Hala Stulecia
Hala Stulecia to budowla przełomowa w historii architektury wykorzystującej żelazobeton. Zaprojektowana przez architekta Maxa Berga, wzniesiona została w latach 1911-1913 w centrum Terenów Wystawowych jako budowla wielofunkcyjna służąca wystawiennictwu, koncertom, spektaklom oraz wystąpieniom. Została zbudowana na planie koła z centralną salą widowiskową, otoczoną szerokim obejściem, które zapewnia dostęp na wyższe kondygnacje oraz które połączone jest z czterema absydami zaprojektowanymi na osiach założenia. Wejście główne usytuowane zostało w kierunku północno-zachodnim vis a vis dawnego wejścia głównego prowadzącego na Tereny Wystawowe. Konstrukcja Hali Stulecia wykonana jest w całości z żelbetu. Kopuła wraz z przestrzenią centralną posiada 65-metrową średnicę i wznosi się na wysokość 42 metrów. Całość przykryta jest dachem o układzie tarasowym oraz zwieńczona latarnią. Hala po dziś dzień nie zmieniła swojej funkcji. Po przebudowie, która została zakończona w 2011 roku, Hala Stulecia mieści obecnie ogromną cylindryczną widownię, która zapewnia obiektowi organizację masowych imprez na 6,5 tys. miejsc siedzących lub 10 tys. stojących.
źródło: Leksykon Architektury Wrocławia, 2011, www.halastulecia.pl
Wrocławskie Centrum Kongresowe
Wrocławskie Centrum Kongresowe (WCK), Regionalne Centrum Turystyki Biznesowej, dawny Pawilon Restauracyjny. Budynek Głównej Restauracji Tarasowej zaprojektowany został przez Maxa Berga w 1911 roku i po dziś dzień stanowi jeden z ważniejszych elementów założenia urbanistycznego dawnych Terenów Wystawowych. Usytuowany na osi pomiędzy budynkiem Hali Stulecia a Pergolą stanowi kompozycyjne połączenie obydwóch budowli. Obecnie funkcjonuje tutaj największe we Wrocławiu centrum biznesowo-konferencyjne wraz z zapleczem restauracyjno-cateringowym.
źródło: Leksykon Architektury Wrocławia, 2011
Pergola
Pergola wykonana została wg projektu Hansa Poelziga na początku XX wieku. Usytuowana wokół sztucznego półeliptycznego stawu, składa się ona z dwóch rzędów słupów w kształcie połowy elipsy, wykonanych z nieotynkowanego żelbetu i przykryta jest od góry kratą, po której płoży się winorośl. Pergola stanowi architektoniczne połączenie kompleksu Hali Stulecia z otaczającą go zielenią parku Szczytnickiego.
źródło: Leksykon Architektury Wrocławia, 2011
Fontanna multimedialna
Fontanna Multimedialna posiada powierzchnię ok. 1 ha i jest największą fontanną w Polsce, a także jedną z większych w Europie. Fontanna powstała w wyniku przebudowy basenu zaprojektowanego w 1912 roku przez Hansa Poelziga na Wystawę Stulecia. Jej uroczyste otwarcie nastąpiło 4 czerwca 2009 roku z okazji 20. rocznicy wolnych wyborów w Polsce. Na dnie niecki umieszczonych jest 800 punktów świetlnych, a 300 dysz wodnych o różnych kształtach – pieniące, dynamiczne, mgielne, punktowe, palmowe, gejzery – wyrzuca wodę na wysokość do 40 metrów. Na ekranie wodnym o powierzchni ponad 700 m2, przy szumie wody i dźwiękach muzyki, za pomocą projektora i laserów wyświetlane są artystyczne animacje. Obok znajduje się mała interaktywna fontanna da dzieci.
źródło: www.wroclawskafontanna.pl/; Leksykon Architektury Wrocławia, 2011
Pawilon Czterech Kopuł
Pawilon Czterech Kopuł (dawny Pawilon Wystawy Historycznej) został zaprojektowany przez architekta Hansa Poelziga w 1913 roku jako obiekt muzealny. Do jego głównej funkcji dostosowano rozkład pomieszczeń oraz doświetlenie wnętrza. Całość obiektu została ukształtowana symetrycznie i osiowo oraz zwieńczona 4 kopułami, które są najbardziej charakterystycznym elementem zespołu. Zarys budowli przedstawia 4 zamknięte w czworobok skrzydła z wewnętrznym dziedzińcem, na którym oryginalnie usytuowano ogród z ustawioną pośrodku figurą Pallas Ateny. Obecnie budynek znajduje się w stanie przebudowy. Po wykonaniu remontu Pawilonu Czterech Kopuł w budynku zostanie utworzony oddział sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Otwarcie oddziału planowane jest na pierwszy kwartał 2016 roku. Przewiduje się umieszczenie tutaj wystawy stałej, a także cyklu wystaw czasowych i wydarzeń w przestrzeni zadaszonego dziedzińca.
źródło: Leksykon Architektury Wrocławia, 2011
Ogród Japoński
Ogród Japoński założony został w 1913 roku w obecnym parku Szczytnickim jako jeden z ogrodów tematycznych z okazji Wystawy Ogrodniczej. Pomysłodawcą był ks. Fritz von Hochberg, który chciał spopularyzować japońską sztukę ogrodową. Po likwidacji wystawy Ogród Japoński pozostawiony został niemal w niezmienionym kształcie. Ze względu na postępujące w ciągu lat zaniedbania w 1995 roku, pod kierunkiem prof. Ikui Nishikawy z Tokio, opracowano projekt renowacji założenia, który zrealizowano w 1996-1997. Powódź z lipca 1997 spowodowała jednak tak duże zniszczenia, że konieczna stała się ponowna renowacja, zakończona w 1999 roku. Formalnie Ogród Japoński stanowi połączenie kilku rodzajów tradycyjnych ogrodów japońskich: publicznego, wodnego i związanego z ceremonią picia herbaty oraz kamienistej plaży.
źródło: Leksykon Zieleni Wrocławia, 2013
Park Szczytnicki
Początki parku Szczytnickiego sięgają 1854 roku, kiedy gmina miejska przeznaczyła grunty na park miejski. Cechą charakterystyczną miejskiego Parku Szczytnickiego, odróżniającą go od wielu innych dziewiętnastowiecznych wrocławskich założeń parkowych, były ciągłe zmiany terytorialne i stylistyczne. Duży wpływ miała na to także różnorodność funkcji samego parku i terenów bezpośrednio z nim związanych. Lokalizacja właśnie na Szczytnikach ogrodu zoologicznego, toru wyścigów konnych, toru wyścigów rowerowych, Szkolnego Ogrodu Botanicznego czy później Terenów Wystawowych, nie była przypadkowa. Oczywista dla parku miejskiego funkcja rekreacyjna przeplatała się z edukacyjną, sportową, reprezentacyjną i komercyjną. Powiązania te oraz wysoki poziom artystyczny wszystkich kolejnych współtwórców parku Szczytnickiego – ogrodników, architektów, rzeźbiarzy – sprawiły, że pozostaje on wspaniałym dziełem sztuki ogrodowej, urbanistycznej i architektonicznej.
źródło: Leksykon Zieleni Wrocławia, 2013
Ogród zoologiczny
Ogród zoologiczny został otwarty w 1865 roku i u swoich początków uważany był za jedno z wiodących tego typu założeń na świecie. W trakcie swojej działalności był jednak dwukrotnie zamykany: po raz pierwszy w związku z kryzysem, który nastał po I wojnie światowej, za drugim zaś razem w związku ze zniszczeniami II wojny światowej. Obecnie Ogród zoologiczny zajmuje powierzchnię ok. 33 ha i daje schronienie dla 5000 zwierząt, które reprezentują około 900 gatunków.
źródło: http://www.zoo.wroclaw.pl/; Leksykon Architektury Wrocławia, 2011
Afrykarium
Afrykarium to nowy obiekt wznoszony w granicach wrocławskiego ogrodu zoologicznego. W założeniach ma być to unikatowe na światową skalę oceanarium. Będzie to kompleks przedstawiający różne ekosystemy związane ze środowiskiem wodnym Czarnego Kontynentu. Liczne akwaria, zbiorniki wodne oraz baseny zaprezentują m.in. rafę koralową Morza Śródziemnego, hipopotamy, ryby słodkowodne jezior Malawi i Tanganiki. W kompleksie Afrykarium znajdą się również: sala konferencyjna, edukacyjna, restauracja, taras widokowy i sklep z pamiątkami.
źródło: www.afrykarium.com.pl/
Zajezdnia Dąbie - Czasoprzestrzeń
“Istniejące dziś obiekty powstały w 1911 r. w związku z wybudowaniem Hali Stulecia i założeniem w pobliżu terenów wystawowych. Przedłużono wtedy linię tramwajową na Szczytniki (istniejącą jeszcze od czasów tramwaju konnego, przejęta przez SSB od BSEG w 1911 r.) aż do osiedla Dąbie i postanowiono, że dla sprawnej obsługi imprez odbywających się w Hali Stulecia niezbędne jest wzniesienie w jej pobliżu nowego zakładu eksploatacji tramwajów. Wynikało to też ze stałej rozbudowy taboru. Projekt zajezdni powstał w sierpniu 1912 r. pod kierunkiem inspektora budowlanego miasta Georga Mullera, współpracownika Maksa Berga, natomiast 1 maja 1913 r. obiekt został oddany do użytku [Ilkosz 2011].”
Obecnie Zajezdnia Dąbie została przekształcona na Centrum Kultury Akademickiem i Inicjatyw Lokalnych CZASOPRZESTRZEŃ, gdzie organizowane są różnego rodzaju wydarzenia, wystawy i targi. CZASOPRZESTRZEŃ jest częścią stowarzyszenia TRATWA.
źródło: Kołodziejczyk K., 2016, Artykuł “Przekształcenia zabytkowych zajezdni komunikacji miejskiej we Wrocławiu w obiekty kulturalno-turystyczne”, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Biskupin
“Osiedle w dzielnicy Śródmieście, na prawym brzegu głównego koryta Odry, między Bartoszowicami, Dąbiem i Sępolnem. Pierwsza wzmianka o wsi Cochetow, własności biskupów wrocławskich, pochodzi z 1155 r. Biskupin opustoszał w średniowieczu. W XVIII wieku wzmiankowana tylko karczma i cegielnia. W 1794 r. pobliski las łęgowy zwano Bischofswald. Na początku XIX w. założono folwark z ogrodem. W połowie XIX w. osada, 31 mieszkańców; popularna restauracja Schaffgotschgarten. Po regulacji koryta Odry (początek XX w.) dawne tereny zalewowe przekształcono pod budowę nowego osiedla. Biskupin wcielono w 1928 r. do Wrocławia i połączono linią tramwajową. W latach 30. powstało nowoczesne “zielone osiedle” o zabudowie willowej i blokowej. Biskupin ocalał ze zniszczeń wojennych 1945 r.; w części wschodniej wzniesiono w latach 60./70. osiedle blokowe, w południowej domy studenckie i budynki Akademii Rolniczej i Politechniki Wrocławskiej. Nad Odrą powstały tereny rekreacyjne z parkiem Biskupińskim”.
źródło: Wilk A., 2006, hasło Biskupin, Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie Sp. z o.o., Wrocław
Kościółek św. Jana Nepomucena
Kościół, który dzisiaj stoi w południowej części Parku Szczytnickiego, w pobliżu ul. Kopernika, został zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku w Starym Koźlu. Potem przeniesiony został do Kędzierzyna, a w 1913 r. trafił do Wrocławia.
Był elementem wielkiej Wystawy Stulecia (prezentującej m.in. historię Śląska) w części poświęconej sztuce ogrodowej i cmentarnej. Teren wokół kościółka zaaranżowano na wzorcowy wiejski cmentarz. Ustawiono przy nim średniowieczny krzyż pokutny (jest tam do dziś), który wcześniej znajdował się na skraju dawnej wsi Muchobór Wielki. Rekonstrukcję kościoła nadzorował wrocławski architekt Theo Effenberger, m.in. współautor wystawy WUWA.
W latach 1957-1966 świątynia przynależała do parafii Matki Boskiej Pocieszenia z ul. Wittiga i odprawiane były tam msze święte. Dzisiaj nie jest to już miejsce nabożeństw.
O kameralnym budynku głośno było pod koniec lat 50. ubiegłego wieku. Okazało się, że przez dwa lata był złodziejską dziuplą. W 1957 r. ukryto w nim skradzione z Muzeum Narodowego we Wrocławiu obrazy, m.in. Matejki, Kossaka i Gierymskiego. Kościółek wpisany jest do rejestru zabytków.
W latach 2014-2018 kościółek pw. św. Jana Nepomucena poddany został renowacji, która przywróciła mu dawną świetność. Prace częściowo zostały pokryte ze środków Unii Europejskiej. Obecnie obiekt użytkowany jest jako Otwarta Przestrzeń Kultury prowadzona przez Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego.
źródło: www.visitwroclaw.eu