Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
"Łączy nas krew, która ratuje życie, bo tętni w nas dobro” – to hasło Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wrocławiu. Krwi ciągle brakuje, a jej jedynym i niezastąpionym źródłem wciąż pozostaje człowiek.
Największe zapotrzebowanie na krew w Polsce dotyczy grup A RhD+ i O RhD+. – W przypadku transfuzji ważne jest dopasowanie grupy krwi dawcy i biorcy. Krwinki czerwone grupy O RhD- (ujemny) możemy przetoczyć każdemu pacjentowi. Z drugiej strony, najbardziej popularne grupy krwi w Polsce to A RhD+ i O RhD+, na które jest największe zapotrzebowanie ze strony szpitali – zauważa dyrektor Jacek Blicharski z Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wrocławiu.
Honorowym dawcą krwi może zostać każdy zdrowy człowiek w wieku od 18 do 65 lat, o masie ciała minimum 50 kg. O tym, czy jesteśmy na tyle zdrowi, żeby oddawać krew, decyduje lekarz na podstawie wypełnionego kwestionariusza przez dawcę i po analizie wyników badań.
Oddawanie krwi zmniejsza ryzyko zawału serca
– Badania wykazują, że dawcy, którzy regularnie oddają krew i preparaty krwiopochodne, nie chorują częściej na choroby sercowo-naczyniowe. Ponadto, istnieją naukowe przesłanki wskazujące na zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego, w tym występowania choroby niedokrwiennej serca u krwiodawców. Efekt ten jest szczególnie widoczny u kobiet – tłumaczy lekarz Robert Świątko, specjalizujący się w chorobach wewnętrznych oraz kardiologii.
Oddawanie krwi może również przyczyniać się do poprawy zdrowia. – Regularne oddawanie krwi może wiązać się z regulacją ciśnienia krwi, co przekłada się na mniejsze ryzyko wystąpienia zawału serca bądź udaru mózgu – tłumaczy dyrektor z Regionalnego Centrum Krwiodawstwa Jacek Blicharski.
Krwiodawstwo pomaga kardiochirurgii
Krwiodawstwo służy medycynie, a zwłaszcza kardiochirurgii. – Kardiochirurgia nie mogłaby istnieć bez krwiodawstwa. Zabezpieczenie przed utratą odpowiedniej ilości krwi jest kluczowe dla bezpieczeństwa zabiegu kardiochirurgicznego. Możliwość potencjalnego przetoczenia krwi jest istotna nie tylko dla kardiochirurga, ale również w trakcie innych operacji chirurgicznych, a także w schorzeniach internistycznych. Honorowe krwiodawstwo, a nawet jednorazowe oddanie krwi, ma bardzo duży wpływ na współczesną medycynę i codziennie dzięki niemu ratowane są ludzkie życia – wyjaśnia kardiolog.
Dodaje, że podczas operacji serca chory ma zarezerwowane dopasowane do niego jednostki koncentratu krwinek czerwonych (KKCz).
– Operacje w obrębie serca, zarówno kardiochirurgiczne, jak i małoinwazyjne, wiążą się z dużym ryzykiem utraty krwi krążącej w organizmie pacjenta. Przed każdą planowaną operacją połączoną z otwarciem klatki piersiowej chory ma zarezerwowane dopasowane dla niego jednostki koncentratu krwinek czerwonych (KKCz), które w razie potrzeby można w trybie pilnym przetoczyć. Ponadto, jeżeli operacja przebiega w krążeniu pozaustrojowym, wymagane są co najmniej 2 jednostki KKCz, żeby wypełnić obwód aparatury i umożliwić podłączenie chorego – tłumaczy lekarz.
Honorowy dawca – przywileje i przeciwskazania
Osoba, która oddała krew lub jej składniki w Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, ma prawo do:
- tytułu „Honorowego Dawcy Krwi”,
- zwolnienia z pracy w dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym lub na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
- zwrotu kosztów przejazdu do najbliższego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa,
- posiłku regeneracyjnego o wartości kalorycznej 4500 kalorii w postaci czekolady,
- ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew i związane z tym zabiegi, przysługującego dawcom rzadkich grup i dawcom, którzy przed pobraniem zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom w celu uzyskania osocza lub surowic diagnostycznych,
- możliwości odliczenia darowizny na cele krwiodawstwa w danym roku podatkowym.
– Każdej kobiecie, która oddała co najmniej 5 litrów krwi, i każdemu mężczyźnie, który oddał co najmniej 6 litrów krwi, oraz każdemu, kto oddał odpowiadającą tej objętości ilość innych składników krwi, przysługuje tytuł i odznaka „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” – podkreśla dyrektor.
Dodatkowe atuty przysługujące Zasłużonemu Honorowemu Dawcy Krwi to m.in. uprawnienie do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej i korzystania ze zniżek na zakup niektórych leków. Osobom, które oddały 20 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych składników, jest dodatkowo nadawana odznaka „Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu”.
Honorowemu Dawcy Krwi przysługuje ulga podatkowa. Krwiodawcom, zarówno za oddanie krwi, jak i jej składników (np. osocza), przysługuje ta sama stawka rekompensaty w wysokości 130 zł za litr pobranej krwi.
Dawcy krwi są zawsze poszukiwani i mile widziani. Najczęściej w RCKiK zmagają się z niedoborami krwi grup ujemnych, gdyż tych grup krwi jest najmniej w populacji. Dziennie Wrocławskie centrum krwiodawstwa wydaje nawet 250 jednostek krwinek czerwonych do lecznictwa, więc tyle osób powinno się zgłaszać do oddawania krwi.
Jakie są przeciwwskazania do oddawania krwi?
Potencjalny dawca każdorazowo jest badany i udostępnia swoją historię choroby, a ostateczna decyzja o tym, czy może bezpiecznie oddać krew, jest podejmowana przez lekarza w stacji krwiodawstwa.
– Podstawowym schorzeniem dyskwalifikującym z bycia dawcą jest niewydolność serca, a także niedokrwistość oraz stany niedoboru żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego. Na okres 6 miesięcy bezwzględnie dyskwalifikowane są osoby, które przebyły zawał mięśnia sercowego, leczenie przezskórne oraz kardiochirurgiczne w związku z chorobą niedokrwienną serca. Istnieją również schorzenia niekardiologiczne, które dyskwalifikują potencjalnego dawcę krwi, np. przenoszone przez krew choroby zakaźne lub zwiększone ryzyko bycia ich nosicielem, aktywny proces nowotworowy, ciąża oraz przyjmowanie niektórych leków – dodaje lekarz Robert Świątko.
Oddaje krew od 25 lat
Piotr Falenta jest Zasłużonym Honorowym Dawcą Krwi, który uzyskał tytuł oraz złotą odznakę honorową „Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu”. - Moja przygoda z krwiodawstwem zaczęła się w 1999 roku. Do oddania krwi skłoniła mnie choroba w rodzinie. Krew była potrzebna do operacji. Tyle lat minęło, a ja jeszcze nie powiedziałem ostatniego słowa.
Piotr Falenta podkreśla, że warto oddawać krew, bo tego lekarstwa nie da się wyprodukować. Nie istnieje sztuczny zamiennik, a oddawanie krwi pomaga ciężko chorym pacjentom. Tłumaczy, że najważniejsze przed wizytą w punkcie krwiodawstwa jest przestrzeganie zasad, które pozwolą na właściwe dbanie o zdrowie.
– Konieczne jest wybranie dnia, przed którym można wypocząć i wyspać się. Nie zaleca się oddawania krwi po pracy w nocy. Należy zarezerwować sobie około 2 godzin czasu. Ważne jest także zjedzenie lekkostrawnego posiłku przed oddaniem krwi (należy unikać pokarmów zawierających dużą ilość tłuszczu). Przed oddaniem trzeba pić dużo soków owocowych i wody oraz unikać nadmiernego wysiłku fizycznego – mówi Piotr Falenta.
„Oddaję krew, by uratować komuś życie”
Jednym ze stałych dawców w punkcie krwiodawstwa jest student Wiktor Szymczyk, który od 18 roku życia marzył o pomaganiu, ponieważ „pomaganie innym może pomóc wydłużyć życie”.
– Łącznie oddałem już ponad 8 litrów. Myśl, że mogę tym uratować komuś życie, skłoniła mnie do tego, żeby zostać honorowym dawcą. Wystarczy chwila, by wydarzyła się tragedia, w takich sytuacjach liczą się sekundy. Życie jest kruche i ulotne, nigdy nie wiesz, kiedy możesz być o włos od tragedii, a serce nagle przestanie bić. Być może moja decyzja o zostaniu krwiodawcą uratuje komuś życie w momencie, gdy ktoś będzie potrzebował transfuzji – mówi Wiktor Szymczyk.
Krew pełna może być pobierana nie częściej niż 6 razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet, przy czym przerwa pomiędzy kolejnymi donacjami nie może być krótsza niż 8 tygodni.
Osocza nie można pobrać w okresie roku więcej niż 25 litrów, a przerwa pomiędzy poszczególnymi donacjami nie może być krótsza niż 2 tygodnie. Zabiegi pobierania płytek krwi (trombaferezy) mogą być wykonywane nie częściej niż 12 razy w roku. Przerwy pomiędzy nimi nie powinny być krótsze niż 4 tygodnie, a przerwa pomiędzy kolejnymi oddaniami jednostki koncentratu krwinek czerwonych (KKCz) metodą erytroaferezy jest taka sama jak w przypadku pobrania krwi pełnej, czyli nie krócej niż 8 tygodni.dyrektor RCKiK we Wrocławiu, Jacek Blicharski
Najszybciej organizm regeneruje się po oddaniu osocza, a po oddaniu krwinek czerwonych potrzeba kilkudziesięciu dni (około 4-6 tygodni). Po oddaniu płytek krwi regeneracja trwa od kilku dni do dwóch tygodni. - Warto pamiętać, że indywidualne tempo może być zróżnicowane, a organizm każdej osoby może reagować inaczej. Zdrowe odżywianie, odpowiednie nawodnienie i dobra kondycja organizmu mogą wpływać na proces regeneracji po oddaniu krwi lub jej składników - zaznacza dyrektor Jacek Blicharski.
Tekst: Karina Gut
