Na terenie dzisiejszego Wrocławia znajdowało się kilkadziesiąt obozów pracy przymusowej. W tym cztery filie Gross-Rosen: przy Bierutowskiej na Psim Polu (teren późniejszych zakładów Hydral), dwie na Fabrycznej (w rejonie zakładów Dolmel i Pafawag) i na Leśnicy (włączona w granice miasta w 1928 roku).
AL Breslau-Lissa (Gross-Rosen)
Latem 1942 roku z obozu koncentracyjnego Gross-Rosen przyjechało komando robocze, aby założyć koszary wojskowe w rejonie dzisiejszej ulicy Trzmielowickiej na potrzeby Waffen SS (zbrojne oddziały nazistów, niezależne od regularnej armii). Po krótkim czasie komando stało się pierwszą filią Gross-Rosen w Breslau.
Jak czas pokazał, była to pierwsza filia w całej sieci około stu podobozów podległych administracji KL Gross-Rosen. Niestety, nie wiadomo dokładnie, ilu więźniów przeszło przez AL Breslau-Lissa w ciągu około 2,5 roku jego funkcjonowania.IPN
W AL Breslau-Lissa osadzonych było przynajmniej kilkuset Polaków. W obozie przebywali także więźniowie innych narodowości. Grupę ok. 600 osób przeniesiono w 1945 roku do obozu macierzystego.
Marsz trwał trzy dni, a więźniowie w mrozie i śniegu, ciągnąc sanie, mieli do przejścia ok. 70 km m.in. przez teren dzisiejszego powiatu średzkiego.IPN
Leśnicki Dzień Pamięci przy pomniku
Pamiątką po tych wydarzeniach jest granitowy obelisk, ustawiony w 2023 roku przed siedzibą 10. Wrocławskiej Brygady Łączności, która mieści się na terenie dawnego obozu m.in. w obiektach wzniesionych przez więźniów.
Upamiętnia on nie tylko więźniów AL Breslau-Lissa, ale także robotników przymusowych wielu narodowości, w tym Polaków, oraz jeńców wojennych osadzonych w różnych miejscach na terenie obecnego osiedla Leśnica i wykorzystywanych do wielu rozmaitych prac.IPN
W 1. rocznicę odsłonięcia pomnika – 24 października 2024 roku o godzinie 13:00 – zaplanowano okolicznościową uroczystość z udziałem wojska. W programie są m.in.
- wydarzenia edukacyjne i popularyzatorskie,
- spacer historyczny po Leśnicy (godz. 16:00, zbiórka przy pomniku, ul. Trzmielowicka),
- prelekcja przybliżająca zagadnienia pracy przymusowej na terenie osiedla w czasie II wojny światowej (godz. 18:00, OPT Zamek, pl. Świętojański 1).
Wstęp wolny.
Organizatorem II Leśnickiego Dnia Pamięci jest Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu we współpracy z 10. Wrocławską Brygadą Łączności, Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy, Ośrodkiem Postaw Twórczych Zamek, radą osiedla Leśnica, a także Stowarzyszeniem Polaków Represjonowanych przez III Rzeszę oraz Towarzystwem Miłośników Wrocławia.
