Malczyce przez stulecia rozwijały się dzięki położeniu nad Odrą. Największe znaczenie miejscowość miała w XIX wieku, kiedy na Śląsku i w okolicy Wałbrzycha kwitło górnictwo. Rozwój przemysłu wymusił inwestycje w transport – żegluga śródlądowa i kolejnictwo miały wtedy swój złoty okres.
Stocznia i miliony ton ładunków
Mimo że o Malczycach jako mieście portowym wspominano już w XVII wieku, to największy rozwój infrastruktury rzecznej przypada na drugą połowę XIX stulecia. Powstały wtedy dwa baseny portowe, pełną parą działały stocznie, a sumę towarów, które tu przeładowywano, szacuje się na milion ton rocznie.
Malczyce z lotu ptaka, fot. Archiwum UG Malczyce
Transport rzeczny był intensywny do lat 90. ubiegłego stulecia. Późniejsza zapaść w tej branży odbiła się negatywnie i na działalności portów rzecznych – Malczyce są tego dotkliwym przykładem.
Jednak to nadal ważne miejsce na trasie żeglugowej z Wrocławia w dół rzeki. Tym bardziej, że coraz więcej mówi się o odrodzeniu turystyki wodnej, a stopień wodny w Malczycach zawsze pojawia się w komunikatach wodniaków na temat sytuacji na Odrze.
Zobacz malownicze łęgi
Nad Odrą w Malczycach są także miejsca, w których nie doszło do ingerencji człowieka, naturalnie piękne w swojej harmonii.
Łęgi odrzańskie, fot. Archiwum UG Malczyce
Przez ponad sto km (także w pobliżu Malczyc) wzdłuż rzeki rozciągają się tzw. łęgi odrzańskie. To teren objęty programem Natura 2000, na tym obszarze przyroda jest pod szczególną ochroną. Są tu siedliska wielu ptaków, m.in. kani rudej, dzięcioła średniego, bielika.
To także malownicze bagna, torfowiska, tereny podmokłe – idealne warunki dla fotografików.
Spacerując w Malczycach nad Odrą, trafimy na pomnik wielkiej wody, który został odsłonięty w rocznicę powodzi tysiąclecia w 1997 roku. Mieszkańcy miasteczka przeżywali wtedy dramatyczne chwile, przez kilka utrzymywała się groźba jego zalania przez wezbrane wody Odry.
Jan Nepomucen od powodzi
A może miasto przed wielką wodą ocalił św. Jan Nepomucen, którego figura stoi przy kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Czeski duchowny jest patronem Pragi, spowiedników i tonących oraz orędownikiem modlitw w przypadku groźby powodzi. Jego kult był szczególnie rozwinięty na Śląsku – to efekt kilkusetletniego panowania Czechów na Śląsku.
Figura jest znacznie starsza od świątyni, pochodzi z XVIII wieku, a kościół to neogotycki obiekt z początków XX stulecia.
Pasjonatów historii zainteresuje malczycka cerkiew. To dawna ewangelicka świątynia, wybudowana w stylu neogotyckim według projektu Hansa Poelziga. Tego samego, który odpowiadał za projekt Pawilonu Czterech Kopuł oraz biurowca przy ul Ofiar Oświęcimskich we Wrocławiu.
Wyznawcy prawosławia przejęli budynek po II wojnie.
Cerkiew w Malczycach, fot. Archiwum UG Malczyce
To nie jedyny ślad zawodowej aktywności wybitnego architekta w okolicy. Według jego projektu przebudowano w 1905 r. barokową świątynię w Mazurowicach – dzisiaj to kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej. Jego wizerunek to robota Poelziga, ale wewnątrz kościoła ocalało XVIII-wieczne wyposażenie oraz jeszcze starsze płyty nagrobne.
Kościół, pałac, młyn
W najbliższej okolicy Malczyc nie brakuje historycznych obiektów, ciekawych i oryginalnych.
Znacznie starszy niż malczyckie świątynie jest kościół pw. Michała Archanioła we wsi Chomiąża (zaledwie dwa km od Malczyc). Gotycka świątynia pochodzi z XV w., kilkakrotnie była przebudowywana i dzisiaj dominują w niej cechy baroku.
Pałac w Rachowie został zbudowany w drugiej połowie XIX w. Okazała willa to – jak twierdzą znawcy dolnośląskich zamków i pałaców, perełka. Otoczony parkiem krajobrazowym jasny budynek z czterospadowym dachem robi wrażenie.
Po II wojnie siedziba PGR nie miał szczęścia do zarządcy. Przed kilkoma laty nowy właściciel wyremontował pałac, potem działało w nim centrum rehabilitacyjne.
Pałac w Rachowie, fot. Archiwum UG Malczyce
Warto zajrzeć do Zawadki w pobliżu Szymanowa, do dawnego młyna, w którym dzisiaj działa gospodarstwo agroturystyczne. Ponad stuletni młyn napędzała przepływająca przez okolicę Cicha Woda.
W gospodarstwie ciągle można zobaczyć część wyposażenia dawnego młyna.
Jak dojechać z Wrocławia do Malczyc?
Samochodem: wyjazd z Wrocławia drogą krajową 94 w kierunku Zielonej Góry, Środy Śląskiej. W miejscowości Wilczków zjazd w prawo w kierunku Malczyc. Odległość 43 km, czas przejazdu 50 minut.
Pociągiem: wyjazd z dworca Wrocław Główny w kierunku Środa Śląska, Legnica. Odległość 43 km, czas przejazdu 40 minut.
Źródło: materiały prasowe Malczyce
