Dla wygody turystów przewodnik po pałacach, zamkach i dworkach podzieliliśmy na cztery części. Osią północ południe jest A4 a osią wschód – zachód – S5 i DK 5. Turystom szczególnie polecamy:
Pałace, zamki i dworki na południowy wschód od Wrocławia
- Jelcz-Laskowice – zjawiskowy pałac w stylu neorenesansu niderlandzkiego,
- Bierutów – imponujący Zamek Książąt Wrocławskich,
- Strzelin – Dom Książąt Brzeskich, w którym król Prus spotkał się z carem Rosji w czasie wojen napoleońskich.
Pałace, zamki i dworki na północny wschód od Wrocławia
- ruiny pałacu w Żmigrodzie – to tu rozpoczęło się Waterloo Napoleona Bonaparte,
- zamek Książąt Oleśnickich w Oleśnicy – piastowski obiekt, który był też letnią rezydencją następców tronu Cesarstwa Niemieckiego,
- ruiny „Śląskiego Windsoru” w Szczodrem,
- pałac w Borowej Oleśnickiej – tu hitlerowski Konserwator Zabytków zorganizował jedną z najważniejszych skrytek tzw. Złota Wrocławia,
- ruiny pałacu w Goszczu – „śląskiego Wilanowa”,
- komandoria templariuszy w Oleśnicy Małej.
Pałace, zamki i dworki na południowy zachód od Wrocławia
- zamek Topacz w Ślęzie – zbudowany przez templariuszy, dziś m.in. muzeum motoryzacji,
- Kobierzyce, Pustków Żurawski – siedziby cukrowych baronów
Pałace, zamki i dworki na północny zachód od Wrocławia
- pałace w Krobielowicach i Pielaszkowcach – słychać w nich echa wojen napoleońskich,
- pałace w Samotworze i Brzegu Dolnym – dzieła słynnego budowniczego Bramy Brandenburskiej,
- pałace w Kwietnie i Chwalimierzu – rezydencje rodziny łódzkiego króla bawełny,
- architektoniczne perły renesansu (Wojnowice) i baroku (pałac opatów cysterskich w Lubiążu).
Pałace, zamki i dworki na południowy wschód od Wrocławia
Gmina Jelcz Laskowice
Jelcz-Laskowice
Pałac von Saurmów-Jeltsch, którzy przez wieki byli właścicielami tych ziem, przebudowano pod koniec XIX w. w stylu neorenesansu niderlandzkiego, z istniejącego tu XVI-wiecznego zamku.
Pałac von Saurmów, fot. archiwum UM w Jelczu-Laskowicach
Bramy wjazdowej na teren posiadłości pilnują dwa lwy. Trzeci, śpiący lew, z krzyżem żelaznym na bocznej ścianie cokołu, to pomnik poległych podczas I wojny światowej mieszkańców Laskowitz.
Dzisiaj w pałacu urzędują władze miasta i gminy Jelcz-Laskowice.
Śpiący lew, fot. archiwum UM w Jelczu-Laskowicach
Zjawiskowa budowla ze skrajnymi wieżami jest otoczona sześciohektarowym parkiem w stylu angielskim. Do świetności doprowadził go powojenny użytkownik pałacu – Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowej Akademii Nauk. Można tu podziwiać stare dęby, jesiony, graby, buki, lipy drobnolistne i platany klonolistne oraz oryginalne okazy tulipanowca amerykańskiego i cyprysika Lawsona.
Gmina Żórawina
Komorowice
XVI-wieczny pałac, pierwotnie wybudowany w stylu gotycko- renesansowym jako dwór obronny, Od 1529 roku pałac, po przejęciu przez bogatego mieszczanina wrocławskiego Melchiora Hirschowa von Kaltenbrunn, był wielokrotnie przebudowywany. Na przedniej wieży pałacu zachował się herb rodzinny, który jest powielony na epitafium południowej elewacji kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu.
fot. Sławomir Milejski, Wikipedia
W 1848 roku został zmodernizowany w stylu nawiązującym do paryskiego baroku. Od początku lat 2000 jest odrestaurowywany przez prywatnych właścicieli.
Galowice
Eklektyczny pałac (wschodnie skrzydło budowli w stylu klasycystycznym, zachodnie w neogotyckim) z imponującą barokową bramą. Największą atrakcją Galowic jest jednak położony w głębi dawnych dóbr rodziny von Lieres und Wilkau zabytkowy, szachulcowy spichlerz z 1730 roku z muzeum powozów.
Fragment ekspozycji. Foto Barbara Maliszewska, Wikimedia
Budynek ten jest ostatnim, zachowanym na Dolnym Śląsku tak dużym, całkowicie drewnianym obiektem gospodarczym.
Węgry
Przepięknie odrestaurowany dwór, pierwotnie barokowy, wzniesiony w trzydziestych latach XVIII wieku, przebudowany w stylu neogotyckim około 1800 roku. Cylindryczna wieża z lewej strony fasady to klatka schodowa.
Dwór w Węgrach, fot. - praca własna, Wikpedia
Elewacje zdobione są lizenami i stiukową dekoracją tworzącą zarys gotyckich, ostrołukowych okien. Obecnie w budynku mieści się szkoła podstawowa. Park krajobrazowy rozciąga się od strony północnej dworu. Zachowany jest dziewiętnastowieczny starodrzew.
Bierutów
Zamek Książąt Wrocławskich, wzmiankowany był już w 1323 r. Rozbudowywany i odbudowywany po pożarach, najbardziej imponującego kształtu nabrał ok. 1680 r. gdy zyskał trzecią kondygnację, wzniesiono bramę, podwyższono wieżę nakrywając ją barokowymi kopułami i założono ogrody. Gdy Bierutów stał się częścią Prus, rozebrano jedno skrzydło zamku a ogrody zamieniono w ponadhektarowy park z dębami, lipami, klonami o drzewami owocowymi.
Zamek (widok z zewnętrznej strony murów miejskich Bierutowa), Wikimedia, CC
Obecne władze Bierutowa planują założenie w zamku muzeum regionalnego, na razie jednak znajdują się tu mieszkania komunalne.
Strzelin
Dom Książąt Brzeskich, piękna budowla stojąca niedaleko Rynku i Wieży Ratuszowej, powstał pod koniec XVI wieku na zlecenie księcia brzesko- legnickiego Joachima Wilhelma. Od 1675 roku budynek przechodzi na własność korony czeskiej i zastaje przekształcony na urząd skarbowy. 
Rynek w Strzelinie – widok z wieży ratusza, fot. - Praca własna, Wikipedia
W czasie wojen napoleońskich doszło tu do spotkania króla Prus Fryderyka Wilhelma lII i cara Rosji Aleksandra l. Największe zniszczenia to wynik ll wojny światowej.
Krzepice
Istniejący pałac z imponującą kolumnadą u wejścia i fasadą oplecioną dzikim winem wzniesiono w miejscu XVI-wiecznego dworu. Rezydencję kilkukrotnie przebudowywano, m.in. w XIX w. i latach dwudziestych XX w.
Obecnie pałac jest własnością prywatną. Wnętrza bywają dostępne, ponieważ mieści się w nich restauracja, w której organizowane są imprezy rodzinne, wesela oraz spotkania biznesowe. Pałac otacza kilkuhektarowy park krajobrazowy z lat sześćdziesiątych XIX w. ze starodrzewem w postaci dębów, lip, platanów i świerków srebrzystych.
Pałace, zamki i dworki na północny wschód od Wrocławia
Gmina Milicz
Milicz
Klasycystyczny pałac rodu Maltzanów (dziś jest tu Zespół Szkół Leśnych). Prowadziła do niego Brama Pokoju, z której zachowała się rzeźba zwycięskiego lwa, upamiętniająca wizytę cara Rosji Aleksandra I w 1813 r.
Równie imponujący jak sam obiekt jest otaczający go, pierwszy na Śląsku, park w stylu angielskim o wielkości 50 ha. Rośnie tu 80 gatunków krzewów i drzew, w tym egzotyczne daglezje, sosny wejmutki a także ogromne dęby – największy ma w obwodzie aż 7 metrów, a także rzadko spotykane w Polsce cypryśniki błotne, których korzenie wystają ponad ziemię. W parku znajdują się też ruiny XIII-wiecznego zamku, należącego do książąt oleśnickich.
Gmina Żmigród
Żmigród
Dziś to malownicze ruiny zespołu pałacowo-parkowego, ale warto wiedzieć, że w tutejszym pałacu Hatzfeldów rozpoczęło się Waterloo Napoleona Bonaparte.
Historia tego miejsca jest znacznie starsza. O stojącej tu warowni zaświadczają dokumenty z 1296 r. Przez kolejne stulecia warownia należała m.in. do biskupów wrocławskich, książąt oleśnickich oraz miejscowych rycerzy. W okresie wojny trzydziestoletniej stała się twierdzą. Najstarszą, zachowaną do dziś w całości budowlą zespołu pałacowo-parkowego jest baszta z 1560 roku.
Ruiny pałacu w Żmigrodzie, fot. archiwum Urzędu Gminy w Żmigrodzie
Dopiero w latach 80. XVII stulecia nowi właściciele – rodzina von Hatzfeld, zburzyli umocnienia i zbudowali w tym miejscu barokowy pałac. Po pożarze za modernizację w latach 1762-1765 zabrał się Carl Langhans. Budowniczy Bramy Brandenburskiej dołączył do istniejącego budynku blisko stumetrowe południowe skrzydło – utrzymany w klasycystycznym stylu pałac letni. To tu w 1813 r. w tzw. Wielkiej Sali, król pruski Fryderyk II Wilhelm, car Aleksander I oraz emisariusze Anglii i Austrii, uzgodnili plany decydującej rozgrywki przeciwko Napoleonowi Bonaparte.
Neorenesansowy wystrój fasady, który można podziwiać do dzisiaj, to efekt kolejnej modernizacji w XIX wieku. Reszta uległą całkowitej zagładzie, gdy w styczniu 1945 pałac podpalili żołnierze sowieccy.
Autorstwa Granatowy, praca własna, Wikipedia
Ruiny zamku otacza piętnastohektarowy romantyczny park, założony na przełomie XVIII i XIX w. w miejscu zlikwidowanych fortyfikacji ziemnych dawnej twierdzy.
W parku warto zwrócić uwagę na dwa pomniki przyrody: dąb szypułkowy i stary okaz cisa. W południowej części parku stoi dawna oranżeria zbudowana przez Carla Langhansa.
Gmina Krośnice
Krośnice
Eklektyczna, barokowo-neorenesansowa rezydencja rodziny von der Recke – Volmerstein, w pięknym parku angielskim.
Przy pałacu w formie lapidarium, na kamiennych płytach upamiętniono członków rodziny von der Recke von Volmerstein, fundatorów pierwszych na Śląsku krośnickich zakładów leczniczo-opiekuńczych. Dziś mieści się tu urząd gminy.
Gmina Prusice
Brzeźno
XIX-wieczny zespół dworski otoczony 3,5-hektarowym parkiem, o wystroju nawiązującym do wnętrz szlacheckich posiadłości, to dziś hotel ze strefą SPA, korty tenisowe i 18-dołkowe pole golfowe.
fot. Jan M, Wikipedia
Obecna budowla wzniesiona jest na fundamentach pochodzących z XVI lub XVII wieku. Gruntowny remont wraz z przebudową został przeprowadzony w roku 1913. Od tego czasu wygląd pałacu nie uległ zmianie.
Zniszczony w czasie wojny i splądrowany o jej zakończeniu przez wojska radzieckie, do 1999 roku obiekt niszczał. Dopiero przed nieco ponad 20 laty został odrestaurowany przez nowych właścicieli. Pałac otacza piękny, zadbany park i sieć oczek wodnych. Zabytkowy drzewostan stanowią m.in. dąb szypułkowy, buk pospolity, dąb szkarłatny, jesion wyniosły, lipa drobnolistna.
fot. Jan M, Wikipedia
Piotrkowice
Zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku barokowy pałac i otaczający go park w stylu angielskim lata świetności mają dawno za sobą. A była to posiadłość m.in. rodów Collonów i Maltzanów. Fasada obiektu przypomina tę z Pałacu Opatów klasztoru cysterskiego w Lubiążu (1690-92) co sprawia, że piotrkowicki obiekt należy do najwybitniejszych realizacji barokowych w Europie Środkowej.
Pałac był restaurowany w XIX w. przez rodzinę ostatnich przedwojennych właścicieli, Danckelmanów, z troską o zachowanie barokowych detali. W przypałacowym parku ze stawami znajduje się zabytkowe mauzoleum tego rodu.
Gmina Trzebnica
Boleścin
Malowniczy pałac ma formę neorenesansowej budowli z wieżą. Powstał dla rodu Haukohl w 1885, w miejscu wcześniejszego dworu. Po wojnie były tu biura PGR, internat, szkołą, mieszkania pracownicze, na początku lat 90. bez powodzenia próbowali remontować go Anonimowi Alkoholicy w ramach projektu sióstr zakonnych. Teraz remontowany przez prywatnego właściciela.
fot. Sławomir Milejski - praca własna, Wikipedia
Przy pałacu znajdują się dwa stawy i park.
Brochocin
Po czasach świetności tego barokowego a następnie neorenesansowego pałacu rodziny Jentsch pozostała obecnie niestety tylko imponująca bryła obiektu. To dziś ruina, choć w czasach PRL była to placówka, w której funkcjonował Klub Prasy i Książki "Ruch" i Wiejski Ośrodek Kultury.
Gmina Oleśnica
Oleśnica
Zamek Książąt Oleśnickich – dziś to najbardziej imponujący zabytek miasta. Budowę zapoczątkował książę Konrad I Oleśnicki. W obecnym kształcie ma renesansowy charakter. To z kolei zasługa Jana oraz Karola II z Podiebradów.
fot. Jerzy Strzelecki, Wikimedia, CC
Historia kolejnych modernizacji to po trosze historia rodów, władających księstwem.
Wirtembergowie, którzy po wojnie 30-letniej przejęli Oleśnicę, zapoczątkowali zmianę charakteru budowli z zamku w rezydencję pałacową: rozpoczęli przebudowę wnętrz w stylu barokowym, założyli ogród w stylu francuskim. Brunszwikowie kontynuowali zmiany wystroju wnętrz, ale bardziej jednak skupiali się na pałacu w Szczodrem, a zamek w Oleśnicy stracił status rezydencji książęcej.
fot. Jerzy Strzelecki, Wikimedia, CC
Za Hohenzollernów, od 1885 r. zamek oleśnicki staje się jednak letnią siedzibą każdego następcy tronu Cesarstwa Niemieckiego i Królestwa Prus. Sala myśliwska zostaje podwyższona a sufit ozdobiony sztukaterią a wjazd do zamku przesunięty tak, by w miejscu starego zbudować klatkę schodową, ułatwiającą komunikację zamek – pałac.
Gmina Długołęka
Szczodre
W malownicze krajobrazy wkomponowany jest neogotycki, XVII-wieczny Śląski Windsor, czyli Pałac Sybilli w wraz z otaczającym go parkiem. To letnia rezydencja żony księcia Chrystiana Ulryka, która zaskakiwała rozmachem: długość fasady mierzyła 100 m, a wraz ze skrzydłami bocznymi rozciągała się na 300 m. W parku o powierzchni 250 ha znalazło się wiele zabytkowych drzew, oryginalnie przystrzyżone krzewy i trawniki oraz połączone kanałami stawy: najdłuższy staw miał 2,5 km długości.
Szczodre Pałac Sybilli, fot. Sławomir Milejski, Wikipedia
Niestety pałac po II wojnie światowej został spalony i a w latach 50. częściowo rozebrany.
Dlatego Śląski Windsor jest dziś niczym rzymskie Forum Romanum – trzeba uruchomić wyobraźnię by resztkach tego, co po jego spaleniu i częściowej rozbiórce w latach 50. pozostało z kompleksu pałacowo-parkowego zamku. Znajdowała się tu słynna sala z siedmioma żyrandolami oraz tzw. gabinet, czyli pomieszczenie wyłożone lustrami. W Sali Jadalnej rosły melony i czereśnie, ale największą ozdobą był ogromny stół wykonany z 205 gatunków marmuru włoskiego. Kolekcja grafik i obrazów – w sumie ok. 5000 – wystawiono w 60 salach.
Domaszczyn
Pałacyk myśliwski z basztą, ukryty wśród potężnych dębów (jeden z nich to pomnik przyrody o obwodzie 7 m i wysokości 30 m) to Dom Łowczego, wybudowany przez Wilhelma von Braunschweig-Lüneburg-Oels, księcia oleśnickiego i księcia Brunszwiku. Był częścią kompleksu pałacowego w Szczodrem.
Jednym z najznamienitszych gości pałacyku był car Rosji Mikołaj I z rodziną.
- praca własna, Wikipedia
Obecnie to prywatna posesja.
Zaprężyn
Urokliwy XIX-wieczny dwór wybudowany dla Hansa von Ohma, restaurowany przez prywatnego właściciela w okolicach winnic w Krakowianach i Węgrowie.
Dojeżdża się do niego zjawiskowym Czarnym Jarem, który wygląda jak gotowa scenografia do filmów przygodowych.
Borowa Oleśnicka
Wypielęgnowany ogromny pałac (łączna powierzchnia to ponad 2500 mkw.) z 40-metrową wieżą zegarową, wzniesiony ok. 1880 roku przez rodzinę hrabiego Frederyka von Schwerina (przejęty w XXI wieku przez ród Jabłonowskich) wraz z otaczającym go parkiem mógłby być planem zdjęciowym do filmu o sensacjach XX wieku.
To tu Gunther Grundmann, hitlerowski Konserwator Zabytków Dolnego Śląska zorganizował jedną z najważniejszych skrytek archiwów Wrocławia i skarbów z Muzeum Śląskiego.
Śliwice
Pałacyk mógłby zagrać w epizodycznej scenie w „Walkirii” z Tomem Cruisem jako pułkownikiem Clausem von Stauffenbergiem w roli głównej. To XIX wieczna, klasycystyczna siedziba jednej z linii właścicieli tutejszych ziem, hrabiów Yorck von Wartenburg. Jeden najbardziej znanych w rodzie to Peter, założyciel Kręgu z Krzyżowej, został stracony za udział w nieudanym zamachu na Hitlera w 1944 r.
Daruu, praca własna, Wikipedia
Gmina Dobroszyce
Dobroszyce
Pałac obronny, otoczony wałem i fosą, pierwotnie był warownią w renesansowym stylu, wzniesioną u schyłku XVI wieku przez właściciela tutejszych dóbr Andreasa von Heugela. Kolejny właściciel, Juliusz Zygmunt Nimrod, w 1676 r. przebudował zamek na renesansowo-barokowy pałac – fortecę. Aż do 1745 r. Juliusburg był rezydencją książąt oleśnickich.
Po II wojnie światowej ulokowano tu szkołę, ale jej „remonty” w latach 70. I 80. ub. wieku z punktu widzenia ochrony zabytków były zwykłą dewastacją. Dziś w pałacu funkcjonuje hotel.
Z folwarku, zbudowanego na przełomie XIX i XX wieku zachowały się wzniesione z czerwonej cegły oficyny, stajnie i budynki gospodarcze. Wcześniejszy, XVII-wieczny ogród stał się pod koniec XIX wieku typowym naturalistycznym parkiem.
Dobra
Dwór z wieżą obronną w pobliskiej Dobrej, zbudowany został w latach 1631-1632 przez księcia Karola Fryderyka Podiebrada, w trakcie wojny trzydziestoletniej. Początkowo Carlsburg służył jako archiwum książęce a w 1673 roku pałac stał się rezydencją wdów po książętach oleśnickich (choć do dziś historycy spierają się czy to, aby tylko nie legenda).
Po wojnie zamek pełnił rolę Domu Repatrianta, następnie jako Dom Pracy Twórczej po czym w zamku mieściła się szkoła wiejska.
Dziś jest to otoczony parkiem i stawami hotel, w którym z pietyzmem odtworzono dawne wnętrza.
Dobrzeń
Imponujący pałac z reprezentacyjnym parkiem to neorenesansowa adaptacja (z 1891 r.) wcześniejszego obiektu. Zachwyca ciekawą bryłą, nakrytą mansardowym dachem, z wieżą, wielobocznymi ryzalitami i tarasami, połączonym budynkiem oranżerii.
W pobliżu znajduje się XIX wieczny murowany pawilon o pseudo-bazylikowej konstrukcji z tarczami zegarów w elewacjach. W najbliższym otoczeniu pałacu znajdują się też pozostałości pawilonu cieplarni, spichlerze i stajnia. Wnętrza zachowały neorenesansowy i neobarokowy wystrój.
Pałac jest w rękach prywatnych i można go podziwiać jedynie z zewnątrz.
Machnice
Prawdopodobnie dwór stał w Machnicach już w okresie średniowiecza, ale malowniczy park i pałac – prawdziwa ozdoba miejscowości – powstał w XIX wieku, gdy dobra przeszły w ręce rodziny von Obernitz.
Pałac i Stary Folwark to prawie 300 ha na których znajduje się hotel, tereny zielone, uprawy, stawy rybne, obszary sportowo-rekreacyjne (jazda konna, stok narciarski, snowpark, hala piłkarska, korty tenisowe, paintball, quady).
Gmina Twardogóra
Goszcz
Barokowy pałac w wraz z otaczającym go parkiem jest porównywany z najwyższej klasy barokowymi rezydencjami w Wilanowie i Poczdamie. Niestety, przez dekady popadał w ruinę.
Pierwszy pałac w Goszczu wybudowano w połowie XVIII wieku na miejscu XII-wiecznego zamku. Zaledwie 9 lat po ukończeniu prac strawił go doszczętnie pożar i w latach 1749-1755 powstał nowy pałac, wg projektu śląskiego architekta epoki baroku, Karla Martina Frantza. Do zespołu dworsko-pałacowego prowadziły trzy bramy wjazdowe.
Późnobarokowy pałac z elementami rokoka miał bardzo bogaty wystrój z kolumnami korynckimi, stiukową dekoracją w formie luster i baldachimów. Rezydencja rodziny von Reichenbach, mieszkającej w Goszczu do 1945 roku, była nie tylko bardzo elegancka, ale i nowoczesna. Przed II wojną światową pałac został zelektryfikowany, założono też w nim instalację wodno-kanalizacyjną i centralne ogrzewanie.
Po II wojnie pałac zajęły wojska radzieckie, a następnie oddano go w zarząd miejscowej administracji. W wigilię Bożego Narodzenia 1947 r. wybuchł pożar, który ponownie doszczętnie strawił obiekt. Pałac nigdy nie został odbudowany.
fot. Sławomir Milejski, praca własna, Wikipedia
W 2013 r. wyremontowano fragment skrzydła północno – zachodniego i powstało Centrum Edukacyjno–Kulturalno–Turystyczne.
Twardogóra
Barokowy pałac na planie zbliżonym do litery C został wzniesiony na miejscu założenia obronnego powstałego prawdopodobnie podczas lokacji miasta ok. 1293 roku.
Wcześniej jednak, bo 1594 r. powstaje w tym miejscu dwór, który po niespełna stu latach został gruntownie przebudowany na rezydencję Elonory Charlotty księżnej oleśnicko-wirtemberskiej. Do pałacu wjeżdża się przez okazałą bramę wjazdową z ok. 1690 roku, z herbami dawnych właścicieli, obok której stoi barokowa rzeźba, przedstawiająca Herkulesa walczącego z Hydrą, przeniesiona z parku w Goszczu.
Dobra twardogórskie w 1744 r. stały się własnością Reichenbachów z Goszcza, a pałac - siedzibą dzierżawcy.
Po roku 1945 użytkowała go fundacja Caritas. Później mieścił się tu internat. W tym czasie w latach 1963-1966 dobudowano do pałacu dwa skrzydła, zupełnie niedopasowane do starszej części budynku.
Gmina Oława
Oleśnica Mała
Tu znajduje się jeden z największych pałaców na Dolnym Śląsku. Niewykluczone, że na jego miejscu istniała w latach 1220-27 pierwsza na Dolnym Śląsku komandoria templariuszy. Po likwidacji zakonu majątek przejęli w 1312 r. joannici. W ich rękach znajdował się aż do sekularyzacji dóbr kościelnych w 1810 roku.
Pałac w Oleśnicy Małej, fot. R.M.Sołdek/UG Oława
W 1814 r. za zasługi w wojnie z Napoleonem posiadłość stała się własnością feldmarszałka Hansa Yorcka von Wartenburg. Do jego potomków pałac należał do 1945 r. Od roku 1955 pałac jest siedzibą Zakładu Doświadczalnego Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Majestatyczną bryłę pałacu zdobią kartusze herbowe, rzadki wiatrowskaz w kształcie pawia na wieży Zofii, Warto obejrzeć kamienne płyty średniowiecznego stołu sędziowskiego, nagrobek ulubionego konia feldmarszałka - Siwka z Möckern, i pomnik poległych podczas I wojny.
Wewnątrz pałacu wrażenie robi dawna sala biblioteczna z oryginalnym belkowanym stropem, kartusz herbowy Hansa Yorcka von Wartenburga oraz rokokowy piec kaflowy.
W parku z malowniczą aleją grabową, z wiekowymi dębami architektoniczną perełką jest ośmioboczne mauzoleum rodziny Yorck von Wartenburg projektu Carla Langhansa, tego samego, który zaprojektował berlińską Bramę Brandeburską i wrocławskie pałace Wallenberg-Pachaly oraz Hatzfeldtów.
Jakubowice
Barokowy pałac z XVII w. z dobudowaną od strony ogrodu czterokondygnacyjną wieżą był wielokrotnie przebudowywany, ostatnio na przełomie XIX i XX w. Ostatnimi przedwojennymi właścicielami była rodzina Schwarzów. Po II wojnie, aż do 2008 r. w pałacu mieściła się szkoła.
Podjazd w kształcie elipsy, zdobią dwie figury sfinksów a na wieży z neobarokowym hełmem od strony ogrodowej umieszczono zegar słoneczny. Sfinksy to pamiątka po Wilhelmie Beliseusie, archeologu, który wychował się w Jakubowicach, i który przez 40 lat prowadził prace wykopaliskowe w Egipcie. W środku zachował się kominek oraz w pięknej ramie – stare, kryształowe, fazowane lustro, wsparte na giętej konsolce.
Pałac w Jakubowicach, fot. R.M. Sołdek/UG Oława
Do pałacu przylega dziewiętnastohektarowy park w stylu angielskim z pomnikowymi dębami, grabami i lipami oraz egzotycznymi platanami klonolistnymi. Jego założenie oparte jest na osi widokowej, którą tworzy prostokątny staw z biegnącymi po jego bokach alejami parkowymi.
W parku natraficie na ruiny mauzoleum Szwarzów – dawnych właścicieli pałacu i ceglaną kolumnę, upamiętniającą poległych w czasie I wojny synów Szwarzów.
Oława
Tutejszy urząd miejski mieści się w barokowym Pałacu Księżnej Luizy von Anhalt. Obecny kształt, nadany mu w latach 1660- 80 to efekt kolejnej przebudowy zamku, który powstał pod koniec XIV wieku z inicjatywy księcia legnicko-brzeskiego Ludwika I. Skrzydło północne zachowało zewnętrzny, pierwotny mur gotycki z wieżą bramną o ostrołukowym przejeździe.
Całość powstała w stylu północnowłoskim, a zachowana do dziś część to właśnie Pałac Luizy. W elewacji frontowej znalazł się zdobny portal z herbem księżnej Luizy. W tym czasie założono również ogród barokowy na miejscu zlikwidowanej fosy. Odnowiono także wnętrza kaplicy w stylu barokowym, dodając jej plafon ze stiukami.
praca własna, wikipedia
W latach 1691-1737 właścicielem był królewicz Jakub Leopold Sobieski, który wydzierżawił go od cesarza Leopolda I. W tym czasie powiększono pałacową bibliotekę i zgromadzono kolekcję obrazów. Budynek był dewastowany m.in. w 1829 roku część zachodnia znalazła się w rękach prywatnych, zaś w miejscu środkowej części zamku w latach 1833-1834 wybudowano kościół wg projektu Karla Friedricha Schinkla. W 1945 roku zamek uległ poważnemu zniszczeniu w pożarze. W latach 1958-1960 odbudowano "pałac księżnej Luizy". Osiem lat później rozebrano północne skrzydło, nie zabezpieczając wieży, która wkrótce runęła.
Pałace zamki i dworki na południowy zachód od Wrocławia
Gmina Kobierzyce
Kobierzyce
XVIII-wieczna rezydencja Carla von Ratha, prekursora powstania przemysłu cukierniczego na Dolnym Śląsku, dziś pełni funkcję siedziby władz gminy. Od wewnątrz pałac można go zwiedzać tylko w godzinach pracy urzędu. Wart spaceru jest wypielęgnowany 50-hektarowy ogród w stylu francuskim.
fot. Wikipedia
Ślęza
Dokładna data powstania średniowiecznego zamku Topacz jest nieznana, wiadomo natomiast bezspornie, że to zasługa zakonu templariuszy. Gdy przeszedł w ręce świeckich właścicieli, w XVI wieku rozbudowano go o renesansowy fragment.
Zapuszczony obiekt dopiero w XXI wieku odzyskał świetność za sprawą właścicieli ATM Grupy, firmy znanej z telewizyjnych produkcji, a przede wszystkim serialu „Świat według Kiepskich”.
Zamek Topacz, fot. Wikipedia
Dziś to hotel z centrum konferencyjnym, butkiowym spa i Muzeum Motoryzacji z największą w Polsce kolekcję samochodów Rolls Royce & Bentley.
Cieszyce
Urokliwy, neorenesansowy XIX-wieczny pałacyk w stylu włoskim, należał do Paula von Naehricha, właściciela cukrowni w Pustkowie Żurawskim. Tam znajduje się znacznie bardziej okazała neobarokowa rezydencja rodziny, która zbiła fortunę na cukrze.
Królikowice
Początkowo barokowy, ale w XIX wieku przebudowany na neorenesansowy dwór niemieckich właścicieli ziemskich, którzy fortunę zbili na produkcji miejscowego browaru i gorzelni.
Dwór w Królikowicach, fot. - Praca własna, Wikipedia
Ta rezydencja odrestaurowana została przez prywatnych właścicieli na początku lat 90. XX wieku.
Wierzbice
Pałac, który pierwotnie był średniowieczną wieżą mieszkalną, a następnie dworem renesansowym, w XVIII wieku został przebudowany w stylu barokowym.
Obecnie znajduje się w nim ośrodek wychowawczy dla dzieci.
Krzyżowice
Urzekający pałac z neobarokowym korpusem i wieżą w stylu neogotyckim. Obiekt otacza park – ten wypielęgnowany fragment jest w stylu francuskim, a ten nieco dziki – w angielskim.
W pałacu, zbudowanym - nomen omen – na planie podkowy, mieści się zespół szkół, w których kształceni są przyszli hodowcy koni.
Biskupice Podgórne
Barokowy pałac przebudowany i powiększony w wieku XIX. W latach 90. XX w. trafił ponownie w ręce prywatne i został pieczołowicie odnowiony i odrestaurowany. Obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzi jeszcze park z 1870 r. z zachowanym starodrzewiem i malowniczym stawem wokół którego zaprojektowano w dolnej części ogród angielski, a w górnej części - francuski. W ogrodzie znajduje się ponad 12 tys. róż i ponad 50 odmian irysów.
fot. Wikimedia, Jar.ciurus
Park otacza kamienno-ceglany mur ozdobiony wieżyczkami z kulistymi zwieńczeniami.
Magnice
Replika wybudowanego w stylu neorenesansu francuskiego pałacyku. Jego najbardziej znana historia wiąże się z firmą GANT Developement, która kupiła ten obiekt od wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego, ale z powodu nieprawidłowości finansowych została zlikwidowana w atmosferze skandalu.
Pustków Żurawski
Imponująca rezydencja potentata cukrowego Carla Christiana Naehricha z wieżą główną, zegarową oraz trzema wieżyczkami bocznymi, krytymi blachą miedzianą, powstała w latach 1869 – 1870 niejako na tyłach cukrowni. Po wojnie w pałacu mieściła się siedziba zarządu i administracja Cukrowni "Pustków”, a w latach 2007-2014 – przedszkole samorządowe.
fot. Sławomir Milejski, Wikipedia
Obecnie pałac ma prywatnego właściciela.
Świdnica
Dawny Pałac Opatów Krzeszowskich zbudowano w latach 1723-1725. Kościelni dostojnicy przyjmowali tu gości lub przebywali w czasie obrad sejmiku ziemskiego. Po pierwszej wojnie śląskiej w 1741 został odebrany opactwu stał się własnością korony tj. Fryderyka II Wielkiego i został przekazany na siedzibę komendanta Twierdzy Świdnica, był wówczas ulubionym miejscem pobytu generała Heinricha Augusta de la Motte Fouqué. Po sekularyzacji w latach 1810-1818 służył jako arsenał, a następnie jako urząd skarbowy. W latach 2003-2005 przeprowadzono generalny remont.
Miejska Biblioteka Publiczna w Świdnicy, fot. Wikipedia
Obecnie pałac jest siedzibą Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. K. Norwida w Świdnicy.
Pałace zamki i dworki na północny zachód od Wrocławia
Gmina Kąty Wrocławskie
Krobielowice
Renesansowo-barokowy pałac otoczony parkiem i stawami należy do piękniejszych tego typu obiektów w Polsce. Najbardziej znanym właścicielem tej posiadłości był Gebhard Leberecht von Blücher, który otrzymał ją od króla Prus Fryderyka Wilhelma. Feldmarszałek dowodził armią, która pod Waterloo pokonała Napoleona Bonaparte.
Obecny właściciel to spokrewniony z Blücherem obywatel Nowej Zelandii. Jako mały chłopiec dostał zdjęcie i rysunek pałacu wykonane przez swoją cioteczną babcię. Na początku lat 90. XX wieku spełnił dziecięce marzenia i odkupił pałac, urządzając w nim hotel, restaurację i pole golfowe.
Samotwór
Pałac Alexandrów, wzniesiony a podstawie projektu oraz pod nadzorem znanego architekta Carla Gottharda Langhansa (m.in. architekta Bramy Brandenburskiej w Berlinie).
To koncepcja śląskiej, wiejskiej rezydencji z elementami francuskiego neoklasycyzmu. Nad głównym wejściem znajduje się stiukowa dekoracja w postaci głowy lwa, wyżej natomiast półkoliste nadświetlne. Wejście w elewacji ogrodowej ozdabia stiukowa supraporta ze scenami mitologicznymi, przedstawiającymi czyny Herkulesa.
Głównym pomieszczeniem Belle Etage jest owalny salon, który jest pierwszym znanym nam, tak charakterystycznym dla późniejszej twórczości Langhansa. Pałac był w posiadaniu rodzin von Sauerma i von Zedlitz-Trütschler, a od 1846 roku do lat 20. XX wieku - rodziny von Richthofen.
Obecnie to obiekt konferencyjny z restauracją i pokojami gościnnymi.
Czerńczyce
Znajdziecie tu malownicze ruiny XVIII-wiecznego pałacu z parkiem w stylu angielskim. Zachował się portal z herbem barona Karola Zygmunta von Zeydlitz und Leipe, właściciela dóbr.
Kłębowice
Neobarokowy, urokliwy obiekt z malowniczymi wieżyczkami (ośmioboczne w narożnikach i drewniana, widokowa pośrodku).
Kłębowice, Wikimedia
W czasie II wojny światowej pałacyk był siedzibą Gestapo. Po ograbieniu go przez Armię Czerwoną, obiekt przekazano miejscowemu PGR.
Obecnie to prywatna własność.
Sadowice
Elegancki pałac w stylu klasycystycznym, z piękną frontową elewacją bogato zdobioną sztukateriami, powstał dla ziemianina Gottloba Albrechta von Sauera na przełomie XVIII i XIX wieku. Kolejne przebudowy rezydencji miały miejsce w 1903 i 1914 roku, gdy Sadowice dołączyły do dóbr majora Gustava von Johnstona, właściciela państwa stanowego Zabrodzie. Dobudowano wówczas boczne, symetryczne pawilony i usunięto dachową wieżyczkę.
Pałac Sadowice, Zakład Poprawczy Ministerstwa Sprawiedliwości - fotopolska.eu
Po 1945 roku pałac uległ zniszczeniu, które dokonały się głównie w wyniku działalności Spółdzielni Osadniczo-Parcelacyjnej. W latach 60. XX wieku zabytek przejęło Ministerstwo Sprawiedliwości a po remoncie uruchomiono tu Zakład Poprawczy.
Gmina Kostomłoty
Lisowice
Zespół dworski i folwarczny to dziś obiekt prywatny, odnowiony i niedostępny. Z zewnątrz jedynie można podziwiać dwukondygnacyjny dwór wzniesiony na założeniach z 2 poł. XVI w., przebudowany ok. 1760 i ok. 1920. Zespół otacza wypielęgnowany 1,5-hektarowy park z fosą, przez którą przerzucony jest od północy malowniczy ceglany most.
Wnętrza dworku można podziwiać dziś wyłącznie z agentem nieruchomości, jeśli ma się kilka milionów zł na zakup lub na stronie internetowej pośrednika.
Jarząbkowice
Dwukondygnacyjny eklektyczny pałac w kształcie litery L z sześciopiętrową, kwadratową wieżą, dobudowaną do dłuższego skrzydła, gdy powstawał na początku XVIII wieku, miał barokowe oblicze. To obecne, neoklasyczne z elementami neomanieryzmu, uzyskał po przebudowie niemal sto lat później. Dość dziwnie wygląda przyklejona do kwadratowej wieży starsza, dwukrotnie niższa, okrągła wieżyczka ze spiczastym dachem. Taką swoistą architektoniczną fantazję dobudowania kwadratowej baszty miał ówczesny właściciel Paul Naumann, kapitan gwardii landwerzystów (rodzaju obrony krajowej rezerwistów wojskowych) we Wrocławiu.
Pałac w Jarząbkowicach, Wikimedia
Po 1945 r. majątek został przekształcony w Zakład Rolny Jarząbkowice, należący do PGR Rakoszyce. Jeszcze dziesięć lat temu mieszkali tu byli pracownicy PGR. Obecnie to własność prywatna pieczołowicie odrestaurowana.
Gmina Oborniki Śląskie
Bagno
XVIII-wieczny barokowy pałac otoczony parkiem angielskim powstał na pozostałościach warowni księcia Konrada II z XIII w., zniszczonej podczas wojny trzydziestoletniej.
W ciągu pierwszych dwóch wieków istnienia pałac co najmniej 9-krotnie zmieniał właścicieli, aż do roku 1905, kiedy kupił go wrocławski przemysłowiec i browarnik Georg Kissling i dobudował neobarokowe skrzydło. Jeszcze przed II wojną światową przejął go zakon Salwatorianów.
Dziś jest tu Klasztor i Wyższe Seminarium Duchowne Salwatorianów, pałac jest udostępniony do zwiedzania. Pałac otacza zabytkowy park krajobrazowy o powierzchni ok. 5 ha z rzadkim, wiekowym drzewostanem i obiektami tzw. małej architektury (kościółek, altana filozofów, grota).
Pęgów
Zjawiskowy obiekt w stylu neogotyckim, którego bajkowa baszta zachwyci zwłaszcza najmłodszych turystów. Neogotycka bryła robi wrażenie licznymi zdobieniami oraz wysoką wieżą z tarasem widokowym. Po II wojnie światowej mieściła się tam kaplica, potem PGR i mieszkania dla pracowników.
Pałac w Pęgowie, Wikmedia, fot. Sławomir Milejski
W 1996 roku pałac został sprzedany. Dziś jego właścicielem jest obywatel Holandii. Do pałacu przylega park krajobrazowy.
Wielka Lipa
Neogotycki pałac wzniesiony został w roku 1899 w miejscu dawnej rezydencji szlacheckiej – dla Alfreda von Waldenburga. Na cześć swojej żony – Elizy Karoliny von Krohn – właściciel nazwał go "Zamkiem Elizy". Budowla miała podkreślać chwałę rodu Hohenzollernów, z którego się wywodził.
Nad wejściem znajduje się herb rodzin obojga małżonków. Pod herbem fundatorów znajduje się wstęga z napisem "Ein Veste Burg ist unser Gott" czyli "Warownym grodem jest nasz Bóg" . Dzięki prywatnemu właścicielowi Zamek Elizy odzyskał dawną świetność.
Gmina Brzeg Dolny
Brzeg Dolny
Pałac Hoymów to najważniejszy zabytek w mieście. Przebudowywał i rozbudowywał go Carl Langhans, projektant m.in. Bramy Brandenburskiej w Berlinie.
Sam obiekt powstał sto lat wcześniej, w II połowie XVII wieku. Wówczas to baron Georg Abraham von Dyhrn wybudował barokowy pałac, który stał się siedzibą jego rodu. Sto lat później, gdy właścicielem miasta został minister Śląska hrabia Karl Georg von Hoym, zamienił pałac w imponujący kompleks.
Langhans powiększył rezydencję o 67-hektarowy park w stylu angielskim. Kompleks parkowy przyozdabiały budowle rekreacyjne: pawilon kąpielowy, herbaciarnia, winiarnia, domek winny, młyn i leśniczówka. Stworzył też oficynę pałacową, zwaną małym pałacem Langhansa.
Gmina Miękinia
Wojnowice
XVI-wieczny gotycki zameczek obronny otoczony fosą wybudowany w latach 1513-1530 dla wrocławskiego mieszczanina Nikolausa von Scheibitza, zaprojektowany został na planie prostokąta o wymiarach 22 na 24 metry.
To jeden z nielicznie zachowanych przykładów późnośredniowiecznych założeń nawodnych na terenie dzisiejszej Polski, które zachowały swój układ przestrzenny.
Przez kolejne stulecia często zmieniali się właściciele oraz koncepcje dotyczące jej wyglądu i funkcji. Dobudowano wieżyczki, na dziedzińcu zbudowano cembrowaną studnię, drewniany most nad fosą zastąpiła ceglana konstrukcja. W latach 1537-1576 majątek należał do rodziny Bonerów i to im przypisuje się ukształtowanie zachowanej do dziś formy zamku.
fot. Sławomir Milejski, Wikimedia
Dzisiaj to siedziba Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, instytucji zajmującej się badaniem historii oraz analizą współczesnych relacji międzynarodowych w naszej części kontynentu. W zamku działa restauracja, są tu także miejsca noclegowe.
Prężyce
Neogotycki obiekt zbudowany w połowie XIX wieku nawiązuje do angielskiego stylu Tudorów. Ma cechy budowli obronnej, m.in. wieżę, ale przede wszystkim pełnił funkcję wiejskiej rezydencji.
W 1996 r. pałac kupił duński przedsiębiorca. Obiekt został gruntownie odrestaurowany. Przez pewien czas był siedzibą Tudor Society Club, ekskluzywnego miejsca z parkiem i kortami tenisowymi, w którym organizowano spotkania towarzyskie z udziałem przedstawicieli biznesu, polityki, kultury i sportu.
Brzezina
Przeglądający się w stawie, pieczołowicie odrestaurowany pałacyk powstał w XVIII wieku,, w następnym został przebudowany z barokowego na klasycystyczny. Dziś to typowa wiejska dwukondygnacyjna rezydencja na planie prostokąta z mansardowym dachem, położona wśród okazałych platanów.
Gałów
Ruiny obrośnięte malowniczym dzikim winem to kiedyś rycerska posiadłość von Seidlitzów i von Roederów, których herby rycerskie widnieją na elewacji. Dwukrotnie odwiedzał go król pruski Fryderyk Wielki w czasie wojen śląskich.
Do pałacu wiedzie most nad suchą fosą. W czasie wojny trzydziestoletniej zamek został zniszczony, a po niej – i w późniejszych wiekach – wielokrotnie go przebudowywano. Można poznać to po elewacji, na której zachowały się różne cechy stylowe gotyku, renesansu i klasycyzmu.
Ostateczne zniszczenie miało miejsce w 1998 r., gdy nieznany sprawca podpalił dach, a pałac błyskawicznie obrócił się w ruinę.
Gosławice
Otoczony kamiennym murem pałac wybudowano w roku 1870 w stylu eklektycznym nawiązującym do neorenesansu. Był letnią rezydencją do lat 40 XX wieku. Odrestaurowany z wielką troską o detale w 1996 roku przez prywatnego właściciela.
Mrozów
Obecny Zakład Opiekuńczo-Leczniczy sióstr Albertynek ok. 1860 roku został przebudowany w stylu neogotyckiej, wiejskiej rezydencji z wieżami, zwieńczeniami krenelażami i blankami w koronie murów. Właścicielkami pałacu były wrocławskie klaryski aż do 1810 roku, gdy nastąpiła sekularyzacja zakonu. Obecnie pałac użytkowany jest przez Zakład Opiekuńczo-Leczniczy sióstr albertynek.
Fot. Sławomir Milejski, Wikimedia
Interesujący jest przypałacowy, trzyhektarowy park krajobrazowy z końca XIX w., z owalnym średniowiecznym grodziskiem otoczonym fosą z drewnianą altaną. W parku znajdują się dwa dęby szypułkowe – pomniki przyrody.
Gmina Malczyce
Kwietno
Jak mieszka jeden z najważniejszych managerów KGHM można zobaczyć tylko z daleka, ale warto choćby z dystansu obejrzeć ten wypielęgnowany, okazały pałac w stylu niderlandzkiego neorenesansu. Obiekt ma urozmaiconą i skomplikowaną bryłę z bogatym kamiennym detalem elewacji, wieloma wieżyczkami, ryzalitami, wykuszami, szczytami i podcieniami, podjazdem w formie podcienia z balkonem i wejściem, którego strzegą rzeźby sfinksów.
Architektoniczna perełka ziemi średzkiej powstała w XIX wieku dla syna łódzkiego „króla bawełny” – Karola Scheiblera II. To on właśnie jest także twórcą miejscowego pałacu. Z Łodzi przywędrował tu za siostrą – Emmą, która – jako pani von Kramst – zamieszkała w pobliskim Chwalimierzu.
Rezydencję otacza ponad 30-hekatowy park krajobrazowy, z dużym kompleksem stawów.
Rachów
Okazała willa z drugiej połowy XIX w. to kolejna architektoniczna perełka. Otoczony parkiem krajobrazowym jasny budynek z czterospadowym dachem robi wrażenie.
Po II wojnie siedziba PGR nie miał szczęścia do zarządcy. Przed kilkoma laty nowy właściciel wyremontował pałac, potem działało w nim centrum rehabilitacyjne.
Chełm
Renesansowa rezydencja została wzniesiona dla rodu von Eiche około 1582 roku ale istniejący do dziś pałac ufundował August Wilhelm Rössler w 1822 roku. Rezydencja jest dwukondygnacyjna, z wieżyczką dachową z dzwonem.
Wejście ozdobione jest półkolistym portalem i tablicą fundacyjną z datą „1582” i herbami. Od wschodu do pałacu przylega park.
Gmina Środa Śląska
Chwalimierz
Imponujący eklektyczny pałac rodzin von Kramstów z 1885 r. (dziś mocno zrujnowany), noszący cechy neogotyku i neorenesansu, miał być ukoronowaniem bogactwa i ambicji fabrykantów, którzy dorobili się również tytułu szlacheckiego. Żona Georga von Kramst, Emma była córką łódzkiego „króla bawełny”, Karola Scheiblera.
Obiekt zaprojektował Carl Schmidt – architekt, którego dziełem był Belweder na wrocławskim Wzgórzu Partyzantów. Chwalimierska rezydencja, otoczona parkiem krajobrazowym, była zbudowana z rozmachem: w jej skład wchodził basen z fontanną, taras widokowy i okrągły pawilon ogrodowy z kolumnadą, zwieńczony kopułą. Bramę wjazdową z wieżyczkami zdobi herb rodowy. Nieco dalej znajdują się stajnie i wozownia pałacowa o charakterystycznej, neogotyckiej zabudowie.
Do II wojny światowej pałac przetrwał w nienaruszonym stanie. Jednak po zakończeniu działań wojennych obiekt zdewastowali żołnierze radzieccy, resztę rozkradziono.
Szczepanów
Okazały barokowy, trzykondygnacyjny pałac z dwoma basztami po bokach wygląda jakby przeniesiono go znad Loary. Zbudowano go najprawdopodobniej na gruzach XVI-wiecznego dworu w latach 1690-1692 dla hrabiego Franza Bautschnera von Schlenberga. W latach 40-tych XIX w., kiedy to majątek przejęła rodzina von Lösch, dokonano kolejnej rozbudowy, m.in. podwyższając wieże o jedną kondygnację, zmieniając fasadę od strony ogrodu i likwidując dziedziniec wewnętrzny na rzecz hallu.
Szczepanów powiat średzki folwark, Wikimedia
W 1960 roku i 1975 roku pałac doczekał się „remontu”, w trakcie którego zlikwidowano sztukaterie, dachowe lukarny i obniżono wieże. Dziś obiekt woła wręcz o kolejny remont.
Na tyłach pałacu rozciąga się ogromny, ponad stuhektarowy park w stylu angielskim. Po tym w stylu francuskim, od strony frontowej pałacu, w zasadzie nie pozostał ślad.
Gmina Wołów
Lubiąż
Pałac opatów jest częścią zespołu klasztornego cystersów, jednego z najważniejszych polskich zabytków. To drugi co do wielkości obiekt sakralny na świecie (powierzchnia samych dachów to 2,5 hektara) z najdłuższą barokową fasadą w Europie (223 m). Opactwo w Lubiążu ma powierzchnię 2,5 razy większą od Wawelu.
Najważniejszą i najpiękniejszą częścią pałacu jest Sala Książęca, zapierająca dech w piersiach wysmakowanym przepychem. Już sam jej rozmiar robi wrażenie – to przestrzeń ponad 400 mkw. a odległość od podłogi do sufitu to ponad 13 m.
Jeśli cały zespół klasztorny nazywany jest perłą śląskiego baroku to Sala Książęca jest brylantem. W sali znajduje się empora muzyczna oraz rzeźby, przedstawiające cesarzy: Leopolda I, Józefa I i Karola VI. W sali umieszczono także figury alegoryczne: Siłę (Fortitudo) oraz Stałość (Constantia). Pod emporą stoją także figury: Atlasa, Apollona i Marsjasza. Nad emporą umieszczono personifikację Wiary (Fides). W narożach fasety zaś personifikacje kontynentów pod postaciami kobiecymi.
To i tak cud, zważywszy na burzliwe dzieje pałacu i całego zespołu klasztornego. Zbudowany pod koniec XVII wieku w 1810 roku został sekularyzowany – stał się szpitalem, zaś kościół klasztorny św. Jakuba – arsenałem. W zabudowaniach gospodarczych klasztoru utworzono stadninę koni. W czasie II wojny światowej klasztor zamieniono w fabrykę zbrojeniową. Pod koniec wojny pozostałości dzieł sztuki rozszabrowali najpierw Niemcy i Rosjanie, którzy do 1948 r. utworzyli tu szpital. Potem zespół klasztorny został przeznaczony na magazyny m.in. Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Perłę śląskiego baroku do świetności przywraca od 30 lat "Fundacja Lubiąż" z widocznymi efektami.
Wołów
Dzisiejsza siedziba Starostwa Powiatowego to zamek piastowski, barokowy obiekt z zachowanymi fragmentami renesansowych sklepień kolebkowych z 1579 roku, portalem późnogotyckim, kartuszem z piastowskim orłem, arkadami. I z wielowiekową historią, której punktami zwrotnymi były pożary.
Pierwszy, drewniany zamek, wzniesiono w latach 1300-1309, za czasów księcia Henryka Głogowskiego. Przetrwał kilkadziesiąt lat. Na jego miejscu zbudowano zamek murowany z cegły, w poł. XIV w., którego budowę przypisuje się Konradowi I Oleśnickiemu. W XVI w. książę brzeski Jerzy II przebudował zamek w stylu renesansowym.
Historia następnych przebudów łączy się z kolejnymi pożarami – na początku XVIII w. po remoncie budynek przekazano starostwu. Następny pożar w 1781 roku sprawił, że trzeba było rozebrać zamkową wieżę. W roku 1878 zamek nabył urząd powiatowy i zarządził kolejny remont generalny. W 1922 roku miał miejsce trzeci z kolei pożar, po którym zamkowi nadano obecny wygląd.
Mojęcice
Przepięknie odrestaurowany klasycystyczny dworek, którego ozdobą jest renesansowy portal, to dziś hotel z restauracją o wysmakowanych wnętrzach (z trzema imponującymi kominkami i salami ozdobionymi stiukami), nawiązujących do historii obiektu.
Trudno sobie wyobrazić, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu były tu biura miejscowego PGR, a potem przedszkole. Początkowo, przed rozbudową, już w XIII wieku był to gródek rycerza Merbota von Haugwitz, który otrzymał wieś od księcia Henryka Głogowskiego. Renesansowy portal, z piaskowca z herbami kolejnych właścicieli dóbr i napisem głoszącym, że jego twórcą był Jan Poll z Głogowa, to pozostałość po rezydencji obronnej Melchiora II von Stoscha i rozbudowie rycerskiego gródka w 1620 r.
Gdy wieś wraz z dworem stała się własnością baronów von Köckritz, 1824 roku Ludwig von Köckritz dokonał restauracji i przebudowy obiektu w stylu klasycystycznym, w którym odrestaurowano go pod koniec XX wieku. Nowi właściciele zrewitalizowali również przypałacowy, XIX-wieczny park.
Udanin
Pielaszkowice
Ruiny barokowego pałacu pamiętają wydarzenie, które miało poważne konsekwencje w historii Europy. To tu w 1813 roku Napoleon Bonaparte podpisał trzymiesięczny rozejm z Prusakami, który pozwolił na tyle zebrać siły koalicji antynapoleońskiej, by kilka miesięcy później pokonać cesarza Francuzów pod Lipskiem.
Napoleon gościł w świeżo przebudowanym z renesansowej rezydencji barokowym pałacu gen. Johanna Wilhelma von Buddenbrocka. Ale prawdziwie imponujących rozmiarów, które odzwierciedlają dzisiejsze ruiny, obiekt nabrał w drugiej połowie XIX wieku, gdy pałac był już rezydencją rodu von Nostitz. Na początku XX wieku pałac wrócił do rąk rodu Buddenbrocków i pozostawał w nich do końca II wojny światowej. Przejęty przez PGR obiekt służył za kwatery pracowników do lat 60. XX wieku.
Równie zniszczone jest otoczenie – to resztki fosy, zapuszczone stawy hodowlane, choć w również zaniedbanym parku zachowały się piękne platany i miłorzęby.
Drogomiłowice
Neorenesansowy obiekt położony w centrum wypielęgnowanego rozległego parku stanowi własność prywatną – niedostępną zwiedzaniu. Powstała ok 1840 r. dla barona Ernsta von Tschammera und Osten, I do II wojny światowej pełnił funkcję głównej siedziby tego rodu.
Gmina Wisznia Mała
Strzeszów
Murowany pałac otoczony fosą stanął w miejscu drewnianego dworu, który w 1559 r. kupił I przebudował starosta wrocławski Nikolaus von Rehdiger. Ale największą metamorfozę przeszedł w latach 1900-1902. Wówczas stał się budowlą neobarokową i w takiej formie przetrwał do dzisiaj. Po wojnie przez dekady pałac służył za przedszkole i świetlice.
Teraz jest to prywatna rezydencja. Znajdują się tu apartamenty do wynajęcia. Pałac otacza malowniczy, dziesięciohektarowy park z fosą.
Wisznia Mała
Pałac początkowo był barokową rezydencją szlachecką, wybudowaną w XVIII w. Na jej miejscu w 1836 r. został wzniesiony murowany pałac, którego fundatorem był Eduard Friedrich von Löbbecke. Do pałacu przylega rozległy park.
Pałac w Wiszni Małej, fot. UG Wisznia Mała
Obecnie budynek jest siedzibą Zespołu Szkolno-Przedszkolnego.
