O zasadach udzielania pierwszej pomocy Joanna Bisiecka-Szymczak, ratownik Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy, opowiadała w tekście poniżej:
Zobacz również
W tym artykule znajdziecie instrukcję udzielania pierwszej pomocy w wybranych stanach nagłych. Jak postępować?
Napad drgawkowy
Pamiętaj, że nie można zatrzymać ataku, który już się rozpoczął. Co możesz zrobić, by pomóc?
- Zachowaj spokój.
- Nie przenoś chorego, chyba że znajduje się w niebezpiecznym miejscu (np. na środku ulicy lub w miejscu, które może spowodować obrażenia).
- Usuń z zasięgu poszkodowanego wszystko, co może go zranić.
- Zabezpiecz głowę przed uderzaniem o podłoże, podłóż pod nią ręce lub coś miękkiego.
Nie wkładaj niczego do ust chorego – to nie jest konieczne i może być niebezpieczne.
- Po napadzie ostrożnie przewróć poszkodowanego do pozycji bezpiecznej (str. 5). Umożliwi to swobodne oddychanie.
- Pozwól choremu odpocząć i wyciszyć się po napadzie. Po kilku minutach wróci do siebie. Wtedy możesz wypytać go o choroby, leki, uczulenia.
- Pozostań z osobą do czasu, aż odzyska pełną świadomość, ustąpią objawy lub przybędzie pomoc medyczna.
- Jeśli możesz, licz czas od rozpoczęcia ataku – to ważna informacja dla medyków.
Zobacz również
Wstrząs anafilaktyczny
Wstrząs mogą wywołać alergeny, takie jak: leki, pokarmy, jad owadów czy substancje kontaktowe. To stan zagrażający życiu, który wymaga natychmiastowej pomocy. Przebiega gwałtownie i może doprowadzić do śmierci.
Reakcja może obejmować:
- Problemy z oddychaniem: obrzęk języka, gardła, krtani, świsty, chrypka, duszność, sinica.
- Zaburzenia krążenia: szybkie bicie serca, blada lub zimna skóra, spadek ciśnienia, omdlenia.
- Objawy neurologiczne: dezorientacja, pobudzenie, utrata przytomności.
- Skórne: pokrzywka, obrzęk (np. wokół ust, gardła, oczu).
- Jeśli nie udzieli się pomocy, reakcja może przejść we wstrząs, charakteryzujący się gwałtownym spadkiem ciśnienia, chłodną, blado-spoconą skórą, zatrzymaniem krążenia.
Co zrobić w przypadku wstrząsu anafilaktycznego:
- Natychmiast przerwij kontakt z alergenem, jeśli to możliwe.
- Zadzwoń na 999 lub 112.
- Podaj adrenalinę z automatycznej strzykawki w przednio-boczną część uda.
Osoby narażone na reakcje powinny mieć przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną i korzystać z niej natychmiast, nawet jeśli objawy są łagodne. Nie ma przeciwwskazań do tego, aby świadek zdarzenia podał adrenalinę, którą poszkodowany ma przy sobie, i nie należy się tego obawiać.Pamiętaj!
- Jeśli poszkodowany straci przytomność i przestanie oddychać, prowadź resuscytację. Jeśli dostępny jest defibrylator AED, użyj go niezwłocznie.
- Nigdy nie zostawiaj poszkodowanego samego!
Masywny krwotok z rany
- Pamiętaj o rękawiczkach! Zastosuj miejscowy ucisk na ranę.
- Załóż ciasno opatrunek na ranę. Użyj jałowego opatrunku lub wykorzystaj najbardziej czysty dostępny materiał, np. elementy ubrania.
- Jeśli krwotok nie ustępuje po zastosowaniu ucisku, użyj opaski uciskowej.
- Możesz zatrzymać krwawienie poprzez upakowanie rany bandażem, gazą czy podartym w kawałki T-shirtem. Uzupełnij całą przestrzeń rany i mocno dociśnij.
- Zadzwoń na 999 lub 112.
Zobacz również
Złamanie
- Jeśli złamana jest ręka, podwieś ją na chuście trójkątnej, apaszce czy koszulce, aby ograniczyć ruch.
- Przy złamanej nodze, obłóż ją miękkimi poduszkami lub polarem, aby uzupełnić wolne przestrzenie pomiędzy kończyną a podłożem. Unieruchomienie spowoduje zmniejszenie bolesności.
- Pamiętaj, aby unieruchomić miejsce złamania i dwa sąsiadujące stawy.
- W przypadku otwartego złamania, opatrz ranę jałowym opatrunkiem z gazy lub czystym ubraniem, pamiętając, by nie wciskać odłamków kostnych do środka.
Omdlenie
- Ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. Nie unoś jego nóg do góry.
- Rozluźnij kołnierzyk. Zapewnij dostęp świeżego powietrza.
- Jeżeli ktoś stracił przytomność albo mówi nieskładnie, zadzwoń na 999 lub 112.
Uraz kręgosłupa
- Nie ruszaj poszkodowanego, tylko delikatnie stabilizuj głowę, trzymając dłońmi po obu stronach obok uszu.
- Zadzwoń na 999 lub 112.
- Zatamuj widoczne krwawienia lub unieruchom złamania. Zapewnij komfort termiczny.
Porażenie prądem
- Nie dotykaj osoby porażonej prądem, dopóki nie odłączysz jego źródła.
- Wyłącz bezpieczniki (korki) lub wyjmij wtyczkę z gniazdka.
- Sprawdź stan poszkodowanego – oceń, czy jest przytomny i czy oddycha.
- Zadzwoń na 999 lub 112.
- Jeśli poszkodowany nie oddycha prawidłowo, rozpocznij resuscytację. Kluczowe będzie użycie AED.
- Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej.
- Na oparzone miejsce nałóż opatrunek.
- Obserwuj poszkodowanego i pozostań z nim do czasu przybycia służb.
Oparzenia
- Zdejmij biżuterię, aby uniknąć utrudnień związanych z obrzękiem.
- Ochładzaj oparzoną skórę, polewając ją czystą wodą (ok. 20°C) przez 10–20 minut do ustąpienia bólu. Przy dużych oparzeniach (klatka piersiowa, plecy, nogi) schładzaj przez 5 minut, aby nie doprowadzić do wychłodzenia organizmu.
- Zabezpiecz oparzoną powierzchnię opatrunkiem hydrożelowym. Możesz zamiennie użyć folii spożywczej – zawiń nią oparzone miejsca.
- Możesz podać środki przeciwbólowe.
- Przy oparzeniach chemicznych natychmiast usuń zanieczyszczone ubranie i uważaj, aby samemu nie mieć kontaktu z chemikaliami. Jeśli ubranie jest wtopione w ciało, nie zrywaj go, lecz wytnij je wokół rany.
- W razie potrzeby zadzwoń na 999 lub 112.
Uciskanie klatki piersiowej kupuje czas. Użycie defibrylacji bezpośrednio leczy poszkodowanego.Jarosław Sowizdraniuk, ratownik medyczny, konsultant merytoryczny WAPP, nauczyciel akademicki na Wydziale Medycznym
Stłuczenie i zwichnięcie
- W miejsce urazu przyłóż zimny okład, np. kompres lub worek z lodem owinięty w tkaninę.
- Unieruchom stłuczoną kończynę w takiej pozycji, która jest dla poszkodowanego najwygodniejsza.
Krwawienie z nosa
- Pochyl poszkodowanego lekko do przodu.
- Przyłóż do nosa gazik lub chusteczkę, uciskając nozdrze i utrzymując ucisk przez ok. 10 minut.
- Jeśli krwawienie trwa dłużej niż 15–20 minut, skonsultuj się z lekarzem albo zadzwoń na 999 lub 112.
Ciało obce w drogach oddechowych
U dorosłego
- Jeśli kaszel jest nieefektywny lub poszkodowany nie może nabrać powietrza, pochyl go do przodu i wykonuj energiczne uderzenia między łopatki, stojąc za poszkodowanym.
- Jeśli to nie spowoduje usunięcia ciała obcego, stań blisko za poszkodowanym, pochyl go do przodu, przyłóż swoje splecione ręce w okolice nadbrzusza i dynamicznie uciśnij kilka razy jego nadbrzusze (w okolicy połowy odległości pomiędzy pępkiem a końcem mostka, do siebie i ku górze).
- Jeśli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia między łopatkami na przemian z uciskami nadbrzusza.
- Jeśli poszkodowany straci przytomność i nie oddycha, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) (patrz poradnik)
- Uciśnięcia pomogą wyrzucić ciało obce na zewnątrz, a oddechy przemieścić je niżej, do jednego z płuc. Dzięki temu uzyskasz drożność chociaż połowy układu oddechowego.
- Zadzwoń na 999 lub 112.
U dziecka przytomnego
- Jeśli dziecko kaszle efektywnie, zachęcaj je do kontynuowania kaszlu – jest to najskuteczniejsza metoda usunięcia ciała obcego.
- Jeśli kaszel jest nieefektywny lub dziecko nie może kaszleć, wykonuj zdecydowane uderzenia w okolicę między łopatkami.
- U niemowlęcia (do 1. roku życia) ułóż głowę w dół na własnym przedramieniu, podtrzymując ciało i asekurując głowę, wykonuj zdecydowane uderzenia między łopatkami.
- Jeśli uderzenia między łopatkami są nieskuteczne, wykonaj uciśnięcia nadbrzusza jak u dorosłego – u niemowląt zamiast tego zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej jak przy RKO.
U dziecka nieprzytomnego
- Udrożnij drogi oddechowe, delikatnie odchylając głowę do tyłu i unosząc żuchwę.
- Sprawdź, czy dziecko oddycha – obserwuj ruch klatki piersiowej, słuchaj oddechu, czuj na policzku oddech.
- Jeśli nie oddycha, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) (patrz poradnik).
Poradnik przygotowany we współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa
