Panorama Racławicka została przywieziona ze Lwowa w 1946 roku. I mimo tego, że w latach 60. ubiegłego wieku wybudowano dla niej specjalną rotundę do ekspozycji , to dopiero w 1981 roku rozpoczęła się konserwacja płótna. Niepolityczne wówczas dzieło przedstawiające zwyciężającego Rosjan Tadeusza Kościuszkę pod Racławicami można było dopiero przygotowywać do ekspozycji dzięki zmianom, które przyniósł Sierpień 1980. 3. Społeczny Komitet Panoramy Racławickiej pod kierunkiem prof. Alfreda Jahna, Zespół Realizacyjny i Zespół Konserwatorów doprowadził do uroczystego otwarcia Panoramy 14 czerwca 1985 roku.
W hołdzie konserwatorom
- Niewątpliwie okrętem flagowym wrocławskie tożsamości jest Panorama Racławicka – mówi dr Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego, którego oddziałem jest Panorama Racławicka. – Wypełnia ona od trzech dekad z powodzeniem funkcję turystyczną, edukacyjną i patriotyczną.
- Tegoroczny jubileusz chcemy poświęcić pracy konserwatorów, którzy przywrócili malowidło publiczności – wyjaśniał Romuald Nowak, kierownik Panoramy Racławickiej. – Z reguły konserwatorzy zaznaczają swoją obecność na odwrocie dzieła, które konserwują, datą i podpisem. W przypadku Panoramy Racławickiej nie udało się to. Teraz, po 30 latach chcemy ten błąd naprawić – dodał Romuald Nowak.
Z okazji jubileuszu na tylnej stronie płótna umieszczono materiał z podpisami konserwatorów. W konserwacji słynnego płótna brały udział blisko 42 osoby. Zespołem Konserwatorów kierował Stanisław Filipiak. Niestety nie wszyscy konserwatorzy doczekali tej pamiętnej chwili. Im i ich pracy książkę „Panorama z ukosa. Wspomnienia z czasów konserwacji” poświęciła Jadwiga Janowska-Kondratowicz. Autorka pracowała przy konserwacji malowidła w latach 1981-1985. – Byliśmy młodzi i byliśmy pionierami – śmieje się autorka. – Nikt przed nami nie konserwował takiego dzieła, nie mieliśmy do czego się odnieść. Materiały, narzędzie, procesy konserwatorskie były dla nas wielką niewiadomą. Zespół konserwatorski wypracował takie metody, że został zaproszony do konserwacji panoram w Opusztaszer na Węgrzech i Gettysburgu w USA.
Panorama oblegana
W budynku Panoramy można też oglądać do końca października wystawę poświęconą pracy konserwatorów „Konserwacja Panoramy Racławickiej”. Zobaczymy na niej narzędzia chirurgiczne, specjalnie tkane nici, maski chirurgiczne używane przez konserwatorów a także fragmenty sztucznego terenu, które są swoistym trompe l'oeil dla zwiedzających. W gablotach zamieszczono też dokumenty i zdjęcia ukazujące pierwszą konserwację zabytku.
Panoramę Racławicką odwiedza rocznie 300 tys. osób, z czego ok 55 tys. to cudzoziemcy. Muzeum czynne jest od godz. 7.30 do 21.30 i nie narzeka na brak odwiedzających. Z tego powodu wszelkie prace remontowe w Panoramie prowadzone są bez zamykania obiektu. – Pod koniec 2016 lub na początku 2017 będziemy jednak zmuszeni do zamknięcia rotundy – mówi Tadeusz Nesterowicz, zastępca Dyrektora ds. administracyjno – gospodarczych Muzeum Narodowego. – Czeka nas wymiana dachu. Na razie małymi krokami udało się wyremontować otoczenie budynku, poprawić naciągi płótna, naprawić popękane słupy i wymienić elektrykę. W listopadzie Panorama zostanie na krótko zamknięta – będzie wymieniane oświetlenie płótna.
30 lat minęło…
Na razie jednak można odwiedzać rotundę bez przeszkód. Z okazji jubileuszu 30 lecia trzydziestolatkowie, czyli osoby urodzone w 1985 będą mogły zwiedzić 30 czerwca zabytek za złotówkę. Trzeba jednak zarezerwować bilet albo telefonicznie (tel. 71 3442344, 71 3433639) lub mailowo [email protected]
Jesienią w ramach jubileuszu Muzeum zaprasza na spotkania poświęcone Kossakowi i Styce oraz technikom wykorzystanym podczas malowania Panoramy. W Rynku można zaś oglądać wystawę plenerową poświęconą 30-leciu Panoramy Racławickiej we Wrocławiu.
