Decyzja o odbudowie organów w bazylice św. Elżbiety zapadła w 2011. Była poprzedzona analizą sprawy czy raczej spontaniczna?
Raczej spontaniczna, ale pamiętam ten moment. Listopad, msza odpustowa w święto św. Elżbiety i prezydent Rafał Dutkiewicz, w obecności biskupa polowego Józefa Guzdka, postanowił, że miasto odbuduje organy, a mnie uczynił osobą odpowiedzialną. Podjąłem się zadania chyba dlatego, że lubię nowe wyzwania. W 2013 roku zrobiliśmy pierwszy przetarg, ale wówczas zaproponowana kwota 21 milionów zł netto była znacznie wyższa niż ta, którą dysponowaliśmy.
Organy Englera – stan przed II wojną światową/fot. Herder-Institut für historische Ostmitteleuropaforschung
Kolejny przetarg został przeprowadzony pod koniec kadencji prezydenta Rafała Dutkiewicza. Wybrano ofertę konsorcjum, w skład którego wchodzą firmy znane na całym świecie – m.in. Orgelbau Klais Bonn i Zych Zakłady Organowe. Współpraca układa się dobrze, oddamy organy w I kwartale roku 2022.
Przeczytajcie także: Organy Englera w Bazylice św. Elżbiety zabrzmią już w 2021 roku
Oferta konsorcjum była merytoryczna i została chyba wysoko oceniona przez członków komisji.
Zgadza się. I tu chciałbym podkreślić, że udało nam się stworzyć bardzo mocny zespół. Nie chodzi tylko o urzędników, którzy zajmują się sprawami organizacyjnymi i finansowymi, ale przede wszystkim specjalistów. W skład grona ekspertów weszli prof. dr hab. Janusz Kucharski z wrocławskiej ASP, dr hab. Piotr Rojek, który jest jednocześnie dziekanem Wydziału Instrumentalnego Wrocławskiej Akademii Muzycznej, oraz dr hab. Krzysztof Michałek, rzeczoznawca Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Jednocześnie została stworzona pracownia rzeźb we Wrocławiu kierowana przez Andrzeja Kriese, który jest jednocześnie koordynatorem całego projektu.
Na jakim etapie są obecnie prace nad organami w bazylice św. Elżbiety?
Obecnie trwa montaż poszczególnych elementów, począwszy od szafy organowej, oraz pozostałych części instrumentu.
Inauguracja organów czeka nas jesienią.
Jak wspomniałem, robimy wszystko, aby tak się stało. Wówczas powinniśmy usłyszeć Głos Śląska 17 listopada tego roku.
Czego mogą spodziewać się wrocławianie, biorąc pod uwagę również dynamicznie zmieniającą się sytuację pandemiczną?
Przygotowujemy dwie wersje. Pierwszą, z uwzględnieniem pandemii w stopniu minimalnym. Jestem optymistą i wiem, że zaszczepionych będzie coraz więcej osób, a wtedy chcielibyśmy zorganizować inaugurację z dość dużym rozmachem.
Nadmienię, że osobno odbędzie się uroczystość poświęcenia organów i symboliczne przekazanie ich ks. prałatowi Januszowi Radzikowi, proboszczowi bazyliki św. Elżbiety, a osobno – w czasie odpustu św. Elżbiety – wrocławianie po raz pierwszy usłyszą dźwięki organów.
Ciekawostką jest, że przez pierwsze 10 lat organy będą własnością miasta. Wynika to z faktu, iż początkowo nie mieliśmy podstaw do ich odbudowy, jako że nie należała do nas powierzchnia kościoła, gdzie znajdzie się instrument. Należało ją dopiero wydzierżawić, by móc zrealizować nasz projekt, a czas dzierżawy to właśnie 10 lat i tyle obejmuje gwarancja ze strony konsorcjum.
Drugi scenariusz to ten bardziej pesymistyczny. Zachowana odległość między słuchaczami w świątyni, obowiązująca maseczka. Niemniej planowane są koncerty, sympozja, konferencje na temat organów. A w przyszłości festiwale.
Czy istniejący od lat we Wrocławiu festiwal organowy „Non Sola Scripta”, którego koncerty są organizowane obecnie w kolegiacie św. Krzyża na Ostrowie Tumskim, skorzysta w przyszłości z gościny bazyliki św. Elżbiety?
Taka propozycja już padła i myślę, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby rzeczywiście w tym celu wykorzystać nowy instrument. Między innymi po to został odbudowany. Zastanawialiśmy się nie tylko nad tym, by bazylika mogła mieć powtórnie organy, a jako katolik uważam to za niezbędny element, ale też, aby instrument był atrakcją turystyczną Wrocławia i Dolnego Śląska. A to będzie możliwe za sprawą koncertów, festiwali.
Organy – wierna makieta, już jesienią tak będzie wyglądał nowy wrocławski instrument
Niedawno oddane organy w Narodowym Forum Muzyki, organy w Katedrze Wrocławskiej i wreszcie te w bazylice św. Elżbiety stworzą możliwość organizacji festiwali organowych, które powinny stać się atrakcją nie tylko dla mieszkańców Wrocławia, ale też turystów odwiedzających nasze miasto.
Wspominamy tu trzy organowe instrumenty, ale eksperci od lat marzą o renowacji jeszcze jednego – w katedrze św. Jana Chrzciciela.
Rzeczywiście organy w katedrze wymagają kapitalnego remontu i mam nadzieję, że to nastąpi tym bardziej, iż są one oceniane przez ekspertów jako wyjątkowe.
Koszt odbudowy organów jest znaczny, nawet 22 miliony złotych. Czy inicjatywę wciąż mogą wesprzeć finansowo wrocławianie i wszyscy zainteresowani?
Oczywiście, zresztą dla sponsorów przygotowaliśmy specjalną umowę i przewidujemy, że ich nazwiska znajdą się na wyjątkowych tablicach, które zostaną umieszczone w bazylice św. Elżbiety.
Już teraz mogę zdradzić, że wielu wrocławian szczodrze się zachowało, jeśli chodzi o finansowanie organów, ale sprawa w dalszym ciągu jest aktualna, a każda złotówka mile widziana*.
rozmawiała Magdalena Talik
zdjęcia: Materiały UM Wrocławia
* Koszt odbudowy organów to nawet 22 mln zł. Zróbmy przelew i wesprzyjmy odbudowę, a także inauguracje oraz utrzymanie naszego wrocławskiego skarbu – Głosu Śląska.
KONTO GMINY WROCŁAW (IBAN PL 52 1020 5226 0000 6802 0583 7762);
KONTO PARAFII (IBAN: PL 07 1020 5242 0000 2602 0258 7616);
W tytule przelewu należy wpisać „Odbudowa organów”. Więcej czytaj tutaj.
Rozmowa z Włodzimierzem Patalasem, sekretarzem miasta
112