Imponujące organy, które znowu zachwycą Europę
– To będzie, z pewnością, jeden z najlepszych instrumentów w Europie, czysty przedstawiciel barokowej rzeczywistości, a do naszych czasów nie zachowało się wiele takich organów – podkreśla Andrzej Lech Kriese, organmistrz, pełnomocnik konsorcjum, które wygrało przetarg i na zlecenie miasta prowadzi rekonstrukcję instrumentu niemal doszczętnie zniszczonego w pożarze w czerwcu 1976 roku.
Andrzej Lech Kriese nie ma wątpliwości, że wrocławskie organy zachwycą melomanów/fot. Marcin Wiktorski
Instrument ma 16,6 metra wysokości, prawie 11 metrów szerokości (po łuku), jest wyposażony w 54 głosy, najmniejsza piszczałka mierzy 6mm, największa prawie 12 metrów, 300 m kwadratowych snycerki, wszystko zostanie pozłocone 24 karatowym złotem.
Pozłacanie ornamentu 24-karatowym złotem/fot. Marcin Wiktorski
Organom towarzyszyć będą 22 pełnoplastyczne figury, dwie z nich przedstawiające Aarona i Miriam można już zobaczyć przy ołtarzu głównym świątyni. Nad pozostałymi pracuje zespół specjalistów w pracowni przy Sokolniczej. – To miejsce jest kwintesencją Wrocławia, tworzą tu ludzie różnych krajów, kultur, religii, a spotkali się, wspólnie przygotowują dzieło dla przyszłych pokoleń wrocławian – mówi Andrzej Lech
Kriese.
Są już gotowe niektóre spośród 22 figur, jakie będą towarzyszyły organom/fot. Marcin Wiktorski
Obecnie zespół zajmujący się rekonstrukcją realizuje kolejne punkty planu w Bazylice św. Elżbiety. Wykonano już dębowa podstawę w miejscu podłogi, konstrukcję nośną i szafę organową, postawiono największe części organów, czyli 8 ogromnych miechów i część największych drewnianych piszczałek po 10 metrów wysokości. Zamontowano dwie największe rzeźby na szczycie szafy organowej. – Już wkrótce będzie też gotowa niesamowita iluminacja – około 200 specjalnych projektorów, które oświetlą prospekt organowy i rzeźby – opowiada Andrzej Kriese.
Organmistrza najbardziej cieszy jednak najbardziej fakt, iż instrument w Bazylice św. Elżbiety wypełni wieloletnią pustkę nie tylko w przestrzeni sakralnej, ale i w muzyce kościelnej. – Ta świątynia idealnym akustycznie miejscem do organizowania koncertów, a instrument ukoronuje tę przestrzeń – uważa Kriese.
Rusztowania w bazylice, już wkrótce w świątyni znowu zabrzmi muzyka organowa/fot. M.Wiktorski
Barokowe organy są rekonstruowane z niezwykłym pietyzmem i wykorzystaniem technologii, jakie były znane w 1761 (traktura mechaniczna, zachowany kształt piszczałek, łączenie elementów klejem kostnym, posługiwanie się ręcznymi narzędziami do wykończenia powierzchni drewna).
Czeka nas prawdziwa perła i nowe życie organów zwanych niegdyś Głosem Śląska.
Historia „Głosu śląska”
Budowę przepięknych organów rozpoczął w 1750 roku Michael Engler, a zakończył jedenaście lat później jego syn Gottlieb Benjamin Engler i zięć Gotlieb Ziegler. Wyposażone zostały w 54 głosów brzmiących oraz rejestr dzwonów i kotłów naturalnych. Zachwyt wzbudzał też prospekt organów (złocony i polichromowany), ozdobiony drewnianymi figurami aniołów, proroków Starego Testamentu, Johanna Albrechta Siegwitza z Bambergu oraz, po jego śmierci, Leopold Jaeschke.
Piszczałki organów przed pożarem/fot. Instytut Herdera
Po kilku remontach i przebudowach na przestrzeni kolejnych stuleci „Głos Śląska” do lat 70. XX wieku miał już aż 91 głosów, zajmował powierzchnię około 115 mkw. w tylnej części nawy głównej kościoła, a rozpiętość między filarami nawy głównej wynosiła 9,6 m.
Tak niegdyś wyglądał instrument w bazylice/fot. Instytut Herdera
Wielowiekową historię organów Englera przerwał pożar, który 9 czerwca 1976 r. strawił Bazylikę pw. św. Elżbiety. Z organów zachowały się wówczas elementy prospektu, w tym bardzo nadpalone figury putt oraz ornamenty, które po latach okazały się przydatne przy identyfikacji materiału oraz niektórych cech stylistyki dekoracji.
Odbudowa organów-historia
- 2011 rok – zostaje podjęta (podczas odpustu św. Elżbiety w bazylice mniejszej) decyzja o odbudowie organów. W obecności biskupa polowego zapowiada to wydarzenie ówczesny prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz. Deklaruje także, że miasto opłaci etat organisty, który w sezonie turystycznym będzie dawał koncerty i podkreśla, iż instrument mógłby być jednym z filarów festiwali organowych odbywających się w stolicy Dolnego Śląska.
- 2017 rok – Wydział Zamówień Publicznych Urzędu Miejskiego Wrocławia ogłasza przetarg na rewitalizację wnętrza kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, poprzez rekonstrukcję organów Michaela Englera.
- 2018 rok – Sekretarz miasta Włodzimierz Patalas oraz przedstawiciele wyłonionego w przetargu konsorcjum (Andrzej Lech Kriese, pełnomocnik konsorcjum, Philipp Klais, organmistrz i właściciel firmy ORGELBAU KLAIS BONN (lider konsorcjum), Jean-Sebastian Thomas z firmy Manufacture d’Orgues Thomas oraz Dariusz Zych, właściciel firmy Zych Zakłady Organowe) podpisują umowę na rekonstrukcję bezcennych organów Michaela Englera w bazylice mniejszej pw. św. Elżbiety we Wrocławiu.
- 2019 rok – W kościele garnizonowym po raz pierwszy pokazana zostaje niezwykła makieta dzieła Michaela Englera w stanie po rekonstrukcji, która drobiazgowo i wiernie oddaje wygląd organów. Jest ona wynikiem wnikliwych badań i analiz.
Niezwykła makieta organów Englera/fot. Ł. Gawroński, M.Wiktorski
- 2020 rok – Wykonywanie dębowej podstawy w miejscu podłogi, wykonanie rzeźb, ornamentów. Montaż konstrukcji nośnej, polichromowanie szafy organowej, montowanie instalacji, m.in. Przeciw pożarowej, elektrycznej, która została umieszczona w stalowych, hermetycznych rurkach, żeby nie wydostały się żadne iskrzenia.
- 2021 rok – Prace montażowe, intonacyjne, regulacyjne instrumentu, prace w atelier nad złoceniami, snycerką, montaż figur, prace stabilizujące konstrukcję.
- 2022 rok (27 stycznia) – Uroczysta inauguracja organów.
Przeczytajcie o inauguracji organów Englera. Koncert inauguracyjny, gdzie można go obejrzeć
Możemy wesprzeć odbudowę organów
Odbudowa organów w Bazylice Mniejszej pw. św. Elżbiety we Wrocławiu to złożone przedsięwzięcie – zarówno pod względem technicznym, konserwatorskim, artystycznym, jak i finansowym.
Makieta organów z widokiem na figury, które je ozdobią/fot. Ł. Gawroński, M. Wiktorski
Koszt odbudowy organów to nawet 22 mln zł. Zróbmy przelew i wesprzyjmy odbudowę a także inauguracje oraz utrzymanie naszego wrocławskiego Skarbu, „Głosu śląska”.
KONTO GMINY WROCŁAW (IBAN PL 52 1020 5226 0000 6802 0583 7762);
KONTO PARAFII (IBAN: PL 07 1020 5242 0000 2602 0258 7616);
W tytule przelewu należy wpisać „Odbudowa organów”. Więcej czytaj tutaj.
Prace nad rekonstrukcją postępują
