Kim jest konsument
Zgodnie z kodeksem cywilnym konsumentem jest osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej z niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (patrz: dla kogo pomoc prawna Rzecznika Konsumentów).
Inaczej mówiąc osobą fizyczną jest każdy z nas występujący pod swoim imieniem i nazwiskiem, dokonując czynności prawnej (np. zawarcie umowy sprzedaży) z przedsiębiorcą – potocznie rozumianym jako firmą na swój prywatny użytek staje się konsumentem.
Jakie znaczenie z punktu prawnego ma wiek konsumenta
- Zgodnie z kodeksem cywilnym dzieci poniżej 13 roku życia nie powinny zawierać żadnych umów, w tym dokonywać zakupów w sieci. W praktyce jednak dzieci często zawierają umowy dotyczące drobnych, bieżących spraw życia codziennego, taka umowa jest ważna z chwilą jej wykonania np. wydania towaru, o ile młody konsument nie został pokrzywdzony. Najczęstszym przykładem tego rodzaju umów to sprzedaż napoi, przekąsek czy drobnych artykułów spożywczych.
- Nastolatkowie, osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia, posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że prawo daje im większą samodzielność. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego osoby takie mogą zawierać umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Mogą same rozporządzać swoim zarobkiem, jeżeli już podjęły pracę, a także dysponować przedmiotami, które opiekunowie oddali im do swobodnego użytku. Jest to jednak ograniczona samodzielność tych osób. Zasadą jest, że do ważności innych czynności prawnych (np. umów) dokonanych przez nastolatków potrzebna jest zgoda ich przedstawiciela ustawowego – najczęściej rodziców. Jeżeli małoletni zawiera umowę bez takiej zgody, to ważność umowy jest uzależniona od potwierdzenia jej przez przedstawiciela ustawowego. Jeśli takiego potwierdzenia nie będzie, to umowa jest nieważna.
- Osoba powyżej 18 roku życia ma pełną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że ma swobodę w podejmowaniu decyzji i zawieraniu umów.
Zakup w sieci – co go charakteryzuje i kiedy o nim mowa
Umowy zawarte za pośrednictwem internetu, mają charakter transakcji dokonanej na odległość. Cechą takiej umowy jest:
- brak obecności obu stron (strony umowy nie są w tym samym miejscu i/ lub czasie);
- do zawarcia umowy dochodzi z wykorzystaniem wyłącznie środków porozumiewania się na odległość, np. elektronicznego formularza zamówienia, katalogu, telefonu czy poczty elektronicznej;
- stronami takiej umowy są: konsument oraz przedsiębiorca, który zorganizował swoją działalność tak, aby prowadzić sprzedaż na odległość
Ważne!
Przepisy ustawy o prawach konsumenta nie mają zastosowania, jeżeli stronami umowy są:
- tylko i wyłącznie przedsiębiorcy
- tylko i wyłącznie konsumenci (np. zakup sukienki od innej osoby fizycznej za pośrednictwem OLX).
Każdy przedsiębiorca oferujący sprzedaż towarów i usług w sieci musi spełnić szereg obowiązków informacyjnych, w tym najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta zgody na zawarcie umowy na odległość przedsiębiorca jest zobowiązany podać konsumentowi szczegółowe informacje dotyczące zawartej umowy, w tym przede wszystkim:
- co, od kogo, kiedy i za ile kupujemy,
- jakie są cechy świadczenia,
- gdzie i na jakich warunkach możemy towar zareklamować, zwrócić.
Informacje te powinny być sformułowane w sposób jasny, czytelny, wyraźny i dostarczone (udostępnione) przed zawarciem umowy w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, np. w przypadku umowy zawartej za pośrednictwem strony internetowej może je przedstawić właśnie na niej.
Ponadto – najpóźniej z chwilą dostarczenia rzeczy lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi – przedsiębiorca powinien potwierdzić dane na trwałym nośniku, np. dołączyć do wysłanego towaru wydruk zawierający wszystkie informacje wymagane prawem.
Uwaga!
Jeśli nie możesz znaleźć danych przedsiębiorcy w poszczególnych zakładkach na stronie internetowej (np. „o mnie”), w tym jego nazwy, adresu, i danych rejestrowych (NIP, Regon) zakup towaru jest transakcją podwyższonego ryzyka, co powinno skłonić Cię do refleksji, a najlepiej rezygnacji z zawarcia umowy.
Jeśli dany przedsiębiorca ma swoją siedzibę poza terenem kraju również wiąże się to z pewnym ryzykiem, np. dużym kosztem zwrotu towaru. Wystrzegaj się automatycznego akceptowania treści regulaminu, w sytuacji w której nie masz ochoty, czasu go czytać najlepiej zrezygnuj z zakupu.
A jeśli zakupiony towar mi się nie spodoba
Bez konsekwencji i podania przyczyn możemy odstąpić od umowy (najlepiej na piśmie lub za pośrednictwem formularza zamieszczonego na stronie – (patrz: dokumenty do pobrania) i zwrócić pełnowartościowy towar w terminie 14 dni od daty jego otrzymania (nie zakupu).
Co do zasady zwrot towaru odbywa się na nasz koszt, a przedsiębiorca musi nam zwrócić koszt dostarczenia rzeczy do nas (każda ze stron ponosi jeden koszt dostarczenia rzeczy).
Warto pamiętać
- jeśli wybierzemy inny niż najtańszy koszt dostarczenia rzeczy, nie zostanie nam on zwrócony w całości, (np. przesyłka pocztowa kosztowała 8 zł, a my wybraliśmy ekspresową dostawę kurierem za 25 zł, w tej sytuacji otrzymamy jedynie 8 zł)
- jeśli rzecz zostanie przez nas użyta, lub uszkodzona odpowiadamy za zmniejszenie jej wartości, innymi słowy, otrzymamy tyle za odesłany towar ile jest on wart, a jeśli sprzedawca nie jest w stanie jej odsprzedać z uwagi na znaczne uszkodzenie, może być to kwota symboliczna.
Ważne!
Nie od każdej umowy możesz odstąpić, ustawa o prawach konsumenta zawiera szereg wyjątków; dotyczy to np. zakupu biletów na imprezy rozrywkowe np. koncert, gdy przedmiotem zamówienia jest rzecz wykonana na nasze specjalne zamówienie np. koszulka z nadrukowanym zdjęciem naszej podobizny (patrz: podstawowe prawa konsumenta).
Umowy zawierane w sieci nie zawsze niosą za sobą obowiązek zapłaty – bezpłatna jest np. rejestracja w niektórych portalach społecznościowych. Tutaj zawsze obowiązuje regulamin, który bezwzględnie należy przeczytać przed akceptacją.
W gruncie rzeczy bowiem zasady akceptowane przez nas przy założeniu konta są niczym innym jak wiążącą umową określającą prawa i obowiązki użytkownika i portalu społecznościowego wobec siebie nawzajem.
Rozważając ewentualne naruszenie tej umowy z perspektywy polskiego prawa skutkujące np. zablokowaniem użytkownika portalu społecznościowego należałoby przeanalizować warunki regulaminu i każdorazowo zbadać czy zamieszczane treści nie naruszają warunków zawartej umowy.
Warto wiedzieć!
Od decyzji administratora o zablokowaniu konta użytkownika możesz się odwołać do Ministerstwa Cyfryzacji, które zawarło stosowną umowę np. z Facebookiem (patrz: ciekawostki).
Przydatne uwagi końcowe
- Termin na odstąpienie od umowy biegnie od dnia następnego np. rzecz została odebrana 01-03-2019 r. termin na odstąpienie od umowy kończy się 15-03-2019 r. dla jego zachowania wystarczy nadanie przesyłki przed tą datą.
- Na odesłanie towaru mamy 14 dni liczone od daty odstąpienia od umowy.
- Warto zachować kopię odstąpienia od umowy oraz potwierdzenia nadania zarówno listu jak i przesyłki.
- Pamiętaj aby przy odbiorze sprawdzić stan przesyłki, czy nie posiada ona widocznych uszkodzeń zewnętrznych, bądź szczególnie ostrożny jeśli opakowanie nosi ślady uszkodzenia, oględzin najlepiej dokonać w obecności kuriera, jeśli z jakiegoś powodu tego nie zrobisz masz 7 dni na sporządzenie protokołu szkody.
- Każdy towar czy usługę zakupioną w sieci możemy reklamować (patrz: podstawowe prawa konsumenta), w przypadku rzeczy używanych odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi może być ograniczona do roku.
- W sieci nie jesteś anonimowy, wszystko co zamieszczasz w internecie pozostaje tam na zawsze, więcej informacji dotyczących Twoich danych osobowych (patrz: instytucje).
Jeśli treść będzie niejasna albo nie znajdziecie w niej odpowiedzi na pytania skontaktujcie się z właściwym rzecznikiem konsumentów, który pomoże rozwiązać Wasz problem i udzieli szczegółowych wyjaśnień.
Właściwego miejscowo rzecznika konsumentów można ustalić korzystając z prostej wyszukiwarki na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: https://www.uokik.gov.pl/pomoc.php
Kampania „Ja Online”
Odpowiadając na potrzeby konsumentów, Urząd Komunikacji Elektronicznej w ramach kampanii „Ja Online” przygotował bezpłatne kursy mające na celu wsparcie osób w każdym wieku, w rozwoju ich kompetencji cyfrowych.
Tematyka kursów porusza najważniejsze aspekty obejmujące zagadnienia związane z bankowością elektroniczną, zakupami przez Internet czy załatwianiem spraw urzędowych on-line.
Wszystkie kursy dostępne są pod adresem: Kursy UKE JaOnline.
Organizatorzy zachęcają również do zrobienia kursów i poszerzenia wiedzy w zakresie usług online, którą z pewnością będzie można wykorzystać w codziennej pracy z konsumentem.
Po ukończeniu kursu i wypełnieniu testu wiedzy uczestnicy otrzymają Certyfikat UKE.
