W 2024 roku procesy wyborcze odbywały się w wielu państwach na całym świecie. W aż 90 z nich europejska służba dyplomatyczna (ESDZ) zidentyfikowała przypadki zewnętrznej ingerencji, głównie ze strony Rosji i Chin. Dla nas, Polek i Polaków, rok 2025 ma szczególne znaczenie, gdyż jako społeczeństwo i państwo przygotowujemy się do wyborów Prezydenta RP. Kluczowym elementem tego procesu jest kampania wyborcza, która staje się coraz bardziej dynamiczna i w coraz większym stopniu przykuwa uwagę naszych adwersarzy. Pamiętajmy – zewnętrzni aktorzy chcą wpływać na jej przebieg.
W czasie intensywnych dyskusji o przyszłym prezydencie, obok argumentów pojawiają się emocje – budujące więź między wyborcami a kandydatami, ale też uwypuklające różnice. Szanując demokratyczne wartości, pamiętajmy o tym, co nas łączy: opartej na wolności, równości, rządach prawa i szacunku wspólnocie obywatelskiej. Nasza odpowiedzialność jako wyborców wykracza poza własny głos – obejmuje także tych, którzy głosować nie mogą, zwłaszcza niepełnoletnich i cudzoziemców, szczególnie narażonych na wpływ dezinformacji.
W celu skuteczniejszej ochrony tego święta demokracji, Rada Odporności apeluje do przedstawicieli mediów, polityków i całego społeczeństwa o rozwagę i odpowiedzialność w życiu publicznym, w szczególności:
- powstrzymywanie się od działań wywołujących silne, negatywne emocje, takie jak nienawiść czy gniew;
- wyrażanie swoich opinii, także tych zamieszczanych w mediach społecznościowych, z poszanowaniem praw, uczuć i punktów widzenia innych osób;
- powoływanie się jedynie na informacje zweryfikowane pod kątem ich prawdziwości i zgodności z faktami;
- powstrzymywanie się od rozprzestrzeniania treści wyrażających skrajne opinie, zwłaszcza takie, które podważają zaufanie do autorytetów i instytucji oraz do państwa rozumianego jako wspólnota wszystkich obywateli;
- korzystanie ze sprawdzonych i wiarygodnych źródeł oraz upewnianie się, czy nie zostały one zmanipulowane sztuczną inteligencją, a także refleksję nad skutkami ich powielania.
Apel ten wynika z faktu, że w ostatnich latach coraz częściej obserwujemy próby podważania, a nawet niszczenia fundamentów demokracji poprzez manipulacje oparte na półprawdach i kłamstwach, które zniekształcają rzeczywistość i podważają fakty. Tak właśnie działa dezinformacja – często inspirowana i wspierana przez państwa niedemokratyczne, których celem jest zniszczenie europejskiej przestrzeni wolności oraz zaufania do instytucji prawa. Obca ingerencja w procesy demokratyczne państw Unii Europejskiej i jej sojuszników staje się coraz poważniejszym zagrożeniem – ma już skalę wrogich działań określanych mianem wojny hybrydowej.
Zjawisko to nasila się szczególnie podczas kampanii wyborczych, gdy zmanipulowane emocje wysuwają się na pierwszy plan, przysłaniając często racjonalne myślenie i spychając na bok rzeczywistość. Generowanie i pogłębianie podziałów społecznych, nieufności do autorytetów, poczucia zniechęcenia, bezradności i frustracji prowadzi do niebezpiecznych skutków.
Chodzi o pozbawienie ludzi woli działania i motywacji do obrony wartości, by w atmosferze kapitulacji oddali się władzy tych, którzy chcieliby decydować za nich, niszcząc rozwijany przez dziesięciolecia demokratyczny porządek. Jest on podważany narracjami antyeuropejskimi i antysojuszniczymi, wymierzonymi przeciwko walczącej Ukrainie, nakierowanymi na sianie strachu przed migracją i zagrożeniami hybrydowymi, a nawet wojną na naszym terytorium. Nie pozwólmy manipulować się w ten sposób!
Wrogie kampanie dezinformacyjne ujawniane były w ostatnich latach w bardzo wielu krajach, w szczególności w okresie przedwyborczym. Wystarczy wymienić USA, Wielką Brytanię, Francję, a ostatnio Słowację, Mołdawię, Niemcy i Rumunię. Polska również nie była i nie jest od nich wolna. Przykładem wrogiej kampanii dezinformacyjnej jest operacja fałszowania stron internetowych ważnych polskich tytułów medialnych, do której doszło tuż przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2024 r.
Rada dostrzega istotną rolę, jaką w procesie weryfikacji informacji i publikacji wiadomości opartych na rzetelnych źródłach odgrywają profesjonalne media (prasa, radio, telewizja), sprawdzone i wiarygodne serwisy internetowe oraz organizacje fact-checkingowe, które przestrzegają standardów stworzonych przez Międzynarodową Sieć Fact-Checkingu (IFCN - International Fact-Checking Network) oraz Europejską Sieć Sprawdzania Faktów (EFCSN - European Standard Fact-checking Network).
Jako członkinie i członkowie Rady rekomendowani do niej przez blisko sto organizacji społeczno-gospodarczych i akademickich zwracamy się do wszystkich – obywateli, instytucji publicznych i prywatnych – o nagłośnienie naszego apelu oraz zmobilizowanie Waszych środowisk do działań na rzecz obrony wolności słowa i wyrażania swoich poglądów oraz rozpowszechniania informacji w sposób wolny od zniekształceń, fałszu i kłamstw. Razem przeciw manipulacji!
