Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
- Zielono-niebieska infrastruktura. Czym dokładnie jest?
- Jakie korzyści są z zielono-niebieskiej infrastruktury dla miast?
- Kluczowe elementy zielono-niebieskiej infrastruktury
- Plan rozwoju miasta i wyzwania klimatyczne
- Bariery we wdrażaniu zielono-niebieskiej infrastruktury
- Edukacja mieszkańców
- Zielono-niebieski Wrocław. Oto najnowsze projekty
Zielono-niebieska infrastruktura. Czym dokładnie jest?
Zielono-niebieska infrastruktura to zintegrowane podejście do planowania przestrzeni miejskiej, które łączy elementy zielone (roślinność) i niebieskie (woda opadowa). Zieleń i wodę traktuje się jako infrastrukturę, ponieważ – podobnie jak drogi, sieci kanalizacyjne czy energetyczne – są one projektowane i zarządzane w sposób systemowy, z myślą o konkretnych funkcjach użytkowych.
Elementy te nie pełnią już wyłącznie roli estetycznej, lecz wspierają codzienne funkcjonowanie miasta i jego mieszkańców. Zielono-niebieskie rozwiązania opierają się na naturalnych procesach i zasobach, pomagają m.in. w retencji wody opadowej, ograniczaniu skutków suszy miejskiej i podtopień, obniżaniu temperatury podczas fal upałów, poprawie jakości powietrza oraz zwiększaniu bioróżnorodności.Jacek Mól, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej
Dzięki temu zielono-niebieska infrastruktura staje się kluczowym elementem współczesnych, odpornych na zmiany klimatu terenów zurbanizowanych. To infrastruktura przyszłości, która zamiast tłumić przyrodę – współpracuje z nią.
Jakie korzyści są z zielono-niebieskiej infrastruktury dla miast?
Zielono-niebieska infrastruktura to nie tylko estetyczne wzbogacenie przestrzeni – to strategiczne narzędzie adaptacji do zmieniających się warunków klimatycznych i środowiskowych. Oto kluczowe korzyści, które niesie jej rozwój:
- zatrzymywanie i oczyszczanie wód opadowych,
- przeciwdziałanie ekstremalnym zjawiskom pogodowym (podtopienia i miejskie susze),
- redukcja miejskiej wyspy ciepła,
- poprawa jakości powietrza,
- ochrona bioróżnorodności,
- poprawa jakości życia i zdrowia mieszkańców,
- wzbogacenie estetyki i jakości przestrzeni miejskiej.
Kluczowe elementy zielono-niebieskiej infrastruktury
Zielono-niebieska infrastruktura obejmuje szeroki wachlarz rozwiązań, które mogą być dostosowywane do lokalnych warunków. Do jej głównych elementów zaliczamy:
- ogrody deszczowe i muldy chłonne – zagłębienia w gruncie, które zbierają wodę opadową i oczyszczają ją dzięki zastosowaniu odpowiednich warstw filtrujących i roślin hydrofitowych (takich jak np. turzyce, paprocie, mięta, niezapominajka, jeżówka),
- zielone dachy i ściany – pokryte roślinnością powierzchnie budynków, poprawiające izolację cieplną, zwiększające retencję wody i wspierające mikroklimat,
- parki i skwery – gleba i bogata roślinność umożliwiają wchłanianie wody opadowej, jednocześnie chłodzą przestrzeń miejską i łagodzą skutki upałów,
- zbiorniki retencyjne i niecki infiltracyjne – systemy gromadzenia i powolnego wchłaniania wody do gleby,
- nawierzchnie przepuszczalne – umożliwiają wodzie deszczowej wsiąkanie w grunt, zamiast spływać do kanalizacji.
Plan rozwoju miasta i wyzwania klimatyczne
W planowaniu rozwoju niezbędne jest zapewnienie bezpiecznego i sprawnego funkcjonowania miasta oraz wysokiej jakości życia mieszkańców z uwzględnieniem prognozowanych zmian klimatu.
5 września 2019 roku został uchwalony przez Radę Miejską Wrocławia – Miejski Plan Adaptacji do zmian klimatu (MPA) do roku 2030, który jest lokalnym dokumentem strategicznym, wyznaczającym ramy zrównoważonej polityki przestrzennej, właściwej gospodarki wodami opadowymi, rozwoju infrastruktury przystosowanej do zmieniających się warunków klimatycznych, a także racjonalnego zarządzania zielenią na terenie miasta.
Zmiany klimatyczne są zjawiskiem globalnym, jednak ich skutki odczuwane są przede wszystkim lokalnie. Miasta, w tym także Wrocław, są szczególnie narażone na negatywne skutki zmian klimatu, które wpływają na wiele obszarów funkcjonowania życia w mieście, coraz intensywniej oddziałują także na zdrowie mieszkańców. Przystosowanie Wrocławia do zmian klimatu poprzez między innymi przeciwdziałanie suszom, lokalnym podtopieniom i zjawisku miejskich wysp ciepła jest niezbędne w kontekście zagwarantowania bezpieczeństwa i poprawy jakości życia nas wszystkich.Małgorzata Brykarz, dyrektor Wydziału Klimatu i Energii UMW
Zielono-niebieska infrastruktura ma tworzyć przestrzenie, w których chce się żyć: chłodne i zielone latem, zabezpieczające podczas nawalnych opadów, estetyczne przez cały rok.
Bariery we wdrażaniu zielono-niebieskiej infrastruktury
Zainteresowanie tematyką zielono-niebieskiej infrastruktury (ZNI) stale rośnie, zarówno wśród mieszkańców, jak i inwestorów, jednak jej wdrażanie nie zawsze jest możliwe.
Trzeba pamiętać, że ZNI nie da się zastosować wszędzie. W wielu lokalizacjach warunki gruntowo-wodne, gęsta infrastruktura podziemna czy istniejące zagospodarowanie przestrzeni znacznie utrudniają wdrażanie takich rozwiązań. Są też miejsca, w których priorytetem są inne działania, np. poprawa dostępności lub bezpieczeństwa, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. Ostatecznie celem każdej miejskiej inwestycji jest odpowiedź na konkretne potrzeby lokalnej społeczności, dlatego wybór rozwiązań zawsze powinien wynikać z realnego kontekstu.Jolanta Wnęk, dyrektor Zarządu Inwestycji Miejskich
– Warto również podkreślić, że wiele rozwiązań ZNI to działania oparte na prostych zasadach, takich jak np. obniżenie poziomu nasadzeń zieleni względem chodników, tworzenie niecek retencyjnych czy stosowanie nawierzchni przepuszczalnych. Staramy się je konsekwentnie wdrażać tam, gdzie to możliwe. Zielono-niebieska infrastruktura nie zawsze wymaga spektakularnych projektów, często to właśnie drobne, rozsądne zmiany składają się na realną poprawę retencji wody i jakości życia w mieście – tłumaczy dyrektor ZIM.
Kluczowe jest też systematyczne edukowanie i zwiększanie świadomości, aby angażować społeczność, projektantów i inwestorów – nie tylko w gotowe realizacje, ale także na etapie projektowania przestrzeni.
Pokonanie tych barier wymaga zintegrowanego podejścia, ponieważ zielono-niebieska infrastruktura to nie tylko modny trend, ale realne narzędzie poprawy jakości życia w mieście. Warto je wspierać systemowo i długofalowo.
Edukacja mieszkańców
Skuteczne wdrażanie zielono-niebieskiej infrastruktury nie może odbywać się bez edukacji i zaangażowania mieszkańców. Dlatego Wrocław prowadzi wiele działań, które mają pozwolić na zwiększenie świadomości ekologicznej i pokazanie, jak konkretne rozwiązania wpływają na jakość życia w mieście.
W 2025 roku rozpoczęliśmy szerzej zakrojoną kampanię edukacyjno informacyjną pod hasłem KLIMATyczny Wrocław. Uruchomiliśmy serię krótkich filmów edukacyjnych w formie rolek w mediach społecznościowych, w których w prosty sposób tłumaczymy, jak działają zielono-niebieskie rozwiązania i gdzie można je spotkać w przestrzeni publicznej. Dodatkowo, plakaty promujące wykorzystanie deszczówki można zobaczyć na kasownikach i biletomatach w tramwajach oraz autobusach.Natalia Matyja, zastępca dyrektora Wydziału Klimatu i Energii UMW
– Jesteśmy również obecni na wielu wydarzeniach, takich jak Dni Przyrodnika, Dzień Wody czy Sobota z Zielonym Wrocławiem, gdzie osobiście rozmawiamy z mieszkańcami, odpowiadamy na pytania i zachęcamy do wspólnego działania na rzecz odpornego i zielonego miasta. Edukacja to fundament trwałej zmiany. Wierzymy, że zrozumienie idei zielono-niebieskiej infrastruktury będzie miało realny wpływ na jej powszechne i skuteczne wdrażanie – dodaje Natalia Matyja.
Dodatkowo dzięki miejskim inicjatywom:
-
od kilku lat funkcjonuje program „Złap deszcz”, który wspiera mieszkańców w budowie przydomowych instalacji małej retencji, takich jak zbiorniki na wodę deszczową czy ogrody deszczowe. To praktyczne wsparcie przekłada się na realne oszczędności i korzyści środowiskowe;
-
równolegle prowadzony jest program „Lubię deszcz” skierowany do placówek oświatowych. Uczniowie (przy wsparciu nauczycieli i specjalistów) zakładają ogrody deszczowe na terenie swoich szkół. To nie tylko nauka przez działanie, ale także budowanie proekologicznej postawy od najmłodszych lat.
Zielono-niebieski Wrocław. Oto najnowsze projekty
Wrocław nieustannie rozwija zielono-niebieską infrastrukturę, integrując ją z różnorodnymi inwestycjami miejskimi. To podejście nie ogranicza się jedynie do rozszczelniania nawierzchni i jej nowej aranżacji – obejmuje także szereg inwestycji towarzyszących, które razem tworzą spójną strategię adaptacji miasta do zmian klimatu.
Wśród rozwiązań wdrażanych w przestrzeni miejskiej są m.in. ogrody deszczowe lub niecki w pasach drogowych, stosowanie nawierzchni przepuszczalnych, zwiększanie powierzchni biologicznie czynnej, a także zwykłe tereny zieleni przyulicznej, które zyskują nowe funkcje retencyjne i poprawiają komfort życia mieszkańców.
Obecnie jesteśmy świadkami realizacji rozszczelniania dużej powierzchni w centrum miasta tj. zagospodarowanie placu wejściowego na Promenadę Staromiejską przy ul. Świdnickiej (przy pomniku Bolesława Chrobrego). Ta transformacja z licznymi nasadzeniami roślin i elementami małej architektury ma na celu wykreowanie nowej estetycznej, zielonej przestrzeni z funkcjami retencyjnymi, integrującej zieleń z ciągami pieszymi.
Kolejne planowane projekty w ramach niebieskiej infrastruktury to:
- Skwer przy ul. Suchej – projekt ma na celu ograniczenie powierzchni nieprzepuszczalnych i poprawę retencji wody opadowej poprzez rozszczelnienie nawierzchni, stworzenie ogrodu deszczowego w rejonie dworca.
- Park kieszonkowy przy ul. Powstańców Śląskich – niewielki, ale funkcjonalny teren zieleni, który oprócz funkcji rekreacyjnych będzie pełnił także rolę mikroretencji dzięki stworzeniu ogrodu deszczowego, odpowiedniemu wyprofilowaniu terenu oraz nasadzeniom różnorodnych drzew i krzewów.
- Centrum Historii Zajezdnia przy ul. Grabiszyńskiej – projekt obejmuje stworzenie ogrodów deszczowych, zbiorników retencyjnych oraz rozwiązań ograniczających efekt miejskiej wyspy ciepła, uzupełnionych o nasadzenia roślin poprawiających mikroklimat i estetykę przestrzeni.
- Zielone Ogrody Placu Grunwaldzkiego – nowe nasadzenia oraz rozszczelnienie nawierzchni, co pozwoli na lepsze gospodarowanie wodą opadową i poprawę mikroklimatu w gęsto zurbanizowanej części miasta.
Wrocław traktuje zielono-niebieską infrastrukturę jako integralny element nowoczesnego, odpornego miasta - stawiając na wieloaspektowe, trwałe rozwiązania odpowiadające na potrzeby mieszkańców i wyzwania klimatyczne.Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektor Departamentu Strategii i Zrównoważonego Rozwoju UMW
Oprócz aspektów ekologicznych, takie projekty poprawiają wizerunek Wrocławia, ciesząc oczy mieszkańców i turystów. Stają się też często przyjemnym miejscem do spędzania czasu – chyba każdy zgodzi się z tym, że najlepiej odpoczywa się na świeżym powietrzu, w otoczeniu zieleni. Oby było takich projektów w naszym mieście, jak najwięcej. Tworzą nasz KLIMATyczny Wrocław.
