Skarby gminy wyznaniowej żydowskiej prezentowane są na kameralnej wystawie na balkonie synagogi pod Białym Bocianem. Pokazywane przedmioty mają walor kulturowy i historyczny oraz artystycznej – to wysokiej klasy przykłady sztuki złotniczej. W XIX i XX wieku we Wrocławiu działało wiele pracowni i zakładów specjalizujących się w produkcji sprzętu liturgicznego dla wyznawców judaizmu.
Trudne dzieje wrocławskich Żydów
Na wystawie pokazywana jest część zbiorów ze skarbca gminy wyznaniowej żydowskiej we Wrocławiu, która już przeszła konserwację.
Obejrzeć można kilkadziesiąt przedmiotów związanych z obrzędowością żydowską: ozdobny zwój Tory, srebrne świeczniki chanukowe ocalone ze zniszczonej w 1938 r. przez nazistów Nowej Synagogi, świeczniki z synagogi Lwowskiej – zlikwidowanej jeszcze w latach 20. XX wieku oraz precjoza liturgiczne przywiezione do Wrocławia po II wojnie przez Żydów ocalałych z Holocaustu.
Wiele z nich to dary fundacji, rodów, stowarzyszeń i organizacji. W części są ostatnimi pamiątkami po istniejących dawniej wspólnotach. Tak jest np. w przypadku pary rimonim – ozdobnych zwieńczeń drążków, na których nawinięta jest Tora – pochodzących z Wielkiej Synagogi w Buczaczu. To ten sam Buczacz, o którym w ostatnich miesiącach wspominano w mediach w kontekście wojny w Ukrainie.
Olbrzymi udział w przygotowaniu ekspozycji ma prof. Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu. – Bez determinacji profesora Piotra Oszczanowskiego przygotowanie wystawy byłoby trudne, o ile w ogóle nie możliwe – mówi przedstawicielka Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu. – Jesteśmy wdzięczni za jego zaangażowanie i entuzjazm oraz pomoc przy powstawaniu prezentacji.
Kuratorem ekspozycji jest dr Jacek Witecki, historyk z Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Najpierw wystawa, potem Muzeum
Wystawa „Żydowska dusza” jest czynna codziennie, od poniedziałku do piątku. Wizytę należy umówić telefonicznie w biurze Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. Od grudnia po ekspozycji będzie oprowadzał Jerzy Kichler, znawca tradycji żydowskiej i historii społeczności wrocławskich Żydów.
Ekspozycja w 2023 r. zostanie rozbudowana o kolejne eksponaty, które muszą jeszcze przejść konserwację. W zbiorach gminy są m.in. modlitewniki. W dalszej perspektywie jest idea powołania we Wrocławiu Muzeum Żydowskiego. Taka instytucja istniała do 1938 r.
Podstawą jego zbiorów byłaby kolekcja gminy wyznaniowej żydowskiej. Sporo judaików jest w zbiorach Muzeum Miejskiego Wrocławia, Żydowskiego Instytutu Historycznego, a depozycie w Bibliotece Uniwersyteckiej jest nadzwyczaj cenna część księgozbioru włoskiego bibliofila Leona Saravala. W XIX wieku została ona zakupiona przez Żydowskie Seminarium Teologiczne, które działało we Wrocławiu do lat 30. XX wieku.
