PROJEKT MOSTY: Chris Baldwin zaprasza [WIDEO]

Z tej okazji przedstawiamy historie wrocławskich mostów, może któraś z nich uwolni w was pokłady kreatywności i natchnie do działania.

Jak wziąć udział w Projekcie Mosty ESK 2016

Przełom XIX i XX w. to okres gwałtownego rozwoju Wrocławia, który zaczęto wtedy nazywać „odrzańską metropolią”. Miasto szybko rośnie, rozbudowuje się przemysł, wzrasta ruch – dawne przeprawy przez Odrę przestają już wystarczać.

W epoce rozwoju i modernizacji we Wrocławiu pojawiają się nowoczesne mosty, budowane ze stali, betonu i kamienia: Uniwersyteckie (1869), Sikorskiego (1875), Lessinga (1875, dziś jest tam most Pokoju), Mieszczański (1876), Młyńskie (1885), Tumski (1889), Szczytnicki (1889/90), Zwierzyniecki (1897), południowy most Pomorski (1904/05) i w końcu monumentalny Grunwaldzki (1910). Część z nich to nowe konstrukcje stawiane w miejscach przepraw istniejących od setek lat. Część to nowe drogi przez Odrę, świadczące o rosnących aspiracjach odrzańskiej metropolii.

Most Grunwaldzki

Stalowa konstrukcja wisząca nad nurtem Odry na dwóch masywnych, przypominających łuki tryumfalne pylonach jest dla Wrocławia tym, czym most Brooklyński dla Nowego Jorku.

Nie było to najbardziej ekonomiczne rozwiązanie. Most wiszący akurat w tym miejscu kosztował dużo więcej niż inne konstrukcje. Ale w tym przypadku liczyły się nie tylko pieniądze. Ten most miał robić wrażenie i dowodzić, że Wrocław jest metropolią.

Do jego budowy zużyto m.in. ok. 2300 ton stali, prawie 2500 tys. ton granitu ze śląskich kamieniołomów i 7160 m3 betonu. Budowa trwała niecałe trzy lata. Otwarcie nowego mostu – nazwanego Kaiser-Brücke, czyli Cesarskim – nastąpiło 10 października 1910 roku. Cesarz Niemiec Wilhelm II osobiście zaszczycił ceremonię.

Ten most od razu stał się jednym z symboli Wrocławia. Poza tym prowadził do rozwijającej się dzielnicy akademickiej i dalej w kierunku następnego nowego symbolu Wrocławia – otwartej w 1913 roku Hali Stulecia.

Nie ma we Wrocławiu mostu bardziej upolitycznionego, co widać w jego nazwach. Cesarskim był do 1918 roku, w czasach Republiki Weimarskiej otrzymał nazwę mostu Wolności, w okresie III Rzeszy znowu stał się mostem Cesarskim, a po II wojnie światowej zyskał miano Grunwaldzkiego.

Wygląda dziś prawie tak samo, jak ponad 100 lat temu. Najbardziej brakuje mu może czterech wieżyczek, które zdobiły dawniej pylony. Zgodnie z pierwotnym zamysłem nadal robi jednak niesamowite wrażenie.

Most Pokoju

Żelazny most z czterema łukowymi przęsłami, 16 ozdobnych latarni gazowych, wyrafinowane balustrady i balkoniki widokowe na podporach. Tak wyglądał poprzednik obecnego mostu Pokoju – nazwany Lessing-Brücke na cześć poety i filozofa okresu oświecenia.

Kiedy powstawał w 1875 roku, długością ustępował tylko mostom Uniwersyteckim. Ten most był bardzo potrzebny z powodów komunikacyjnych – na dawnych przedmieściach Wrocławia rozwijał się przemysł i lawinowo rosła liczba mieszkańców. Jednak został zaprojektowany także jako ozdoba nadodrzańskiego krajobrazu oraz miejsce, z którego można podziwiać miasto.

Wcześniej istniała tam drewniana przeprawa nazywana mostem Paulinów, a od 1855 roku mostem Czterech Fenigów (Vierpfenningbrücke), ponieważ właściciel i budowniczy mostu pobierali niewielkie opłaty za przebycie Odry.

W czasie oblężenia Festung Breslau most Lessinga miał pecha. Został zbombardowany i środkowe przęsła znalazły się w wodzie. Po wojnie nie nadawał się już do odbudowy. Przez kilka lat można było po nim co najwyżej chodzić. W jego miejsce w 1959 roku powstała obecna konstrukcja (do 1966 roku pod nazwą most Wojewódzki). Projektant chciał, żeby nowa konstrukcja, bardzo oszczędna w formie, jak najmniej zakłócała architektoniczne otoczenie.

Mosty Pomorskie

W historyczne otoczenie miał się wpisywać nowy, tzw. południowy most Pomorski, który został zbudowany w latach 1904-05. Wcześniej wschodni cypel Kępy Mieszczańskiej, gdzie działały liczne młyny, folusze, olejarnie i wodociągi, łączyły z miastem tylko drewniane konstrukcje.

Nowy most był murowany, wsparty na betonowych podporach, ale zdobiły go trzy pary wieżyczek z latarniami, stylizowane maszkarony po zewnętrznej stronie balustrad i, zachowane do dzisiaj, dwa pawilony nawiązujące do średniowiecznych strażnic.

Natomiast stalowa konstrukcja północnego mostu Pomorskiego powstała dopiero w 1930 roku. To bardzo solidny obiekt. W czasie II wojny światowej przetrwał nawet bezpośrednie trafienie bombą lotniczą. Co ciekawe, jeden z filarów tego mostu jest połączony z elektrownią wodną.

Stare mosty przez Kępę Mieszczańską

Rozwój przedmieść Odrzańskiego i Mikołajskiego spowodował, że pod koniec XIX w. powstały pierwsze wrocławskie mosty usytuowane na północ od Starego Miasta. Obecne mosty Sikorskiego (dawniej Królewski) i Mieszczański (kiedyś Wilhelmsbrücke) łączą północ i zachód Wrocławia przez Kępę Mieszczańską. Są to solidne, eleganckie stalowe konstrukcje, uznane już za zabytki inżynierii.

Most Sikorskiego służy nam do dziś. Natomiast stary most Mieszczański stał się niemal eksponatem muzealnym. Jeżdżą po nim co najwyżej rezerwowe tramwaje i rowerzyści. W 1997 roku cały ruch kołowy został przeniesiony na nowy most Mieszczański.

a