Zdecydowaliśmy się przyjąć pod swój dach osobę lub rodzinę, która musiała uciekać przed wojną z Ukrainy. Jak zachować się w takiej sytuacji?
Kazimierz Ździebło, psycholog, fundacja PozyTYwka: – Najważniejszy jest dla nich spokój. Takie osoby, które przyjmujemy do swojego domu, mogą być na początku, co zrozumiałe, przestraszone i zmęczone. Po pierwsze tym, co spotkało ich na Ukrainie, czyli stresem związanym z wojną. Po drugie, długą i uciążliwą podróżą do Polski, która trwa czasami kilka dni.
W takiej sytuacji nie dopytujmy ich o nic na siłę, jeśli nie chcą rozmawiać o swojej aktualnej sytuacji. Nie angażujmy ich w rozmowę o tym, co może być dla nich traumatyczne. Zachowujmy się przy nich naturalnie.
Na pewno można zapytać, jak się czują i w czym można im pomóc. Na początek dajmy im więc trochę świętego spokoju, przygotujmy coś dobrego do jedzenia, uspokójmy, pokażmy, gdzie będą miały swoje miejsce w domu itd. I przede wszystkim, bądźmy blisko. Tak, by budować w nich poczucie bezpieczeństwa.
Jak Ukraińcy czują się w naszych domach?
– Warto zwrócić uwagę, że część z tych osób czuje się w tej sytuacji dość niezręcznie. Często martwią się, że wprowadzając się do czyjegoś mieszkania zaburzają spokój domowy. To na pewno stresująca sytuacja, bo przecież zaledwie kilka dni wcześniej miały własny dom, w swojej ojczyźnie. To wszystko runęło przez wojnę i nagle są w innym kraju, w obcym dla nich domu.
Oczywiście, z jednej strony cieszą się, że zostali uratowani, że udało się im uciec przed wojną. Z drugiej jednak mogą mieć pewne poczucie winy, polegające na tym, że swoją obecnością dezorganizują nasze życie. To zrozumiałe, przecież wielu z nas w takiej sytuacji czułoby się bardzo podobnie.
Jak zadbać o dzieci z Ukrainy, które z rodzinami uciekły przed wojną?
– Przede wszystkim zapewnijmy im takie warunki, jakie miały przed wybuchem wojny w swoim kraju. Kilka dni temu przygotowaliśmy wyprawkę dla rodziny z Ukrainy. Daliśmy im mnóstwo zabawek i dzieci były szczęśliwe, że mogą się bawić, że mają farby, kredki. Odwraca to ich uwagę od przeżywania koszmaru i daje możliwość redukcji napięcia.
Właśnie zaspokojenie takich prostych, naturalnych potrzeb jest teraz dla nich najważniejsze. Tym maluchom należy się bycie beztroskim dzieckiem, przytulenie pluszowego misia, pobawienie się klockami czy malowanie farbami. Jeśli potrzeba, to przytulmy je, zróbmy im coś dobrego do jedzenia, opowiedzmy bajkę, wspólnie obejrzyjmy coś miłego w telewizji. Wspólnie z ich rodzicami stwórzmy im naturalny, pozbawiony trosk dziecięcy świat.
Czy powinniśmy pytać o przeżycia wojenne?
– Tu potrzeba wyczucia, intuicji. Jeśli dana osoba będzie chciała o tym rozmawiać, to wysłuchajmy jej, a nawet zapytajmy o jakieś szczegóły. Jednak pamiętajmy, że w sytuacji kryzysu i stresu takie osoby mogą różnie reagować. Jedne chcą o tym rozmawiać i jest im to potrzebne. Chcą to z siebie wyrzucić, bo dzięki temu będzie im łatwiej o tych przykrych wojennych przeżyciach zapomnieć. Czasami mogą nawet płakać. Wtedy wysłuchajmy, przytulmy, to bardzo ważne.
Inni zaś mogą nie chcieć nic powiedzieć. To też naturalne i trzeba to uszanować. Dopiero po upływie pewnego czasu, gdy poczują się bezpiecznie, będą chcieli rozmawiać o przeżyciach wojennych. Taka gotowość do rozmowy może pojawić się za kilka dni lub nawet tygodni, a czasami wcale. W niektórych przypadkach przydatna może być konsultacja u psychologa lub psychiatry.
Jak zachowywać się we własnym domu, w tej nowej sytuacji?
– Bądźmy naturalni, zachowujmy się jak dotąd. Choć na pewno to dość trudne, gdy przyjeżdża do nas ktoś, kto musiał uciekać przed wojną. Dobrze coś wspólnie zorganizować. Może obejrzeć razem jakiś program w telewizji, czy internecie.
Ciekawym pomysłem jest wyjście na spacer, pokazanie im Wrocławia. Gdy zrobi się cieplej zorganizujmy na przykład wycieczkę rowerową, pójdźmy do parku. To wszystko elementy, które wpływają na odstresowanie, przyspieszą gojenie „psychicznych ran”.
Na początku nie zapraszajmy swoich znajomych do siebie lub ograniczmy takie odwiedziny, żeby nasi goście nie czuli się osaczeni. Jednak po upływie pewnego czasu, starajmy się prowadzić normalne, towarzyskie życie, tak jak wcześniej. Zapytajmy naszych gości z Ukrainy, czy możemy zaprosić przyjaciół albo rodzinę, bo często się z nimi spotykamy. I wtedy zróbmy wspólny obiad, żeby jeszcze lepiej się poznać. Może niech oni przygotują na taki obiad dania ukraińskie, a my polskie. To pomoże budować wspólne zaufanie i dobre relacje.
Rozmawiał Michał Kurowicki
Fundacja PozyTYwka – organizacja działająca przede wszystkim w obszarze zdrowia psychicznego. Swoje cele realizuje poprzez działania profilaktyczne, warsztaty psychoedukacyjne w szkołach, punkt interwencji kryzysowej, punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych, ale również poprzez projekty artystyczne. Odbiorcami działań fundacji są osoby w każdym wieku, od dzieci, poprzez młodzież i dorosłych, aż po seniorów
