We Wrocławiu mostów nie brakuje, dlatego przypominamy historie wrocławskich przepraw. Być może któraś zainspiruje twórców, zachęci do artystycznych działań.
Pierwsze mosty we Wrocławiu powstały ponad tysiąc lat temu. Tamtych konstrukcji dawno już nie ma i nawet Odra wygląda nieco inaczej. Jednak nadal przekraczamy ją dziś w tych samych miejscach.
Przeczytaj jak wziąć udział w Projekcie „Mosty”
„Długie mosty” na Bursztynowym Szlaku
Bursztynowy szlak przekraczał Odrę tam, gdzie dziś znajdują się mosty Piaskowy i Młyńskie. Istnienie przeprawy w tamtym miejscu udokumentowano w XII w., ale z pewnością istniała już wcześniej. Tam, przy skrzyżowaniu transeuropejskich traktów i tuż obok pierwszego wrocławskiego centrum handlowego w miejscu dzisiejszego pl. Nankiera, znajdowały się także najstarsze wrocławskie mosty.
Dawniej przeprawa przez Odrę nie kończyła się na mostach Młyńskich. Obecny pl. Bema również był kiedyś wyspą – św. Klary. Z prawym brzegiem Odry łączył go most o nazwie Fortuna, z którego droga prowadziła dalej w kierunku opactwa na Ołbinie. Natomiast poprzednik dzisiejszych mostów Młyńskich nazywano Przedtumskim (a wcześniej Bożego Ciała). Cały ten ciąg nazywano „długimi mostami”. Dopiero po zasypaniu północnej odnogi Odry na początku XIX w. zmniejszyła się liczba wysp, a droga przez rzekę znacznie się skróciła.
Dziś możemy korzystać z mostu Piaskowego za darmo. W średniowieczu każdy musiał za to zapłacić. Myto pobierali Kanonicy Regularni św. Augustyna, których klasztor znajdował się na wyspie Piaskowej. Przy moście Piaskowym znajdowała się również jedna z miejskich bram – Piaskowa. Cały ciąg „długich mostów” przez wieki ulegał przemianom wraz z rozwojem fortyfikacji Wrocławia. Był także wiele razy niszczony i odbudowywany.
W 1423 roku na moście Piaskowym doszło do wielkiej katastrofy. Drewniana konstrukcja załamała się pod ciężarem jednej z pielgrzymek. Obecny żelazny most Piaskowy w niczym nie przypomina swoich średniowiecznych wersji, ale to najstarszy zachowany wrocławski most. Został zbudowany w 1861 roku. Natomiast mosty Młyńskie zyskały stalową konstrukcję w 1885 roku. Na cześć pruskiego feldmarszałka z okresu wojen napoleońskich nazwano je wtedy Gneisenau-Brücke.
Granica państwowa i most zakochanych
Most Tumski (do 1945 roku most Katedralny) na pewno istniał w XI w., a na początku XIV w. został nawet mostem granicznym. Jak to możliwe? Ostrów Tumski stał się wtedy własnością władz kościelnych i formalnie obowiązywało tam prawo państwa kościelnego. Na środku mostu stawiano nawet słupy graniczne. Znak, że w tym miejscu kończyła się władza świecka. Przez pewien czas każdy, kto wchodził na Ostrów Tumski już na moście musiał zdejmować nakrycie głowy. Dotyczyło to nawet głów koronowanych.
Jeszcze ok. 200 lat temu, do czasu zasypania północnej odnogi Odry, Ostrów Tumski był prawdziwą wyspą. Oprócz mostu Tumskiego z prawym brzegiem łączyła go jeszcze jedna przeprawa. Znajdowała się mniej więcej w miejscu obecnego pl. Katedralnego.
Stalowa konstrukcja mostu Tumskiego powstała w latach 1888-89. Dziś Tumski jest uważany za jedno z najbardziej fotogenicznych miejsc we Wrocławiu, a także za most zakochanych. Pary pieczętują i uwieczniają swą miłość wieszając na nim kłódki, a kluczyki wrzucając do Odry.
Najdłuższy most średniowiecznego Wrocławia
Jeśli na początku XIV w. chcielibyśmy przejść z Rynku na prawy brzeg Odry, najpewniej poszlibyśmy ul. Odrzańską, przeszlibyśmy obok warownego zamku książąt piastowskich, a następnie Bramą Odrzańską wyszlibyśmy na długi drewniany most, który miał także odnogę prowadzącą na Kępę Mieszczańską.
W średniowieczu nazywano go Odrzańskim, a później Środkowym oraz Długim – jeszcze na początku XIX w. łączył dwa najbardziej od siebie oddalone brzegi Odry we Wrocławiu. Prawie w tym samym miejscu znajdują się dziś mosty Uniwersyteckie.
Ta przeprawa powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII w. Gdy w 1241 roku miasto spalili Tatarzy, Wrocław wytyczono na nowo. Powstał wtedy Rynek i regularna siatka ulic. Handlowe serce miasta przesunęło się nieco na zachód i dlatego konieczna była budowa nowego mostu.
Przez wieki istniały tam różne konstrukcje drewniane. 23 grudnia 1869 roku otwarto nowy, stalowy most (przez pewien czas stara drewniana konstrukcja istniała równolegle). Wyglądał inaczej niż dzisiejszy – był dużo węższy, a przęsła tworzyły stalowe łuki. Widok tamtej malowniczej konstrukcji, zwykle na tle gmachu Uniwersytetu, chętnie powielano na dawnych pocztówkach.
Po kilkudziesięciu latach okazało się jednak, że nawet nowe mosty Uniwersyteckie są za ciasne jak na potrzeby ciągle wzrastającego ruchu. W 1934 roku obiekt został przebudowany i poszerzony – z 12,5 m zrobiło się 19 m. Projekt i wykonanie trwały rekordowo szybko, bo tylko rok.
A
