Czy zasadne są obawy przed szczepionkami?
prof. Brygida Knysz: – Obawy przed szczepieniem mogą zgłaszać osoby, które z przyczyn zdrowotnych mają przeciwwskazania do szczepień. Pozostali, jeśli mają wątpliwości, powinni zasięgnąć opinii specjalisty, który przedyskutuje zasadność i bezpieczeństwo szczepienia.
Oczywiście w tej chwili rozmawiamy o szczepionkach przeciwko COVID-19, ale dotychczas bez problemu szczepiliśmy się przeciwko tężcowi, wściekliźnie, przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (chorobom, które mogą być śmiertelne), i nie słyszałam dyskusji na ten temat. Warto przypomnieć sobie fakt wyeliminowania śmiertelnej ospy prawdziwej, prawie wyeliminowania polio (choroby Heinego-Medina) i znaczący spadek zachorowań na odrę. Gdyby nie szczepienia przeciwko tym chorobom, wielu z nas nie byłoby dziś na tym świecie.
Wracając do szczepień przeciwko COVID-19, już po kilku miesiącach ich stosowania widzimy, że szczepionki są skuteczne i bezpieczne. Trwa dyskusja na temat bezpieczeństwa szczepionki AstraZeneca. W tym zakresie należy zapoznać się z opinią ekspertów z Europejskiej Agencji Leków, która informuje, że szczepionka jest bezpieczna. Wiele osób w Polsce już zostało zaszczepionych AstraZeneką i nic złego się nie wydarzyło. Natomiast producent szczepionki przygotował ogólnodostępną informację o możliwości wystąpienia zakrzepów, które występują bardzo rzadko.
prof. Brygida Knysz
W jakim czasie od chwili zaszczepienia organizm nabiera odporności?
– Najlepszą odporność uzyskuje się po podaniu drugiej dawki szczepionki – w czasie od 7 do 14 dni (to zależy od rodzaju szczepionki).
Jaka jest skuteczność szczepionek przeciwko COVID?
– Skuteczność szczepionek przeciwko COVID-19 oznacza, że chroni ona przed zachorowaniem na COVID-19 i ciężkim jej przebiegiem. Jednak nie chroni przed zakażeniem. Po zaszczepieniu można zachorować na COVID-19, ale przebieg będzie łagodny. W przypadku szczepionek Pfizera i Moderny skuteczność wynosi odpowiednio 91,3-94,1 proc., w przypadku szczepionki AstraZeneca – 82,4 proc. (przy odstępie pomiędzy dawkami wynoszącym 12 tygodni) i Johnson&Johnson – 66 proc. Te dane różnią się nieco od podawanych wcześniej. Zostały ogłoszone po aktualizacji wyników obserwacji 1 kwietnia 2021.
Czy skuteczność szczepionki zależy od wieku zaszczepionej osoby?
– Można powiedzieć, że tak. Mniejsza skuteczność będzie dotyczyć ludzi starszych, ale należy pamiętać, że jesteśmy bardzo różni i to stwierdzenie jest dużym uogólnieniem. Nikt nie kwestionuje skuteczności szczepień u seniorów, a wręcz są one zalecane w tej grupie właśnie z powodu ryzyka powikłań po zakażeniu. Mam tu na myśli również grypę.
Osoby przewlekle chore – czy przed szczepieniem powinny się skontaktować ze swoim lekarzem?
– W pojęciu choroby przewlekłej mieści się bardzo dużo, więc konsultacja będzie zależała od rodzaju chorób współistniejących. Myślę, że dobrą zasadą jest przedyskutowanie przeciwwskazań do szczepień, choć tych w odniesieniu do szczepionek przeciwko COVID-19 jest z kolei niewiele.
Jak długo osoba zaszczepiona będzie odporna na wirusa?
– To ważne pytanie, na które na razie nie znamy odpowiedzi, potrzebujemy czasu na obserwacje osób zaszczepionych w odniesieniu do zachorowania, jak i oceny odporności na zakażenie czy zachorowanie. Z pewnością odpowiedź na to pytanie za rok będzie bardziej konkretna. Oczywiście najlepiej, gdyby nie było potrzeby stosowania dawek przypominających, ale coraz częściej mówi się o doszczepianiu. Natomiast już teraz obserwujemy spadek liczby zakażeń i zachorowań na COVID-19 w populacji osób zaszczepionych również w Polsce. Znaczenie szczepień najbardziej doceniają osoby, które niestety ciężko przechorowały COVID-19 i szczęśliwie przeżyły. Pozostaje pytanie o późne następstwa, czyli tzw. longCovid z powodu zmian w układzie oddechowym, krążenia, nerwowym itp.
Czy wynalezione szczepionki działają na nowe warianty wirusa?
– Aktualnie dostępne szczepionki są skuteczne również w odniesieniu do wariantu brytyjskiego i południowoafrykańskiego. Trwają badania na temat ich skuteczności wobec wariantu brazylijskiego. SARS-CoV-2 niestety może mutować, dlatego w przyszłości będą tworzone szczepionki skuteczne wobec kolejnych wariantów. Przy obecnych możliwościach technicznych opracowanie zmodyfikowanych szczepionek nie powinno stanowić problemu.
Czy powinno się zrobić test na obecność wirusa przed zaszczepieniem się?
– Nie ma takich zaleceń, ale w przypadku pojawienia się objawów, sugerujących zakażenie koronawirusem: katar, ból głowy, osłabienie, stany podgorączkowe lub gorączka, nudności biegunka, kaszel – należy najpierw wykonać test. Nie można wykluczyć, że te niecharakterystyczne objawy są spowodowane zakażeniem SARS-CoV-2. Chcę zwrócić szczególną uwagę na częste bagatelizowanie wymienionych objawów. Osoby chore chodzą do pracy, kontaktują się z innymi ludźmi i nie idą na badanie, bo nie wierzą, że mogą być zakażone.
W walce z pandemią jednym z najważniejszych aspektów jest, to aby nie bagatelizować objawów, które mogą wskazywać na zakażenie. Każda infekcja, przebiegająca z katarem, kaszlem, bólem głowy, osłabieniem, biegunką – może wskazywać na COVID-19. W takiej sytuacji należy się odizolować i jak najszybciej ustalić z lekarzem POZ wykonanie testu lub samodzielnie wypełnić formularz, dzięki któremu zrobimy testy.
Rozmawiała Joanna Leja
