Biblioteka Narodowa ma 100 lat
Jubileusz tzw. Beenki to największe wydarzenie nie tylko jesieni wydawniczej we Wrocławiu, ale ważna data dla wszystkich wielbicieli literatury w Polsce. Seria Biblioteka Narodowa istnieje od 1919 roku, a Zakład Narodowy im. Ossolińskich jest jej właścicielem od 1933 roku.
– Ten jubileusz nabiera specyficznego wydźwięku w kraju tak bardzo doświadczonym przez historię, w którym instytucjom kultury trudno było zachować ciągłość. Zresztą kłopoty miała także seria BN, najpierw na skutek bankructwa pierwszego wydawcy, Krakowskiej Spółki Wydawniczej, potem na skutek wojny, w końcu, dwukrotnie, na skutek przemian ustrojowych i gospodarczych w Polsce – zwraca uwagę Dariusz Sośnicki, redaktor naczelny Wydawnictwa Ossolineum. I dodaje: – Miejmy nadzieję, że wraz z powrotem Wydawnictwa Ossolineum i serii w struktury Fundacji Zakład Narodowy im. Ossolińskich te kłopoty się kończą.
Dziś sytuacja jest na tyle stabilna, że wydawnictwo ma spore ambicje i apetyt na pozyskanie nowych czytelników ambitnej literatury.
Lorca czytany na nowo
Dla fanów Biblioteki Narodowej zaplanowano w sezonie jubileuszowym aż pięć premier książkowych i wydanie elektroniczne 10 wybranych arcydzieł w klasycznych opracowaniach.
Wśród papierowych wersji ukazał się już zbiór wierszy i wykładów hiszpańskiego poety i dramaturga Federica Garcíi Lorki. – Niby autor jest w Polsce znany, ale kiedy Marcin Kurek i Justyna Ziarkowska usiedli do komponowania tomu, okazało się, że mnóstwo rzeczy trzeba jeszcze przetłumaczyć, nie mieliśmy często kluczowych przekładów – tłumaczy Dariusz Sośnicki. – Poza tym w ostatnich latach wypłynęło wiele nowych dokumentów biograficznych, które mają wpływ na odczytanie dzieła Lorki. Rodzina poety bardzo dbała o jego pośmiertną reputację, broniąc dostępu do materiałów z archiwum prywatnego. Ziarkowska i Kurek naprawdę mieli szansę pokazać nieco innego Lorkę, i tę szansę znakomicie wykorzystali – podkreśla szef wydawnictwa.
Dariusz Sośnicki przypomina zresztą, że ambicją serii Biblioteka Narodowa jest nie tyle kanonizowanie autorów, czy katalogowanie ich dzieł, ale także wprowadzanie do kultury literackiej nowych wartości.
Nowe Beenki jesienią
Oprócz dzieł Lorki w serii ukażą się w tym sezonie jeszcze tomy – „Cztery dramaty” Cypriana Norwida (we wrześniu), „Wybór pism” Kazimierza Wyki i „antologia „Archiwum Ringelbauma”, słynnego konspiracyjnego archiwum warszawskiego getta (obydwa w październiku), wreszcie antologia grupy poetyckiej Żagary (w listopadzie). Z okazji 100-lecia Biblioteki Narodowej planowana jest też księga jubileuszowa w opracowaniu redaktora serii profesora Stanisława Beresia.
Dla fanów wersji elektronicznych książek zaplanowano wznowienie 10 wzorcowych BN-ek. Będzie m.in. „Wybór dramatów” Witkacego w opracowaniu Jana Błońskiego i „Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego ze wstępem Marii Janion.
Świętowanie jubileuszu
Częścią obchodów 100-lecia serii Biblioteka Narodowa będzie wreszcie 23 października specjalna konferencja w siedzibie Ossolineum. – W kilku panelach literaturoznawcy, a potem pisarze będą mówili o tym, czym dzisiaj jest arcydzieło, kanon literacki, jaką rolę wielkie dzieła literackie odegrały w ich życiu, wszystko w kontekście Biblioteki Narodowej – zapowiada Dariusz Sośnicki. Dzień wcześniej, 22 października, planowana jest natomiast uroczysta gala z koncertem.
Wydawnictwo z ambicjami
Szef wydawnictwa jest świadomy tego, jak ważne jest dzisiaj wyjście z naukowej niszy i zawalczenie o szersze grono czytelników. – Chcemy, aby Wydawnictwo Ossolineum znowu było rozpoznawalną marką na polskim rynku i w polskim życiu intelektualnym, szeroko pojętym. Nie musimy mieć gigantycznych nakładów, ale musimy wiedzieć, że na nasze książki się czeka, że się o nich pisze i dyskutuje – nie ma wątpliwości Dariusz Sośnicki.
Podkreśla, że w obecnej momencie rozwoju Wydawnictwa o jego randze decyduje właśnie skala recepcji i wpływu na polska kulturę, zwłaszcza literacką.
Wydarzeniem ostatnich miesięcy było wydanie „Ostępów nocy” Djuny Barnes, amerykańskiej pisarki w przekładzie Marcina Szustera. Tom zebrał rewelacyjne recenzje. – Było wiadomo, że istnieje taka zapomniana modernistka z lat 30., ale wcześniej nikt się do wydania Barnes jakoś nie wziął. Myślę, że nie z powodów obyczajowych, ale dlatego, że ten tekst jest niezwykle trudny, prawie nieprzekładalny. Znalazł się wreszcie ktoś, kto podjął ryzyko przekładu, zajrzeliśmy mu przez ramię, okazało się, że to świetne, i powiedzieliśmy „tak” – opowiada Dariusz Sośnicki.
„Ostępy nocy” ukazały się w niezwykle popularnej obecnie serii „Z Kraju i ze Świata”. Oprócz Barnes znajdziemy tam też m.in. „Zapiski z domu wariatów” Christine Lavant, którą zachwycali się Thomas Bernhard i Elfriede Jelinek.
Tej jesieni w serii warto czekać na „apokalipsę ludzi pracy” Portugalczyka valtera hugo mãe (w przekładzie Wojciecha Charchalisa) i „Trzy opowieści” Argentyńczyka Césara Airy (w przekładzie Tomasza Pindela). Pierwsza to ballada o wykluczeniu i biedzie w Portugalii z wątkami emigrantów zarobkowych z Ukrainy, druga – przewrotne, wyrastające z tradycji europejskiej awangardy opowieści o lękach dzieciństwa, okresu dojrzewania i dorosłości w południowoamerykańskiej metropolii. – W książce słychać też echa Borgesa i Gombrowicza – dopowiada Dariusz Sośnicki.
Trzecią z popularnych serii Ossolineum jest eseistyczna „Sztuka czytania”. Dotychczas ukazały się choćby „Tłumacz między innymi” Jerzego Jarniewicza, szkice o przekładach, językach i literaturze, czy niezwykła książka Edwarda W. Saida „O stylu późnym”, która odegrała we współczesnej humanistyce bardzo ważną rolę.
Nowe teksty Sebalda, Kafka w kinie
Czekają nas natomiast m.in. premiery tomów „Opis nieszczęścia i inne eseje o literaturze” W.G. Sebalda oraz „Kafka idzie do kina” Hannsa Zischlera. Sebald jest w Polsce znany i ceniony, nowe teksty autora „Pierścieni Saturna” na pewno ucieszą polskich czytelników. Drugi autor debiutuje w polszczyźnie. – Zischler to postać nietuzinkowa, znany reżyser i aktor, a zarazem tłumacz, m.in. dzieł Derridy i Godarda, i wybitny eseista. Jego książka opowiada o związkach Franza Kafki ze sztuka filmową. Zainteresuje nie tylko historyków kina i kafkologów – także tych, którzy cenią pisarstwo z pogranicza biografistyki i eseju – zachęca szef Wydawnictwa Ossolineum.
W trzeciej z nowych serii Wydawnictwa Ossolineum, „Na Jeden Temat”, wiosną pojawi się książka Sylwii Chutnik. Tym razem poznamy naukowe oblicze znanej pisarki – tom będzie się nazywał „Miasto zgruzowstałe. Codzienność Warszawy w latach 1954–1955”.
