Jak powstają miniatury zabytków? [WYWIAD]

 Miłosz Turowski: Jak to się zaczęło, że postanowił Pan tworzyć rzeźby dla osób niewidomych?

Piotr Makała: Moja przygoda z miniaturami zabytków zaczęła się w 2008 roku. Paweł Napora pomysłodawca miniatur dla niewidomych we Wrocławiu, wówczas współpracujący z Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych, poszukiwał wykonawcy do zrobienia pierwszej wrocławskiej miniatury - Ratusza. Od tamtej pory w mojej pracowni „Wytwórnia Rzeźby” powstało czternaście miniatur dla Wrocławia, Legnicy, Karpacza, Jeleniej Góry, Kłodzka, Warszawy oraz miejscowości Wang  w Norwegii.

Jakie miniatury Pan do tej pory wykonał?

Wrocławski Ratusz, katedra św. Jana, Bajkobus, Opera Wrocławska, Kościół św. Elżbiety, starówka Legnicy na kuli, świątynia Wang, zabytkowa nieistniejąca już kamienica w Kłodzku, sala plenarna Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, kościoły Karpacza, wrocławski dworzec PKP oraz miniatura Parku Norweskiego w Jeleniej Górze.

Czym takie rzeźby dla niewidomych różnią się od tych tradycyjnych?

Jednym z podstawowych założeń jest jej dostępność dla osób niewidomych- nawet tych, którzy poruszają się na wózkach inwalidzkich. Ta funkcjonalność determinuje wymiary miniatury t.j wysokość, szerokość i długość. Rzeźba powinna być w zasięgu rąk osoby z tymi sprzężonymi niepełnosprawnościami. Na tej podstawie jesteśmy w stanie określić skale w jakiej miniatura zostanie wykonana. Dodatkowymi elementami są faktury powierzchni, ilość zdobień, otworów drzwiowych i okiennych oraz rodzaje materiałów użytych do budowy danego obiektu: cegła, kamień, tynki, rodzaj pokrycia dachowego. Bardzo dokładne odwzorowanie detali składa się na to, jak dobrze oddany będzie charakter budynku.

Na co trzeba zwrócić szczególną uwagę tworząc takie prace?

Wszystkie elementy, z których składa się miniatura powstają najpierw na płaszczyźnie. Na przemian pracuje się w gipsie i wosku pszczelim, część elementów rzeźbiąc w negatywie, a część w pozytywie. Dopiero wówczas składa się je w całość. Osobno powstają drzwi, ościeżnica i każda ściana, kolumna, czy stopień w schodach. To takie troszkę puzzle 3D robione własnoręcznie. Najwięcej uwagi wymagają wszelkiego rodzaju wykusze, balkony, wieżyczki, głównie ze względu na niewielkie wymiary i stopień ich skomplikowania. Dla przykładu - ściana frontowa maleńkiej świątyni Wang została złożona z ponad 30 elementów. Pracując nad miniaturą szczególną uwagę trzeba zwrócić na grubości murów oraz ich połączenia z innymi elementami. To tu można popełnić najwięcej błędów i stracić na estetyce wykonania. Dopiero po sklejeniu wszystkiego w całość wykonuje się formę silikonową by móc odlać miniaturę jako monolit z wosku. Tak przygotowany model trzeba zaformować by móc odlać go z brązu. Ten etap wymaga jednak najwięcej uwagi - przygotowanie modelu woskowego do odlewu. To od tej części prac zależy czy cały wysiłek jaki włożyłem w wykonanie modelu zostanie odwzorowany w odlewie z brązu. Do momentu aż brąz nie wystygnie w formie, nie wiadomo czy praca nie poszła na marne.

Teraz chce Pan stworzyć „Pomnik Odry” dla niewidomych?

Prace nad makietą Wrocławskiego Węzła Wodnego są jeszcze w fazie projektowej i wszelkie jego szczegóły są  konsultowane. Powstał już jednak wstępny model i główne założenia są już wiadome. Na miniaturze znajdą się na pewno niemal wszystkie samochodowe mosty i śluzy. Pojawią się też zarysy ważniejszych zabytków i miejsc we Wrocławiu. Wraz z Fundacją OnWater dopracowujemy sposób opisania i ilość obiektów jaka ma się znaleźć na makiecie. Jest to największa trudność ze względu na rozmiary. Z jednej strony mamy dość spore przestrzenie do zagospodarowania, a z drugiej duże zagęszczenie obiektów np. w pobliżu Ostrowa Tumskiego. Pracujemy nad czytelnym systemem identyfikacyjnym dla osób niewidomych i niedowidzących wszystkich obiektów, które znajdą się na makiecie. Jednocześnie staramy się zachować atrakcyjności wizualną i kompozycyjną. Ze względu na skale i czytelność makiety mosty kolejowe i kładki piesze nie znajdą się na niej.

Czyli w ciągu chwili osoby niewidome mogły poznać spory fragment Odry?

Wrocławski odcinek Odry wraz z jej wszystkimi odnóżami, zakamarkami i fragmentami fosy na makiecie pokazany będzie tak jak to jest w rzeczywistości czyli jako zagłębienie w terenie. Rzeka będzie jakby wklęsłą siecią wplatającą się miasto w odniesieniu do jego istotnych punktów jak rynek, most grunwaldzki czy hala ludowa. Dzięki temu będzie możliwy do ukazania związek miasta z rzeką i dlaczego Wrocław nazwany jest miastem stu mostów, czy Wenecją północy.Dziękujemy za rozmowę