Kontakty partnerskie z Kownem (po litewsku Kaunas) Wrocław nawiązał oficjalnie 18 maja 2003 r. na mocy umowy podpisanej przez ówczesnego prezydenta Kowna Arvydasa Garbaravičiusa i wiceprezydenta Wrocławia Jarosława Obremskiego. Główne założenia współpracy to: wymiana młodzieży, uczniów i studentów oraz nauczycieli szkół różnego szczebla; relacje w dziedzinie kultury, np. obustronne wizyty profesjonalnych i amatorskich grup oraz zespołów muzycznych; współdziałanie w zakresie organizacji i promocji wymiany informacji na temat osiągnięć na płaszczyźnie gospodarki komunalnej i administracji – co przejawia się m.in. uczestnictwem w targach, konferencjach i wystawach organizowanych w obu miastach; pomoc w kształceniu i wymianie specjalistów z odpowiednich służb miejskich oraz wspieranie wzajemnych inicjatyw gospodarczych przez udostępnianie odpowiednich informacji.

Via Baltica wiedzie wprost do Kowna

Gród nad Niemnem i Wilią

Kowno, stary gród litewski, tkwi w uścisku dwóch najważniejszych rzek kraju – Niemna i Wilii. Miasto założył wedle legendy Kunas, syn mitycznego Palemona – praojca Litwinów, a pierwsza wzmianka o Kownie pochodzi z 1140 r. od arabskiego kartografa al-Idrisiego, który odnotował osadę jako Quaynu. Przez kilkadziesiąt lat XIV w. miejsce to należało do Krzyżaków, którzy wybudowali potężny zamek Ritterswerder. Miasto szybko się rozwijało dzięki handlowi z kupcami z zachodu Europy. W 1408 r. wielki książę Witold dokonał lokacji na prawie magdeburskim. Z czasem Kowno stało się prawdziwą metropolią, określaną jako „Zaszczyt Rzeczypospolitej”. Okres świetności brutalnie przerwał szwedzki potop w 1655 r., spłonęły w nim wszystkie reprezentacyjne gmachy Kowna. Kolejny pożar strawił miasto w 1731 r. Za Stanisława Augusta w Kownie żyło ok. 28 tys. mieszkańców, ale w czasie zaborów populacja zaczęła się dramatycznie kurczyć. W 1815 r. odnotowano ledwie 2,9 tys. osób. Po kongresie wiedeńskim zaczęło się w Kownie poprawiać, a linia kolejowa zbliżyła je do pozycji ośrodka przemysłowego z prawdziwego zdarzenia. Pod koniec XIX w. kolejny pożar strawił miasto. 

Gdy w latach 1918-1940 Wilno należało do Polski, to właśnie Kowno było stolicą Republiki Litewskiej, którą za sprawą Sowietów przekształcono w Litewską Socjalistyczną Republikę Radziecką. Ponownie wolne stało się Kowno w 1990 r., gdy 11 marca Litwa ogłosiła deklarację niepodległości.

Najbardziej rozpoznawalna budowla w mieście – Zamek Kowieński

Na Kowno!

Przyjazd do Kowna to nie problem. Jeździ tam wiele wycieczek zorganizowanych przez biura podróży. Indywidualnie, samochodem, do Kowna jedzie się jak po sznurku, tym bardziej że litewskie drogi są doskonale utrzymane, po sporym zastrzyku unijnych środków – gładkie jak stół. Miasto leży w centrum niewielkiej przecież Litwy i jest jej najważniejszym węzłem komunikacyjnym. Lokalnie dojeżdża tam sporo autobusów, także pociągów z Wilna.

W prostej linii z Wrocławia do Kowna jest ok. 623 km, ale odległość drogowa to co najmniej o 120 km więcej. Dla obieżyświatów, którym niestraszne dalekie podróże autokarami, jest np. opcja wyjazdu z dworca przy Joannitów kwadrans po północy, z metą na kowieńskim Kaunakiemio już o 15.00, z przewoźnikiem zdążającym z Pragi do Rygi. Samolotem ze Strachowic wprost na lotnisko w sąsiadującej z Kownem wsi Kormiałów na razie bezpośrednio dolecieć się nie da, ale może to tyko kwestia czasu. Zwłaszcza że kowieński port lotniczy specjalizuje się w obsłudze tanich linii, jak Wizz Air i Ryanair.

Niemen daje Kownu życie, pracę i niezwykłość krajobrazu

Po pokonaniu kilkusetkilometrowej trasy przekonamy się jednak, że Kaunas (dzisiaj ponad czterystutysięczne miasto) jest przepięknie położone na wzgórzach. Na poznanie Kowna wystarczą trzy dni, choć i w ciągu kilku tylko godzin można zobaczyć sporo, zwłaszcza tych najcenniejszych historycznie miejsc i obiektów. Wiekszość atrakcji jest bowiem położona blisko siebie i to na Starym, jak i Nowym Mieście. Osobno warto zaplanować zwiedzanie muzeów czy na obejrzenie Pożajścia, a także – w przypadku gdy sprzyjać będzie aura – na odpoczynek nad wodami tzw. Morza Kowieńskiego.

Stare Miasto

Kowno ma zwartą zabudowę – Senamiestis (Stare Miasto) mieści się dokładnie na cyplu u zbiegu Niemna i Wilii. Powstało jako osada założona przy zamku i to tam dokonano lokacji na prawie magdeburskim w 1408 r. Do dziś przetrwało kilkadziesiąt bardzo cennych obiektów zabytkowych. Oprócz tych sztandarowych, jak zamek, warto poszukać gotyckiej kamienicy przy Kurpių. g. 12; barokowo-klasycystycznego tzw. Podwójnego Dom przy Jonavos g. 6; domu Napoleona przy Muitines g. 14 czy XIX-wiecznych dworków miejskich i spichlerzy.

 

Wędrówki po kowieńskiej starówce przynoszą wiele odkryć

• Zamek Kowieński

Założenie Zamku Kowieńskiego (Kauno pilis) przypisuje się – w zależności od źródła – Litwinom bądź Krzyżakom. Działo się to w XIV wieku. Ci pierwsi mieli wybudować murowaną warownię, najstarszą tego typu budowlę w dziejach Litwy. O drugich wiadomo, że podjęli budowę wielkiej fortecy Ritterswerder, przy której pracowało 60 tys. ludzi (spławionych tu wraz z materiałami Niemnem), dzięki czemu trwała tylko sześć tygodni. 

Degradacji budowli sprzyjały częste wylewy Wilii – w ten sposób zniknęło ponad 60% terytorium zamkowego. Do dziś przetrwały dwie narożne baszty, a także fragmenty murów. Teren wewnątrz zamku jest pusty i stale dostępny. W godz. 10.00-18.00 można wejść na hurdycję (wystająca część nad murami) i do małego muzeum urządzonego w baszcie.

• Kościół św. Jerzego i klasztor Bernardynów

Sąsiaduje z zamkiem na wpół zrujnowany, ale zabezpieczony kościół św. Jerzego oraz stojące za nim budynki. Datowany na koniec XV w., był kilkakrotnie restaurowany po pożarach, najazdach, przejściu wojsk napoleońskich. Świątynia w latach 50. XX w. została magazynem. Gmach wzniesiony z surowej, nietynkowanej cegły, we wnętrzu warto zwrócić uwagę na barokowe ołtarze i ambonę, a także klasycystyczne stiuki i ślady polichromii.

Biały Łabędź – to najtrafniejsze określenie dla tego ratusza

• Plac Ratuszowy

To najpiękniejszy na Litwie zespół zabudowy rynku, na dodatek jedyny zachowany w całości. Są tam m.in. kamienice łączące gotyk, renesans, klasycyzm. W kamienicy pod nr. 28 mieści Muzeum Historii Medycyny i Farmacji, pod nr. 18/19 zaś 18/19 dawna stacja pocztowa. Plac Ratuszowy to świetne miejsce na spędzenie wieczoru, zwłaszcza gdy jest ciepło, ponieważ pełno tam knajpek, restauracji i przylokalowych ogródków.

• Ratusz

Ozdoba rynku. Smukły, piękny, zwany Białym Łabędziem. Pochodzi z XVI w. , a obecny kształt zyskał pod koniec wieku XVIII. Wieża ma obecnie 53 m wysokości. W ratuszu, który pełnił swoje funcje w różnych latach z przerwami, jest teraz urząd stanu cywilnego i Muzeum Ceramiki. W roku 2005 gruntownie go wyremontowano.

• Kościół św. Franciszka Ksawerego

Znajduje się na lewo od ratusza, wraz z kompleksem budynków, którymi kiedyś zawiadywali jezuici. Budowano go przez niemal sto lat. W XIX wieku Rosjanie zrobili ze świątyni cerkiew, a po II wojnie światowej była tam szkolna sala gimnastyczna Teraz znów tam „rzadzą” jezuici. Do kościoła wchodzi się przez małe wejścia, we wnątrz jest dość surowo. Wyróżnia się ołtarz główny z wielkim obrazem „Ukrzyżowanie” i dwa rzędy marmurowych kolumn.

 Kościół jezuitów pw. św. Franciszka Ksawerego 

• Kościół Trójcy Świętej i klasztor Bernardynek

Kompleks dawnego klasztoru Bernardynek z pierwszej połowy XVII w. Do trójnawowej budowli wchodzi się przez czworoboczną wieżę. W środku są bardzo ładne sklepienia gwiaździste, ale najcenniejszy jest cudowny wizerunek Matki Boskiej w ołtarzu głównym.

• Ulica Wileńska

Urokliwa Vilniaus gatvé to główna arteria Starego Miasta. Teraz jest to deptak z knajpkami, sklepami, przez który przelewają się masy turystów. Większość budynków przy ulicy to kamienice z XVI w. – warto niektórym dokładniej się przyrzeć, bo to architektoniczne perełki.

Kościół garnizonowy pw. św. Michała Archanioła to już zabytek Nowego Miasta

• Bazylika archikatedralna św.św. Piotra i Pawła

Katedra kowieńska to olbrzymia budowla z czerwonej, nietynkowanej cegły – największy kościół katolicki na Litwie, jedyny w formie bazyliki. Ma 84 m długości i 34 m szerokości, wysokość nawy głównej sięga 26 m. Zaczęto ja budować na początku XV w., a prace trwały ponad dwa wieki! Całość stanęła dumnie w 1655 r. Za czasów ZSRR była czynna, w latach 90. odwiedził ją polski papież. Wstęp do katedry jest bezpłatny. 

• Pałac Prezydencki

To dawny pałac gubernatorski, wybudowany jako rezydencja prywatna w I poł. XIX w., potem służył najwyższym carskim urzędnikom. Rezydowali w nim prezydenci Litwy: Smetona, Stulginskis i Grinius, których pomniki stoją przed pałacem. Wewnatrz jest oddział Muzeum Wojennego im. Witolda Wielkiego. Od 2004 r. obiekt jest ponownie oficjalną rezydencją prezydenta Litwy.

W Domu Perkuna mieści sie Muzeum Adama Mickiewicza

• Dom Perkuna

Gotycki budynek z przełomu XV i XVI w. z czerwonej, nietynkowanej cegły, z późnogotyckim szczytem. Jego nazwa wiąże się z legendą o istniejącej tu niegdyś pogańskiej świątyni Perkuna – boga ognia i porunów. Kiedyś w Domu Perkuna była faktoria hanzeatycka, potem kaplica. Od lat 90. XX w. oddano obiekt jezuitom, którzy urządzili w nim Muzeum Adama Mickiewicza. Można je zwiedzać za darmo, ale nie zawadzi zostawić jakąś niewielką ofiarę.

• Kościół Wniebowzięcia NMP

Najstarszy na Starym Mieście kościół Kowna, ufundowany przez wielkiego księcia Witolda na początku XV w. dla franciszkanów. Klasztor zlikwidowano po powstaniu listopadowym, a kościół przekształcono w cerkiew. Pod koniec XIX w. służył za koszary. Wartościowe są sklepienia, a gotyckie ściany tylko częściowo są autentyczne. Na murze od strony Niemna jest miejsce, gdzie zaznaczano poziomy rzek podczas wielkich powodzi.

Jeden z koweńskich mostów – Witolda

• Baszta Młynarzy i mury miejskie

W XVII w. Kowno zyskało mury miejskie z basztami bramami – to wynik przywileju wydanego przez króla Jana Kazimierza – by umocnić pozycję miasta po szwedzkim najeździe. Do dziś zachowała się tylko jedna baszta, zwana Basztą Młynarzy, cylindryczna budowla i połączony z nią 40-metrowy, wysoki na 5 m fragment murów miejskich.

• Synagoga

Siedziba gminy żydowskiej, powstała w połowie XIX w., zamknięta po II wojnie światowej. Społecznośc żydowska odzyskała ją latach 90. XX w. Budowla sąsiaduje z innymi budynkami gminy.

NOWE MIASTO

Nowe Miasto zaczęło się kształtować w II połowie XIX w. Tam skupiały tutaj elity kraju, a wznoszonym budynkom nadawano reprezentacyjny, czasem nawet monumentalny charakter. Była to swoista wizytówka niepodległej Litwy jako pełnowartościowego państwa europejskiego. Aby wczuć się w klimat Nowego Miasta, wystarczy przejść całą aleję Wolności (Laisves aleja), to ponad 2 km bardzo dobrej architektury z lat 20. i 30. XX w.

• Aleja Wolności

Na niej jest zawsze pełno przechodniów, bo to obok starówki największa kowieńska atrakcja. To wielki deptak, w XIX w. znany jako prospekt Mikołajewski, później zabudowany dwiema zwartymi pierzejami kamienic i gmachów reprezentacyjnych. Chyba każdy mieszkaniec Kowna przyzna, że tam koncentruje się życie miasta.

Aleją Wolności ze Starego do Nowego Miasta

• Kościół św. Michała Archanioła

Neobizantyjska budowla pierwotnie służyła za cerkiwiew garnizonową. Zwana przez mieszkańców „soborem”, powstała pod koniec XIX w. Przez 30 lat władzy radzickiej była tam galeria witraży. Potem kościół znów zyskał funkcje sakralne i pary młode najchętniej wybierają go na miejsce zaślubin. Ma wyjątkową oprawę architektoniczną, a we wnętrzu interesujące polichromie.

• Meczet

Przykład bogactwa kultur i religii w Kownie. Znajduje się na wschodnim krańcu Nowego Miasta przy parku Spokoju. Powstał w 1930 r. w tzw. stylu mauretańskim na miejscu wcześniejszego, drewnianego meczetu. Po II wojnie światowej był nieczynny, ponowne otwarty w latach 90. Smukły minaret ma rzadko spotykaną nawet w środkowoeuropejskich meczetach galerię dla muezina oraz ładny zespół kopuł.

W tym pałacu mieści się młodzieżowy dom kultury

• Muzeum Diabłów

Oficjalnie nazywa się Muzeum Dzieł i Zbiorów Antanasa Žmuidzinavičiusa. Bardzo fajne miejsce, niewątpliwie diabelskie, bowiem kryje zbiór ponad 3 tys. figurek i wyobrażeń diabła z całego świata, zgromadzony przez patrona muzeum, ekscentrycznego malarza. Zbiór jest uzupełniany. Otwarte od wtorku do niedzieli, w godz. 11.00-17.00.

Klasztor Kamedułów w Pożajściu

To jeden z najznakomitszych zabytków na Litwie i obowiązkowo trzeba to miejsce zwiedzić. Obecnie klasztor otaczają spiętrzone wody tzw. Morza Kowieńskiego, ogromnego zalewu na Niemnie, co sprawia, że okolica jest niezwykłe malownicza. To największy tego typu obiekt w dziejach całej Litwy, ufundowany przez jeden z najpotężniejszych rodów w historii kraju — Paców. Na budowę wydano ogromne na ówczesne czasy pieniądze – równowartość ośmiu beczek złota. Ozdobą klasztoru jest kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny z kopułą sięgającą na wysokość 50 m, a wewnątrz polichromie w pastelowych kolorach. Zachowały się niezwykłe stiuki, biały, czerwony i czarny marmur. W klasztorze działa muzeum, a obok mieści się unikalny kompleks zdrowotny Monte Pacis, gdzie można skosztować historycznych potraw klasztornych we współczesnym wydaniu. Pożajście można zwiedzać od poniedziałku do soboty. W niedzielę są tam msze. 30 min autobusem + 20 min piechotą.

W mieście nie brakuje nowoczesnych obiektów sportowych

Tego też nie przegap

• Muzeum Miejskie (ul. M. Valančiaus 6) z dziełami zbiorów nt. historii miasta, nauki i przemysłu, kultury i sztuki, dźwięku i obrazu oraz działu archeologii. 
• Most Witolda Wielkiego – inaczej zwany także „najdłuższym mostem na świecie”, bo by przejść z jednego brzegu Niemna na drugi, potrzeba było aż 13 dni. Otóż Kowno należało do Imperium Rosyjskiego, zaś Aleksota do 1807 r. – do Królestwa Prus, dlatego po różnych stronach rzeki obowiązywały różne kalendarze, między którymi istniała różnica w 13 dni.
• Funikular na Zielonej Górze (ul. Aušros 6)) – krótka kolejka linowa urządzona na stromym stoku wzgórza, działa od 1931 r., mieści 36 pasażerów, porusza się z prędkością 2 m/s, podróż trwa 1 min 38 s. 
• Dąbrowa (ul. Sporto) – największa w całej Europie, jej powierzchnia to 84,42 ha. Na terytorium dąbrowy można zobaczyć rzeźbę „Żubra”, pospacerować doliną poety Adama Mickiewicza, podziwiać pomnik upamiętniający lot legendarnych litewskich lotników Steponasa Dariusa i Stasysa Girėnasa, odwiedzić ,,Dolinę pieśni”. 

Ekspozycja w Muzeum Zoologicznym

• Muzeum Stumbras (ul. K. Būgos 7) –  możliwość zapoznania się z litewską historią odkrycia i rozwoju produkcji alkoholu, subtelnościami i zasadami degustacji, aparatami do wyrobu wódek, etykietami, także współczesnym procesem produkcji i rozlewu napojów Stumbras.
• Ogród botaniczny (ul. Ž. E. Žilibero 6)) – w zbiorach ogrodu znajdują się rośliny 7300 taksonów. Ekspozycje roślin, największe oranżerie na Litwie, niepowtarzalnie piękny dojrzały park ze stawami i romantycznymi mostkami, historyczne środowisko dworu w Górnej Fredzie.
• Forty kowieńskie (adres IX fortu: Žemaičių pl. 73, adres VII fortu: Archyvo g. 61) – w przeddzień I wojny światowej Kowno było otoczone dziewięcioma fortami, znajdującymi się pomiędzy nimi bateriami i innymi umocnieniami obronnymi. Twierdza w Kownie ukazuje ówczesne rozwiązania inżynieryjne oraz możliwości budownictwa. Forty VII i IX można zwiedzać, jest też muzeum historii fortyfikacji.

Na Kowno można też spojrzeć z perspektywy rzeki

Zwiedzaj...

• na rowerze

Kowno jest nazywane miastem litewskich rowerzystów, ma wiele tras rowerowych. Informacje o wynajmie rowerów, najpopularniejszych trasach i szlakach rowerowych: Kowieńskie Centrum Informacji Turystycznej (al. Laisvės 36), www.kaunastic.lt

• w kabriolecie 

Unikalna możliwość zwiedzenia zakątków Kowna otwartym autobusem-kabrioletem z audioprzewodnikiem, „działającym” w 8 językach, www.kaunascitytour.com

• na statku

Największy na Litwie sztuczny zbiornik wodny – Morze Kowieńskie jest otoczone przepięknym krajobrazem. Dlatego jest to doskonałe miejsce na wodne wycieczki. Szczegóły w Kowieńskim Centrum Informacji Turystycznej.

 

Akademia Medyczna w Kownie

Zapamiętaj...

• Parkowanie samochodów w Centrum i na Starym Mieście jest płatne w dni powszednie od godz. 8.00 do godz 18.00, z wyjątkiem placu Ratuszowego, tam opłata jest pobierana w dni robocze od godz. 11.00 do godz. 21.00.
• Centrum Kowna jest podzielone na 4 strefy płatnicze: żółtą i czerwoną – najdroższe oraz niebieską i zieloną – najtańsze.
• Rozliczyć się za zaparkowanie samochodu w centrum miasta można kartą płatniczą, monetami, e-kartą, wiadomością SMS za pośrednictwem operatora telefonii komórkowej. 

Tabor miejskiej komunikacji w Kownie robi wrażenie na pasażerach

• Transport miejski kursuje – 16 linii trolejbusowych i 36 autobusowych –  w godz. 4.30-22.30. Rozliczenia odbywają się w systemie elektronicznych bezkontaktowych kart biletowych, które można doładować różnymi kwotami pieniężnymi w e-portfelu i/lub okresowo e-biletami określonego rodzaju (na 3, 7, 30 i 92 dni). Karty można użyć w miejscach oznaczonych specjalnym znakiem ,,Kauno Viešasis Transportas” KVT. Po wejściu do pojazdu należy skasować kartę. Bilet jednorazowy u kierowcy należy kupić niezwłocznie po wejściu do środka transportu i nie trzeba ich kasować

• Palenie w miejscach publicznych – jest zabronione w kawiarniach, restauracjach, pomieszczeniach publicznych, picie napojów alkoholowych jest zabronione na ulicach, w parkach, w transporcie publicznym. Pozostawienie napiwku nie jest obowiązkowe, ale wypada za miłą obsługę wypada zostawić ok. 10% rachunku.