Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
Zastępowanie betonu roślinnością to nie tylko lepszy wizerunek miasta, ale także inwestycja w nasze zdrowie i ekologię.
Jakie są skutki betonozy w miastach?
Współczesne miasta nieustannie się rozwijają – powstają nowe budynki, drogi, place i infrastruktura, która ułatwia codzienne życie mieszkańców. Zjawisko tzw. „betonozy”, czyli dominacji powierzchni utwardzonych, jest więc naturalnym skutkiem urbanizacji.
Jednak wraz z rozwojem miast zmieniają się też warunki klimatyczne i przyrodnicze – szczelne nawierzchnie ograniczają naturalną cyrkulację powietrza, przyczyniają się do wzrostu temperatury i zmniejszają zdolność gruntu do zatrzymywania wody.
Dlatego dziś do przestrzeni zurbanizowanych obok zwykłej infrastruktury musimy wprowadzać zieleń. Rośliny, czy w ogóle miejsca pozostawione naturze, zapewniają harmonię w krajobrazie, niezbędną choćby dla naszej psychiki, ale przede wszystkim obniżają temperaturę miast i retencjonują wodę z opadów.Jacek Mól, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej
Jak powstaje miejska wyspa ciepła?
Miejska wyspa ciepła to zjawisko polegające na tym, że w miastach temperatura powietrza jest wyższa niż na terenach otaczających, zwłaszcza w upalne dni i noce. To naturalny efekt urbanizacji – w miastach dominują powierzchnie utwardzone, które pochłaniają ciepło w ciągu dnia i wolno je oddają po zmroku. Są to:
- asfalt,
- beton,
- elewacje,
- dachy.
Jednocześnie terenów zieleni jest tu mniej niż na obszarach podmiejskich i wiejskich, przez co procesy ochładzania zachodzą wolniej.
Zjawisko miejskiej wyspy ciepła wpływa na komfort życia i mikroklimat, ale jego skutki można łagodzić. Kluczową rolę odgrywają tu zieleń i woda opadowa - drzewa, parki, skwery, ogrody deszczowe czy zielone dachy i ściany pomagają obniżać temperaturę i poprawiać jakość powietrza. We Wrocławiu inwestycje są prowadzone w sposób zrównoważony tak, aby miasto mogło się rozwijać, a jednocześnie skutecznie ograniczać negatywne skutki intensywnej zabudowy.Jolanta Wnęk, dyrektor Zarządu Inwestycji Miejskich
Związek między betonozą a suszą miejską
W miastach woda opadowa nie wsiąka w grunt tak swobodnie, jak na terenach zielonych – to normalne w warunkach gęstej zabudowy. Jednak brak naturalnej retencji może prowadzić do tzw. suszy miejskiej, czyli sytuacji, gdy mimo opadów, gleba w mieście pozostaje sucha, a roślinność ma ograniczony dostęp do wody.
Odpowiedzią na to wyzwanie jest rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury, która wspiera naturalną retencję. Przykładami takich rozwiązań są: ogrody deszczowe, nawierzchnie przepuszczalne, zbiorniki retencyjne czy instalacje do magazynowania deszczówki, wykorzystywane później np. do podlewania zieleni. Dzięki temu woda zostaje tam, gdzie spadła i może zasilać lokalny obieg wodny.Małgorzata Brykarz, dyrektor Wydziału Klimatu i Energii UMW
We wrocławskich inwestycjach uwzględnia się te elementy, by nie tylko poprawiać gospodarkę wodną i mikroklimat, ale też przeciwdziałać negatywnym skutkom urbanizacji i zmian klimatu, takim jak przesuszenie gleby, przegrzewanie się przestrzeni czy lokalne podtopienia.
Wielowymiarowe rozwiązania dla klimatu miasta
Dostosowanie miasta do zmieniających się warunków klimatycznych to proces, który nie polega na „walkach z betonem”, ale na jego uzupełnianiu rozwiązaniami inspirowanymi naturą. Skuteczne działania wymagają podejścia wielowymiarowego – łączącego różne elementy, które wspólnie poprawiają jakość życia mieszkańców i odporność miasta na zmiany.
Wrocław opiera swoje działania na:
-
zazielenianiu – czyli tworzeniu nowych terenów zieleni i zwiększaniu udziału roślinności w przestrzeni publicznej. Obejmuje to sadzenie drzew, zakładanie parków kieszonkowych, łąk kwietnych, zielonych dachów i ogrodów przyulicznych. Zieleń pełni funkcję nie tylko estetyczną, ale też regulującą - poprawia jakość powietrza i zdrowie mieszkańców, obniża temperaturę i wspiera retencję wód opadowych.
-
rozszczelnianiu – czyli zastępowaniu nieprzepuszczalnych powierzchni, takich jak beton czy asfalt, materiałami, które umożliwiają wodzie wsiąkanie w grunt. Są to m.in. płyty ażurowe, nawierzchnie mineralne, żwir i trawniki. W połączeniu z zielenią, np. nasadzeniami roślin, ogrodami deszczowymi czy łąkami kwietnymi poprawiają retencję, wspierają lokalny mikroklimat i ograniczają ryzyko podtopień.
-
bioróżnorodności – czyli wspieraniu różnorodnych form życia w mieście: roślin, owadów, ptaków i drobnych zwierząt. Łąki kwietne, siedliska dla owadów zapylających, naturalne, wielogatunkowe formy zieleni i ograniczanie koszenia pomagają utrzymać równowagę ekosystemu i zwiększają odporność przyrody na zmiany klimatyczne.
-
schładzaniu – w mieście ochładzanie nie zachodzi tak naturalnie jak na terenach otwartych, dlatego dużą rolę odgrywa zielono-niebieska infrastruktura. Drzewa dają cień i obniżają temperaturę otoczenia, a obecność wody, np. w postaci ogrodów deszczowych czy zbiorników retencyjnych pomaga utrzymać wilgotność powietrza i mikroklimat. To właśnie połączenie zieleni i wody opadowej działa jak naturalna klimatyzacja dla przestrzeni publicznych.
Zielono-niebieski Wrocław w akcji – nasze dobre praktyki
Wrocław od lat wdraża rozwiązania, które równoważą rozwój miasta z troską o środowisko i komfort życia mieszkańców. Zielono-niebieska infrastruktura jest dziś integralną częścią projektów, zarówno drogowych, mieszkaniowych, osiedlowych, jak i edukacyjnych. Przykłady działań można zaobserwować w wielu częściach miasta, oto kilka wybranych realizacji:
Zielone dachy:
- dach na budynku Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego przy ul. Borowskiej,
- dach na obiekcie MPWiK przy ul. Na Grobli.
Zielono-niebieska infrastruktura:
- Przemiłowska,
- Legnicka/Poznańska (skrzyżowanie),
- plac Solidarności.
Ogrody deszczowe w placówkach oświatowych:
- ogród deszczowy przy LO XIV, ul. Brücknera,
- ogród w pojemniku ze strefą wypoczynku przy SP nr 97, ul. Prosta,
- zieleń deszczowa przy Przedszkolu nr 23, ul. Zwycięska.
Zielone przystanki i torowiska:
- zielone przystanki na ul. Kościuszki, pl. Dominikańskim, ul. Krakowskiej,
- torowiska porośnięte trawą przy al. Hallera i ul. Legnickiej.
Parki kieszonkowe i skwery:
- park kieszonkowy przy ul. Stysia i Owsianej na osiedlu Powstańców Śląskich.
Dzięki tym działaniom Wrocław pokazuje, że rozwój miasta może iść w parze z ochroną klimatu, poprawą jakości życia mieszkańców i zwiększaniem odporności na zmiany pogodowe. Zieleń i woda opadowa stają się naturalnymi sojusznikami w planowaniu przestrzeni miejskiej.
