Witkacy w teatrze międzywojennym

Witkacy w teatrze międzywojennym – Wykład prof. Janusza Deglera w ramach OUP

Lata 1918-1927 to najbardziej twórczy okres w życiu Stanisława Ignacego Witkiewicza (1885-1939). Jako członek awangardowej grupy Formistów bierze udział w kilkunastu wystawach, w trzech wydanych książkach: „Nowe formy w malarstwie”, „Szkice estetyczne”, „Teatr” formułuje teorię Czystej Formy, pisze ok. czterdziestu dramatów oraz powieść „Pożegnanie jesieni”. Wdaje się w liczne polemiki z przeciwnikami nowej sztuki. Okazją do tych polemik były premiery jego sztuk. Odbyło się ich osiemnaście, z których jedenaście na scenach zawodowych. Nowatorstwo jego dramaturgii spowodowało, że większość z nich odbyła się w niezwykłych warunkach (przesuwano premiery na koniec sezonu, celowo ograniczano liczbę spektakli i liczbę widzów). Niechętna była Witkacemu część środowiska teatralnego (aktorzy Teatru Małego w Warszawie odmówili udziału w „Tumorze Mózgowiczu”). Miał przeciwko sobie niemal całą krytykę teatralną, która zarzucała mu propagowanie „czystego nonsensu”.

Ranga artystyczna większości premier była wysoka, bo tworzyli je wybitni reżyserzy, a grali znani aktorzy. Dekoracje do trzech przedstawień zaprojektował jeden z najciekawszych scenografów Feliks Krassowski. Wydarzeniem stała się prapremiera „Mątwy” w krakowskim Teatrze „Cricot” (7 grudnia 1933), do której scenografię i kostiumy zaprojektował Henryk Wiciński.

Inscenizacje sztuk Witkacego odegrały istotną rolę w kształtowaniu się nowej świadomości estetycznej, przyczyniły się do rozbicia zakrzepłych wyobrażeń o budowie utworu dramatycznego i przyspieszyły proces destrukcji tradycyjnych i przestarzałych kanonów scenicznych.

19 lutego odbędą się warsztaty Roberta Rumasa dla grupy roboczej. 

Janusz Degler jest profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego i Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie – Filia we Wrocławiu, historykiem literatury i teatru, edytorem. Przewodniczący Komitetu Redakcyjnego „Dzieł zebranych” S.I. Witkiewicza, autor wielu prac poświęconych jego twórczości, m.in. tomu szkiców „Witkacego portret wielokrotny” (Warszawa 2009, 2013), wydawca „Tekstów z lat 1965–1969” Jerzego Grotowskiego (Wrocław 1989, 1990, 1999) i promotor jego doktoratu honoris causa (Uniwersytet Wrocławski 1991).