Cegielnia parowa Langnerów przy Bischofswalder Strasse
Pierwsze informacje o cegielni na Biskupinie pochodzą z końca XVIII stulecia. Ale zakład na skalę przemysłową wybudowano przypuszczalnie około 100 lat później. Cegielnię wyraźnie widać na mapie z 1880 roku (możecie ją pobrać w pełnej rozdzielczości z tej strony).
Wzmiankę o cegielni parowej pana Langnera w Bischofswalde pod Wrocławiem znajdziemy również w pochodzącej z 1907 roku książce „Anlage von Fabriken”. Wiemy dzięki temu, że wyposażono ją w piece w systemie Dannenberga, dostarczone przez spółkę ze Zgorzelca. Cegielnia produkowała do 3 milionów cegieł rocznie (informacja z książki adresowej z 1926 roku). Wykorzystywana tu instalacja – o ile wierzyć kolejnym strzępkom informacji – pozwalała na wypalanie klinkieru.
Ogrom tej inwestycji pokazują nam zdjęcia lotnicze udostępnione przez Archiwum Państwowe we Wrocławiu. Główna hala Dampfziegelei Bischofswalde ma taką długość, jak przekątna Hali Stulecia. To około 150 metrów. Rozpościera się na cały kwartał, sięgając od dzisiejszej ulicy Chełmońskiego, aż po drogę dojazdową do spółdzielni mieszkaniowej „Wrzos”.
Zdjęcia lotnicze możecie pobrać ze strony szukajwarchiwach.gov.pl. Niektóre z nich są błędnie datowane na 1937 rok. (W rzeczywistości są starsze, świadczy o tym brak zabudowy mieszkaniowej, która pojawiła się w pierwszej połowie lat 30.)
Niestety są to także jedyne znane fotografie tej cegielni. Jej piece przestały pracować prawdopodobnie w drugiej połowie lat 30. Osiedle było już zbudowane, a ciężki przemysł w sąsiedztwie willowych uliczek nie miał przed sobą jakichś szalonych perspektyw. W 1940 roku teren zamkniętej cegielni porastały już chaszcze (wspomina o tym broszura Stowarzyszenia Śląskich Ornitologów, poświęcona gliniankom w dolinie Odry).
Z budynku zostało tyle
Langnerowie w Bischofwalde
W drugiej połowie XIX i na początku XX wieku rubryki ogłoszeń wydawanej we Wrocławiu "Schlesische Zeitung", zapełniają się ofertami sprzedaży tzw. dóbr rycerskich. Kto ma pieniądze, ten może sobie kupić małą prywatną wiejską gminę. Z okazji korzysta m.in. Gustav Langner. Z książek adresowych dowiadujemy się, że był właścicielem Leipe (dzisiejsza Lipa, część osiedla Lipa Piotrowska).
Prawdopodobnie już około 1868 roku Langner zostaje także dzierżawcą Bischofswalde – a w 1894 właścicielem tego majątku. Buduje nową cegielnię, dworek dla swojej rodziny przy dzisiejszej ulicy Kożuchowskiej, zamienia trącącą myszką karczmę (Schaffgotschgarten) w okazały Établissement. Jego spadkobiercy nazwą potem jedną z uliczek na Biskupinie - Gustav Langner Strasse. Gmina rycerska Bischofwalde przestanie istnieć 1 kwietnia 1928 roku, w momencie włączenia w granice Wrocławia.
