Tomasz Wysocki: W odstępie paru tygodni Wrocławskie Centrum Badań EIT + było organizatorem lub współorganizatorem dwóch konferencji naukowych z udziałem wielu uczonych z całej Europy. We wrześniu 25-lecie obchodziła Academia Europea, w ubiegłym tygodniu na trzy dni przyjechali do Wrocławia badacze klimatu na Festiwal Innowacji. Jakich efektów, wymiernych i niewymiernych, możemy we Wrocławiu spodziewać się po tym pierwszym wydarzeniu, a jakich po Festiwalu?
Prof. Jerzy Langer: W moim przekonaniu, długofalowo, bardzo, bardzo duże. Po pierwsze, takiego spotkania jakie było we Wrocławiu, w Polsce nie było za mojej pamięci od dawna. Bywają nobliści, ale z reguły to są spotkania w ramach określonej dyscypliny. Tu przyjechali ludzie, którzy stanowią śmietankę absolutnie we wszystkich dziedzinach nauki – od językoznawstwa i archeologii, po badania kosmosu. To rzadkie, bowiem w tej chwili jest w nauce tendencja do specjalizacji, nie do generalizacji. Nie ma co ukrywać, na tym „soborze” nauki spotkali się kardynałowie nauki. Tworzą klub, który tu się bardzo dobrze czuł. Dostaję dużo informacji zwrotnych, że zdecydowana większość była nie tylko zadowolona, ale także zadziwiona.Z jednej strony było to wielkie wydarzenie naukowe. Byliśmy świadkami dyskusji o tym co ważnego w nauce się wydarzyło i w którą stronę musimy pójść. Ale takich okazji spotkania w jednym miejscu najbardziej znaczących nazwisk we wszystkich naukach, od humanistów, po specjalistów od klimatu, fizyków, chemików, nie ma wiele. To jest niezwykle rzadkie. I to się wydarzyło we Wrocławiu.
Poza tym osoby, które przyjechały do nas, do Wrocławia, były bardzo pozytywnie zaskoczone,a wręcz zadziwione. W ten sposób mogliśmy pokazać nasze miasto oraz nasze możliwości. Bardzo dobre wrażenie zrobiła na wszystkich prezentacja młodych Polaków, którzy otrzymali stypendia im. Arnolda Burgena przyznawane co roku przez Academia Europaea. Wśród tegorocznych laureatów znalazło się aż czworo wrocławian: dr Filip Granek (EIT+), dr Artur Krężel, dr Michał Nikodem (EIT+) i dr Bartłomiej Skowron. Opowiadali oni o swoich dokonaniach, a stowarzyszenie po raz pierwszy w historii uchyliło swoje drzwi dla młodych naukowców, którzy jeszcze nie są wybrani do Academii.
Wspomniał Pan Profesor o tym, że uczestnicy byli zaskoczeni. Czym?
Większość osób miała mieszane odczucia, co do miejsca konferencji. Wrocław? Co to za miejsce, do którego trudno się dostać? I nagle wszyscy byli mile zaskoczeni chociażby faktem, że ktoś na nich oczekuje na lotnisku, że są wolontariusze. To rzadkość przy tego rodzaju spotkaniach. Przez cały czas goście byli otoczeni przez młodych ludzi, którzy im pomagali i reagowali na wszelkiego rodzaju potrzeby od proszku od bólu głowy, po wyjście do miasta. Pan profesor Michał Kleiber, prezes Polskiej Akademii Nauk, opowiadał, że podczas rozmowy z wybitnym włoskim historykiem sztuki prof. Settisem na temat Auli Leopoldina, w której odbyło rozpoczęcie konferencji, usłyszał: „To zjawiskowa sala, coś niezwykłego, we Włoszech mamy tylko kilka tak przepięknych miejsc, Wrocław jest cudownym miastem”. Zaskoczeniem dla nich byli również sami mieszkańcy Wrocławia, wiele osób podkreślało, że nie spodziewało się na ulicach tylu uśmiechniętych, pogodnych i mówiących w obcych językach osób. To było zderzenie obaw z rzeczywistością. Na naszą korzyść.
Ten zachwyt Wrocławiem i wrocławianami może się na coś przełożyć w zakresie nauki?
Oczywiście. Najcenniejsza opinia pochodzi zawsze od osób, którym się ufa. W świecie nauki,a zwłaszcza przez wielkie N, zaufanie jest podstawą wszelkich decyzji. Jeżeli ktoś mówi, że był we Wrocławiu i poleca to miejsce, to jest to ważny głos. I ten bezdyskusyjny sukces organizacyjny przekłada się na zaufanie do naukowców z Wrocławia. Na dodatek wszyscy zwracali uwagę na niezwykle rzadkie we współczesnym świecie ogromne wsparcie ze strony władz miasta dla środowiska naukowego. Nasi goście to zauważyli: Miastu zależy na naukowcach i nauce. To zobowiązujące i w drugą stronę.
Zatem ludzie poznali Wrocław, jako przyjazne miasto. Ale upieram przy tym, aby Pan Profesor określił jak tutejsza nauka zyska dzięki temu spotkaniu.
Jedna warstwa to kontakty bilateralne. Pojawiły się bowiem nowe możliwości. Już w tej chwili planowane są co najmniej dwa spotkania we Wrocławiu dla młodych naukowców i doktorantów dotyczące nauk humanistycznych. Wrocław chyba już na stałe zaistniał w świadomości członków Akademii i jest duża szansa na to, że zacznie być traktowany jak miejsce, w którym należy się spotykać i nie tylko na konferencje, ale by wspólnie coś ciekawego i istotnego zrobić. Efekty będę też widoczne w innym wymiarze. Na tę konferencję przyjechały do Wrocławia bardzo ważne osoby związane z Komisją Europejską, która jest właścicielem pieniędzy na rozwój, w szczególności nauki, z których Wrocław często skorzystał. Opinia tych osób decyzyjnych jest bardzo często kluczowa. I to zarówno w sensie pozytywnym, jak i w sensie zapobiegawczym. Dzięki wizycie we Wrocławiu mogli bowiem zobaczyć, że pieniądze są dobrze inwestowane dla przyszłości całej Europy, a nie tylko dla środowiska lokalnego. I trzecia sprawa to wrażenie, zarówno społeczne, jak i naukowe. Ludzie, którzy stąd wyjechali, pozostali z przekonaniem, że to jest naprawdę miasto akademickie, w którym jakość staje się kluczowym elementem, a prowincjonalność zanika. Trudno mi oczywiście obiecać, że efektem tego jubileuszu będzie ileś nowych publikacji, bo nie mogę tego zagwarantować. Natomiast w sensie wizerunkowym, złamania złych stereotypów, to było jedno z najważniejszych wydarzeń, które odbyło się w Polsce. I w tym sensie przysłuży się ono nauce i naukowcom. Jedno co mnie wielce smuci, to że mimo iż konferencja była otwarta, nieproporcjonalnie mało osób z tej okazji skorzystało.
Inny charakter miał Festiwal Innowacji współorganizowany przez tzw. KIC klimatyczny.
To było spotkanie jednego z trzech środowisk Europejskiego Instytutu Technologicznego. Po długotrwałych negocjacjach udało się doprowadzić do tego, że Wrocław stał się kluczowym centrum regionalnym w zakresie spraw klimatycznych w EIT. Instytut z jednej strony ma uczyć, z drugiej strony ma wypracować rozwiązania, ale we współpracy z biznesem, aby przynosiły one skutek ekonomiczny. To spotkanie miało na celu znalezienie odpowiedzi na zmiany klimatu, które zaczynają nam dokuczać (gwałtowne zjawiska pogodowe, zanieczyszczenie wody i powietrza, marnotrawienie surowców, itp.). To nie była jednak klasyczna konferencja, ale Festiwal Innowacji. W czasie tych kilku dni przyjechało do Wrocławia ponad 600 osób, które prezentowały rozwiązania dotyczące ochrony klimatu stosowane w innych miastach i regionach. Jak powiedziała cytowana podczas Festiwalu Connie Hedegaard z Komisji Europejskiej, dzięki temu wydarzeniu „Wrocław staje się miejscem spotkań dla wszystkich z centralnej i wschodniej Europy, którzy stawiają sobie za priorytet działania w dziedzinie klimatu”. Dodam jeszcze, że udało się to zrealizować dzięki udanej współpracy Climate KIC z Wrocławskim Centrum Badań EIT+. Ogromną zasługę w organizacji tej konferencji ma bowiem Cezary Lejkowski, Dyrektor Departamentu Klimatu i Energii w WCB EIT+, który zajmuje się m.in. takimi zagadnieniami jak zrównoważony rozwój, gospodarka odpadami, energooszczędne budownictwo czy transport niskoemisyjny. Z tej konferencji wypływa jeszcze jeden ważny wniosek, że Polska w ramach Europejskiego Instytutu Technologicznego, a w tym Wrocław musi się stać miejscem naukowej i probizensowej działalnościw obszarze ochrony klimatu.
Wrocław, czyli EIT +?
Wrocławskie Centrum Badań EIT + już bierze w tym udział, ale chcielibyśmy, aby stało się ono centrum wyższej rangi, na takich samych prawach, jak np. Imperial College of Londyn. I są na to ogromne szanse, jeśli bardziej aktywnie włączą się uczelnie wrocławskie oraz dolnośląski biznes.
Rozmawiał Tomasz Wysocki
