24 lata temu na terenie trzech dzisiejszych województw – dolnośląskiego, opolskiego i śląskiego pod wodą znalazł się obszar o powierzchni ponad 650 km2. W wyniku powodzi tysiąclecia życie straciły tam 54 osoby, ok. 106 tys. osób ewakuowano z zalanych lub zagrożonych terenów. Straty materialne oszacowano na blisko 12 mld zł.
Czytaj: Gdy Wrocław tonął w powodzi tysiąclecia
Ochrona Wrocławia i Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry
Po katastrofalnej powodzi z 1997 r. zrodziła się potrzeba opracowania szerokiego programu rozwojowego, który przyczyniłby się do zapobiegania dalszym zniszczeniom na skutek ponownych powodzi w dorzeczu Odry, ale który stanowiłby również długofalową strategię i zintegrowany plan rozwoju tego regionu. Uznano też wówczas, że plan ten powinien obejmować kilka różnych i wzajemnie powiązanych sektorów, które razem zapewniałyby wszystkim poziomom spójną i zintegrowaną podstawę do uczestniczenia w Programie dla Odry – 2006. Program został więc opracowany w celu zajęcia się szerokim wachlarzem takich spraw, jak ochrona przeciwpowodziowa, jakość wody, ochrona środowiska, leśnictwo, planowanie przestrzenne i transport wodny.
Program dla Odry – 2006 został przyjęty przez rząd RP w maju 2000 r., a pod koniec III kadencji (1997-2001) sejm przyjął ustawę (6 lipca 2001 r.) o ustanowieniu programu wieloletniego „Program dla Odry – 2006” (DzU z 2001 r. nr 98, poz. 1067), potwierdzając wolę państwa dla realizacji tego kosztownego przedsięwzięcia, w którym – poza budową zbiornika Racibórz i modernizacją Wrocławskiego Węzła Wodnego (WWW) – ujęto też jeszcze inne zadania, w tym spoza ochrony przed powodzią, komponenty. Ustawa ustaliła koszty programu i potencjalne źródła jego finansowania.
Następnie, 11 maja 2007 r., została podpisana pomiędzy polskim rządem a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju (Bankiem Światowym) umowa pożyczki, a także umowa kredytu z Bankiem Rozwoju Rady Europy. Obie określiły warunki finansowania dla docelowego Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry. Jego zasadniczym celem była poprawa ochrony przed powodzią terenów w dolinie Odry – od Raciborza do Wrocławia. Osiągnięto go dzięki budowie suchego zbiornika przeciwpowodziowego w Raciborzu oraz modernizacji obiektów i budowli hydrotechnicznych WWW, służących zwiększeniu przepustowości Odry na terenie i w okolicy Wrocławia. Zapewniono tym samym poprawę ochrony ludności, mieszkającej w Raciborzu, Kędzierzynie-Koźlu, Krapkowicach, Opolu, Brzegu, Oławie i we Wrocławiu, a także w innych miejscowościach i wsiach, położonych w dolinie Odry w trzech województwach – dolnośląskim, opolskim i śląskim.
Obecnie szacowany koszt całego projektu to 880 mln euro.
Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego szansą dla Wrocławia
Modernizacja WWW (zrealizowana w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry przy pomocy międzynarodowych instytucji finansowych, udostępniających nie tylko pieniądze, ale również wiedzę i wsparcie techniczne w zakresie realizacji dużych projektów hydrotechnicznych; poza www. bankami były to też Fundusz Spójności i budżet państwa) obejmowała odbudowę i modernizację systemu zabezpieczeń przeciwpowodziowych Wrocławia, by poprawić bezpieczeństwo terenów zarówno na obszarze miasta, jak i miejscowości zlokalizowanych w jego bezpośrednim sąsiedztwie. We WWW zainwestowano ponad 1,3 mld zł.
Wrocławski Węzeł Wodny to największy w Polsce i jeden z największych w Europie system dróg wodnych oraz budowli hydrotechnicznych, usytuowany w obszarze jednej aglomeracji miejskiej. Rozpoczyna się w 241,5 kilometrze Odry w rejonie Blizanowic i kończy przy ujściu Widawy w kilometrze 266,9. Tworzy go sieć kanałów, odnóg i bocznych ramion Odry, które są gęsto zabudowane urządzeniami i budowlami wodnymi do celów przeciwpowodziowych, żeglugowych i przemysłowych. W obszarze WWW znajdują się także ujścia takich rzek, jak Oława, Ślęza, Bystrzyca i Widawa.
Przebudowa systemu kanałów Odry i budowli hydrotechnicznych znajdujących się w obrębie miasta i jego okolic umożliwiła bezpieczne przeprowadzenie przez Wrocław fali powodziowej o przepływie 3100 m3/s. W połączeniu z oddziaływaniem zbiornika Racibórz, modernizacja WWW zapewnia ochronę przed powodzią porównywalną z tą, z którą mieliśmy do czynienia w lipcu 1997 r. Szacuje się, że wówczas przepływ w Odrze powyżej Wrocławia wynosił ok. 3700 m3/s.
Tak przed laty modernizowano WWW [WIDEO]
Co wykonano podczas modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego:
- przebudowano ponad 100 km – wałów przeciwpowodziowych wraz z budową/przebudową infrastruktury powiązanej, tj. przepustów, przejazdów wałowych, schodów skarpowych oraz różnego rodzaju przesłon przeciwfiltracyjnych
- zmodernizowano 37,5 km kanałów rzeki Odry i Wrocławskiego Węzła Wodnego w celu przystosowania do przepuszczania wód powodziowych.
- odbudowano ważną infrastrukturę hydrotechniczną, m.in.:
- kanał Miejski
- jaz Szczytnicki
- jaz Różanka
- stopień Rędzin
- most Trzebnicki
- most drogowy Warszawski
- odrestaurowano bulwary:
- Xawerego Dunikowskiego
- Zienkiewicza
- Herbapolu
- hotelu Tumskiego
- mostu Piaskowego
- Ostrowa Tumskiego
- pl. Bema
- pl. Dubois
- Wyspy Daliowej
- Wyspy Tamka
- odnowiono przystań Kardynalską
- utworzono kanał ulgi Odra – Widawa (60 km wałów przeciwpowodziowych, 4 mosty drogowe, 1 most kolejowy, estakada Psarska)
- wybudowano lub przebudowano 5 przepławek dla ryb w celu udrożnienia systemu WWW dla migrujących ryb dwuśrodowiskowych
Przy przebudowie WWW dbano o jego walory estetyczne rekreacyjne i historyczne.
Za modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego odpowiadały do 31 grudnia 2017 r. dwie jednostki wdrażania projektu:
- Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
- Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
Od 1 stycznia 2018 r. za ww. zadania odpowiadał PGW WP Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
Suchy zbiornik przeciwpowodziowy w Raciborzu
Ukończony w 2020 r. zbiornik redukuje fale powodziowe wezbrań na Odrze, obejmując oddziaływaniem bezpośrednim i pośrednim obszar około 600 km2. Daje to ochronę przed powodzią 2,5 mln mieszkańców województw śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego. Z chwilą nadejścia fali powodziowej raciborski polder będzie piętrzył wodę, chroniąc zdrowie i dobytek mieszkańców miast i miejscowości od Raciborza przez Kędzierzyn-Koźle, Brzeg, Opole, Oławę aż po Wrocław.
Na powierzchni 26 km2 powstał zbiornik, który w okresie zagrożenia powodziowego na Odrze jest w stanie przejąć ok. 185 mln m3 wody i w ten sposób zredukować falę powodziową.
Zdjęcia Wrocławskiego Węzła Wodnego w tekście i galerii: odrapcu.pl
