Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
W żadnym innym regionie Polski nie ma tylu Łemków co na Dolnym Śląsku (ok. 5,5 tysiąca). Jedną z nich jest kompozytorka Daria Kuziak. Przed przyjazdem w okolice Głogowa część jej rodziny zamieszkiwała Łemkowszczyznę.
– Łemkami są dziadkowie od strony taty i pradziadkowie od strony mamy. Ja urodziłam się w Głogowie, ale jestem Łemkinią. Do dziś Łemkowyna to miejsce, w którym mogę poczuć się dobrze – opowiada 27-letnia Daria.
Z kulturą łemkowską jest silnie związana od najmłodszych lat. Pisała maturę z języka łemkowskiego. Szczególnym uczuciem darzy muzykę tej grupy etnicznej, czerpiąc największą inspirację z łemkowskiego folkloru.
„Hołos” – pierwsza opera łemkowska
Z Głogowa wyprowadziła się na studia. Uczyła się komunikacji wizerunkowej na Uniwersytecie Wrocławskim oraz kompozycji i teorii muzyki w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Na zakończenie licencjatu, w czasie pandemii, skomponowała łemkowską operę kameralną „Hołos”. W jej etnicznym języku hołos znaczy głos.
Pokazała światu około dwadzieścia utworów filmowych, kameralnych, symfonicznych i elektronicznych, ale z dyplomową operą czekała do teraz. Po kilku latach starań utwór będzie wykonany na żywo. Próby trwają, a premiera jest zaplanowana na 24 listopada w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu. Wydarzenie jest to nadzwyczajne z różnych względów.
Będzie to pierwsza publicznie zaprezentowana opera łemkowska w Polsce i pierwszy na świecie utwór łączący głosy solowe, śpiew klasyczny i biały, kapelę łemkowską, muzykę elektroniczną i orkiestrę kameralną. Do tego dokładamy tradycyjny i współczesny taniec łemkowski, dlatego jest to synteza na wielu płaszczyznach.kompozytorka Daria Kuziak
Treść nawiązuje do przeszłości i akcji Wisła, w wyniku której Łemkowie stracili swoje ziemie, jednak to nie wydarzenia historyczne są głównymi bohaterami tej opery, lecz dwie kochające się ponad wszystko siostry, które rozdzielił los (a precyzyjniej Los, jedna z postaci). – To bajkowa opowieść o śmierci, o radzeniu sobie z utratą bliskich – opowiada kompozytorka – i o tym, że to, co teoretycznie utracone, zawsze może żyć w nas.
W tworzenie spektaklu zaangażowanych jest niemal 60 osób. Na scenę wyjdą 2 wokalistki (sopranistka Justyna Bluj i mezzosopranistka Aleksandra Michniewicz), składająca się z 27 osób Orkiestra Leopoldinum NFM pod batutą Jakuba Przybycienia, 8-osobowa kapela i 10 tancerzy z łemkowskiego zespołu Kyczera, a także 7 tancerzy współczesnych z teatru Rozbark z choreografką Anną Piotrowską na czele. Reżyserką jest Oksana Terefenko.
Operę „Hołos” dofinansowało ministerstwo kultury. Organizatorem wydarzenia jest Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca Kyczera. Bilety trafiły do sprzedaży 12 listopada i na oba koncerty wyprzedały się w mniej niż pół godziny.
Daria Kuziak – Łemkini, aktywistka i animatorka
W zespole Kyczera Daria grała na skrzypcach przez kilkanaście lat. Obecnie jest częścią grupy н’лем folk [ne lem folk], dla której w poprzednim roku skomponowała muzykę do pieśni „Tam w górach Karpat” z fragmentami listów wysyłanych przez Łemków w czasie akcji Wisła do rodzin rozsianych po świecie.
Współtworzyła ponadto inicjatywę Ja Lemko, której celem było zachęcanie Łemków do wykazywania narodowości w spisie powszechnym. We Wrocławiu działa w nieformalnej grupie Zaxid, skupiającej swe działania wokół młodzieży łemkowskiej i ukraińskiej poprzez organizację różnego rodzaju wydarzeń, takich jak Lemkonalia czy Statoczok.
W rodzinnym Głogowie i mieście Wschowa w województwie lubuskim uczy przedmiotów muzycznych, kształcenia słuchu i wiedzy o muzyce.
Łemkowie – kim są, gdzie żyli, czym się zajmowali
Łemkowie (nazwa własna: Rusnaky, Rusyny) to ludność zamieszkująca Beskid Niski i wschodnią część Beskidu Sądeckiego (Łemkowszczyzna). Nazwa Łemkowie początkowo pojawiała się w literaturze XIX wieku.
- Jako mniejszość etniczna Łemkowie dążą do zachowania swojego języka, który zaliczany jest do grupy wschodniosłowiańskich (zapisywany jest w rusińskim wariancie cyrylicy).
- Większość Łemków to grekokatolicy, część – prawosławni.
- Łemkowie ukształtowali się jako grupa etniczna w wyniku przemieszania ludności pochodzenia polskiego, ruskiego i wołoskiego.
- Większość Łemków trudniła się rolnictwem, pasterstwo było pomocniczym działem ich gospodarki, w XIX wieku zajmowali się także pozyskiwaniem drewna z lasu.
- W latach 1944-46 część Łemków przesiedlono do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
- W 1947 roku w wyniku akcji Wisła przesiedleni głównie do województw wrocławskiego i zielonogórskiego.
- Od 1957 roku część powracała w Beskid Niski.
- Zabytki łemkowskiego budownictwa ludowego i wyroby z drewna prezentują skanseny w Sanoku i Nowym Sączu.
Łemkowie stanowią w Polsce mniejszość etniczną, podobnie jak Karaimowie, Romowie i Tatarzy.
W Polsce jest ponadto 9 mniejszości narodowych: Niemcy, Rosjanie, Białorusini, Czesi, Słowacy, Ukraińcy, Litwini, Ormianie i Żydzi. W kraju mamy także jedną mniejszość językową i są to Kaszubi. O podobny status starają się Ślązacy.
Źródło definicji: encyklopedia PWN
