Biura Ochrony Środowiska.
Do tej pory tytuł Zielonej Stolicy Europy otrzymało 10 miast: Sztokholm (2010), Hamburg (2011), Vitoria-Gasteiz (2012), Nantes (2013), Kopenhaga (2014), Bristol (2015), Lublana (2016), Essen (2017), Nijmegen (2018) oraz Oslo (2019).
