Przyjmijmy taki przykład. Do urzędu przychodzą uciekinierzy z Ukrainy, kobieta z dwójką dzieci w wieku 6 i 13 lat (wiek dzieci ma znaczenie przy procedurze). Jakie powinni mieć dokumenty, aby starać się o wydanie numeru PESEL?
W pierwszej kolejności należy umówić się na wizytę na załatwienie numeru PESEL. Można to zrobić za pośrednictwem internetu, telefonicznie 71 777 87 77 albo przyjść i zapisać się osobiście w Centrach Obsługi Mieszkańców przy ul. Gabrieli Zapolskiej 4, pl. Nowy Targ 1-8 lub al. Kromera 44. Zapisy odbywają się w białych namiotach.
Może to także zrobić ktoś inny, znajomy lub krewny. Aktualnie wyznaczamy terminy wizyt na koniec kwietnia, ale jesteśmy w posiadaniu numeru telefonu i kiedy zwiększymy liczbę stanowisk, to będziemy zapraszać na wcześniejsze wizyty.
Podczas rejestracji bierzemy pod uwagę sytuację zdrowotną. Osoby chore, kobiety w ciąży umawiane są na spotkanie nawet na następny dzień lub ich sprawa jest realizowana w dniu przyjścia do urzędu.
Kiedy już taka osoba ma wyznaczony termin wizyty, to jakie dokumenty powinna dostarczyć?
Katalog dokumentów, na podstawie których obywatele Ukrainy wjeżdżają bezpośrednio do Polski, jest bardzo szeroki. Zazwyczaj są to ważne paszporty biometryczne oraz inne paszporty, nawet te, które nie posiadają terminu ważności. To również karta ID, czyli plastikowy dowód osobisty. Mają także wewnętrzne paszporty ukraińskie, pisane cyrylicą ukraińską, a osoby, które nie ukończyły 18. roku życia mają dokumenty potwierdzające urodzenie.
Jest duża grupa osób, która nie posiada żadnego dokumentu, który by potwierdził tożsamość. Wtedy należy wystąpić do placówki konsularnej w sprawie wydania zaświadczenia potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo. Takie zaświadczenia wydaje, na przykład konsulat ukraiński we Wrocławiu.
Czy w urzędzie wystarczy dokument o przekroczeniu granicy?
W związku z procedurą nadania numeru PESEL dla obywateli Ukrainy, organ nie żąda potwierdzenia przekroczenia granicy.
Co jeszcze jest potrzebne przy procedurze nadania numeru PESEL?
Do wniosku musi być załączona jedna fotografia. Zdjęcia robimy nieodpłatnie w trzech punktach przy Centrach Obsługi Mieszkańca przy ul. Zapolskiej, przy Kromera oraz na Nowym Targu. Obowiązuje to dorosłych i dzieci.
Wróćmy do ukraińskiej rodziny z przykładu. Ta kobieta dostanie wniosek o nadanie numeru PESEL dla siebie i dla każdego z dzieci.
W biurze wymagamy obecności matki i dziecka, które ma ukończony 12. rok życia, bo potrzebne są odciski palców i podpisy. Osoby, które nie ukończyły 12. roku życia nie muszą być obecne przy procedurze nadawania numeru PESEL. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy mamy do czynienia z dzieckiem poniżej 12. roku życia, bez dokumentu potwierdzającego jego tożsamość. Wtedy należy je przyprowadzić, bo chcemy przynajmniej to dziecko zobaczyć.
Jak wygląda dokładnie procedura otrzymania PESEL-u?
Składamy wniosek, zdjęcia i dokument potwierdzający tożsamość. Dobrze, jeśli jest kserokopia dokumentu, na podstawie którego cudzoziemiec wjechał na terytorium Polski. Na sali obsługi, gdy cudzoziemiec oczekuje na załatwienie sprawy, wolontariusze sprawdzają, czy wnioski są dobrze wypełnione, czy jest kserokopia dokumentu podróży i czy cudzoziemiec ma jedną fotografię. Obsługa jednej osoby trwa średnio około 30 minut, natomiast proces obsługi osoby, która nie ukończyła 12. roku życia, średnio 20 minut.
Z jakimi dokumentami wychodzi?
Nadajemy numer PESEL i wydajemy papierowe powiadomienie o wydaniu numeru PESEL z systemowym dopiskiem: posiada status UKR. Status UKR pozwala na korzystanie z usług socjalnych, opieki zdrowotnej, prawa do legalnego zatrudnienia, zapisanie dzieci do szkoły, przedszkola czy żłobka. Ponadto, osoby, które mają już nadany numer PESEL, są bardziej wiarygodne, na przykład, w sytuacji wynajmu mieszkania. Opowiadają nam o tym sami obywatele Ukrainy, że posiadanie numeru PESEL ułatwia funkcjonowanie w Polsce, czyli też we Wrocławiu.
Osoby z PESEL-em mają prawo do legalnego pobytu na terytorium Polski przez 18 miesięcy. Specustawa reguluje także kwestie dalszego pobytu cudzoziemca ze statusem UKR. Przed upływem 18 miesięcy można wnioskować o dalsze zezwolenie na okres trzech lat.
Niektóre banki żądają od obywateli Ukrainy dodatkowych dokumentów, np. okazania zaświadczenia tożsamości cudzoziemca.
Jednak takiego zaświadczenia ta grupa cudzoziemców nie posiada, bowiem są to obywatele Ukrainy, którzy otrzymali czasową ochronę na terytorium Polski w związku z działaniami wojennymi w ich ojczyźnie.
Czy osoby, którym nadano PESEL, mogą korzystać z Profilu Zaufanego podczas załatwiania urzędowych spraw?
Tak. Jeśli wyrażą na to zgodę, podadzą numer telefonu, adres e-mail, to od razu urzędnik tworzy Profil Zaufany. To pomaga w kontakcie z instytucjami publicznymi.
Co z osobami, które numer PESEL dostały od 24 lutego do 12 marca, zanim została wprowadzona ustawa specjalna? Czy powinny jeszcze raz zgłosić się do urzędu miasta?
Tak. Pobieramy od nich zdjęcia i odciski palców. Dokładamy do ich danych status UKR, co upoważnia je do korzystania z systemu opieki socjalnej, dostępu do rynku pracy.
W ilu miejscach można złożyć wnioski o wydanie PESEL we Wrocławiu?
Obsługujemy obywateli Ukrainy w trzech Centrach Obsługi Mieszkańca: przy ul. Zapolskiej 4, al. Kromera 44 i przy pl. Nowy Targ 1-8.
Dotarł do nas już nowy sprzęt: komputery i urządzenia do zbierania odcisków palców. To pozwoli nam wkrótce zwiększyć liczbę punktów przeznaczonych do przyjmowania wniosków o nadanie PESEL. Dzisiaj załatwiamy około 800 wniosków w ciągu dnia pracy. Zakładamy, że z nowym sprzętem będzie ich nawet o 50 procent więcej.
